Chemie Definisies

Gr 12

Kookpunt

die temperatuur waarby die dampdruk gelyk is aan atmosferiese druk

Smeltpunt

die temperatuur waarby die vaste- en vloeistoffases van 'n stof in ewewig is

Dampdruk

die druk uitgeoefen deur 'n damp in ewewig met sy vloeistof in 'n geslote sisteem

Organiese molekules

molekules wat koolstofatome bevat

Funksionele groep

'n binding of 'n atoom of 'n groep atome wat die fisiese en chemiese eienskappe van 'n groep organiese verbindings bepaal

Koolwaterstof

organiese verbindings wat slegs uit waterstof en koolstof bestaan

Homoloë reeks

'n reeks organiese verbindings wat deur dieselfde algemene formule beskryf kan word OF waarin die een lid van die volgende verskil met 'n CH₂-groep

Versadigde verbinding

verbindings waarin daar geen meervoudige bindings tussen C-atome in hul koolwaterstofkettings is nie

Onversadigde verbinding

Verbindings waarin een of meer meervoudige bindings tussen C-atome in hul koolwaterstofkettings voorkomx

Molekulêre formule

'n chemiese formule wat die element en die aantal atome van elk in 'n molekuul aandui

Struktuurformule

'n struktuurformule van 'n verbinding toon aan watter atome in die molekuul aan mekaar gebind is. Atome word voorgestel deur hul chemiese simbole en lyne word gebruik om ALLE bindings wat atome bymekaar hou, aan te toon

Gekondenseerde struktuurformules

hierdie notasie toon die wyse aan waarop atome aan mekaar gebind is in die molekuul, maar toon NIE ALLE BINDINGSLYNE NIE

Struktuur isomeer

organiese molekule met dieselfde molekulêre formule, maar verskillende struktuurformules

Makromolekule

‘n molekuul wat uit 'n groot getal atome bestaan

Polimeer

'n groot molekuul wat uit kleiner monomeer-eenhede bestaan wat kovalent aan mekaar gebind is in 'n herhalende patroon

Monomeer

klein organiese molekule wat kovalent aan mekaar gebind kan word in 'n herhalende patroon

Polimerisasie

'n chemiese reaksie waarin monomeermolekule verbind om 'n polimeer te vorm

Addisie polimerisasie

‘n reaksie waarin klein molekule verbind om baie groot molekule te vorm deur byvoeging by dubbelbindings

Addisie polimeer

'n polimeer wat gevorm word wanneer monomere (wat gewoonlik 'n dubbelbinding bevat) verbind deur 'n addisiereaksie

Kondensasiepolimerisasie

molekule van twee monomere met verskillende funksionele groepe ondergaan kondensasiereaksies met die verlies van klein molekule, gewoonlik water

Kondensasiepolimeer

'n polimeer wat gevorm word deur twee monomere met verskillende funksionele groepe wat aan mekaar skakel in 'n kondensasiereaksie waarin 'n klein molekuul, gewoonlik water, verloor word

Reaksiewarmte (ΔH)

die energie geabsorbeer of vrygestel in 'n chemiese reaksie

Eksotermiese reaksie

reaksie wat energie vrystel

Endotermiese reaksie

reaksie wat energie absorbeer

Aktiveringsenergie

as die minimum energie benodig vir 'n reaksie om plaas te vind

Geaktiveerde kompleks

die onstabiele oorgangstoestand van reaktante na produkte

Tempo van reaksie

die verandering in konsentrasie van reaktante of produkte per eenheid tyd

Positiewe katalisator

'n stof wat die tempo van 'n chemiese reaksie verhoog sonder om self 'n permanente verandering te ondergaan

Oop sisteem

een wat voortdurend interaksie met sy omgewing het

Geslote sisteem

een wat geïsoleerd is van sy omgewing

Chemiese ewewig

dit is 'n dinamiese ewewig waar die tempo van die voorwaartse reaksie gelyk is aan die tempo van die terugwaartse reaksie

Le Chatelier se beginsel

wanneer die ewewig in 'n geslote sisteem versteur word, stel die sisteem 'n nuwe ewewig in deur die reaksie wat die versteuring teenwerk, te bevoordeel

Arrhenius teorie - Suur

‘n stof wat waterstofione (H+) in water vorm

Arrhenius teorie - Basis

‘n stof wat hidroksiedione (OH–) in water vorm

Lowry-Brønsted teorie - Suur

‘n proton- (H+ ioon) skenker

Lowry-Brønsted teorie - Basis

‘n proton- (H+ ioon) ontvanger

Sterk suur

ioniseer volledig in water om 'n hoë konsentrasie H3O+-ione te vorm

Swak sure

ioniseer onvolledig in water om 'n lae konsentrasie H3O+-ione te vorm

Sterk basis

dissosieer volledig in water om 'n hoë konsentrasie OH–-ione te vorm

Swak basis

dissosieer/ioniseer onvolledig in water om 'n lae konsentrasie OH–-ione te vorm

Gekonsentreerde suur/basis

bevat ‘n groot hoeveelheid (mol) suur/basis in verhouding met die volume water

Verdunde suur/basis

bevat ‘n klein hoeveelheid (mol) suur/basis in verhouding met die volume water

Amfoliet (amfiprotiese stof)

‘n stof wat as óf 'n suur óf 'n basis kan reageer

Hidrolise

die reaksie van 'n sout met water

Ekwivalente punt (van 'n titrasie)

die punt waar die suur/basis volledig met die basis/suur gereageer het

Eindpunt (van 'n titrasie)

die punt waar die indikator van kleur verander

Outo-ionisasie van water

die reaksie van water met homself om H3O+-ione en OH– ione te vorm

Kw

die ewewigskonstante vir die ionisasie van water of die ioniese produk van water of die ionisasiekonstante van water Kw = [H₃O+][OH-] = 1 x 10⁻¹⁴ teen 298 K

Oksidasie

verlies aan elektrone, oksidasiegetal neem toe

Reduksie

wins van elektrone, oksidasiegetal neem af

Oksideermiddel

'n stof wat geruduseer word / elektrone opneem

Reduksie middel

‘n stof wat geoksideer word/ elektrone verloor

Anode

die elektrode waar oksidasie plaasvind

Katode

die elektrode waar reduksie plaasvind

Elektroliet

'n stof waarvan die oplossing in water ione bevat OF 'n stof wat in water oplos om 'n oplossing te vorm wat elektrisiteit gelei

Elektrolise

die chemiese proses waarin elektriese energie omgeskakel word na chemiese energie OF die chemiese proses waarin elektriese energie gebruik word om 'n chemiese verandering te weeg te bring

Galvaniese sel

'n sel waarin chemiese energie omgeskakel word na elektriese energie

Elektrolitiese sel

'n sel waarin elektriese energie omgeskakel word na chemiese energie

Eutrofikasie

die proses waardeur 'n ekosisteem, bv 'n rivier of dam, verryk raak met anorganiese voedingstowwe, veral fosfor en stikstof, wat lei tot oormatige plantgroei. Soos plantegroei buitensporig raak, neem die hoeveelheid dooie en verrottende plantmateriaal vinnig toe