Kaarten: H10 Omgaan met pestgedrag in een groep

Pesten

Langdurige, negatieve sociale of fysieke handelingen van 1 of meerdere personen tov ander die zich moeilijk kan verdedigen en er sprake is van machtsverschil

Plagen

Van voorbijgaande aard en heeft speels karakter

-> draagt bij tot algemene en sociale ontwikkeling van een individu

Essentieel aan pesten zijn de aanwezigheid van volgende 3kenmerken

1. Intentioneel agressief gedrag

2. Herhaaldelijke en langdurige blootstelling aan dit gedrag

3. Machtsonevenwicht tussen slachtoffer en dader

Overeenkomst tussen cyberpesten en traditioneel pesten

Opzettelijk kwetsen van andere individuen en ongelijke machtsverhouding

Verschillen tussen cyberpesten en traditioneel pesten

- Veel computerkennis

- Anoniem = drempel lager

- Groot bereik: wereld

- Vernedering voor altijd

- Dringt niet door in privéleven

- Impact niet zichtbaar voor pester

Gevolgen van het nieuwe pesten (cyberpesten)

- Geen duidelijk profiel wie dader is en wie slachtoffer is

- Onduidelijkheid en onwetendheid over hoe pesten aanpakken

Fenomeen pesten veel veranderd in de laatste

10 jaar

Pesten krijgt minder kans in

Gezond klimaat en sfeer

-> groepsvorming kan hierbij helpen

Rollen in pesten

1. Gepeste, slachtoffer

2. Middengroep, meelopers

3. Pestkop

Rollen in pesten

1. Gepeste, slachtoffer

- Uiterlijke kenmerken kunnen aanleiding geven

- Kunnen afwijken van informele groepsnormen

- 1ste reactie op pestgedrag bepaald

- Schuldgevoelens (zichzelf als oorzaak)

- Zelfvertrouwen krijgt grote deuk

Rollen in pesten

1. Gepeste, slachtoffer

-> Aanpak voor begeleiders

- Medelijden helpt niet! erkenning geven zonder betuttelen

- Luister ipv vragen stellen (oplosingsgerichte copingsvragen wel)

- Sterktes en krachtbronnen zichtbaar maken

Rollen in pesten

2. Middengroep, meelopers

Degene die niet pesten maar evenmin iets tegen ondernemen

Rollen in pesten

2. Middengroep, meelopers

-> Onderverdeling

1. Groepsleden die actief meepesten en denken voordeel uit te halen

2. Groepsleden die actief meepesten uit angst zelf gepest te worden

3. Struisvogels: degene die hun kop in het zand steken (vinden het niet oke maar zijn te angstig)

4. Enkelingen: mensen die niet door hebben dat er gepest wordt

5. Buitenstaander: kan hen niets schelen zolang ze er zelf geen last van hebben = zwijgende meerderheid

Rollen in pesten

2. Middengroep, meelopers

-> Aanpak voor begeleider

- Sensibilisering, regels: werkt niet

- Themadagen/week tegen pesten: werkt niet

- Opbouwen relaties, groepsrelaties versterken: werkt!

Rollen in pesten

3. Pestkop

-> Kenmerken

- Vaak onzeker maar straalt zelfzekerheid uit

- Fysiek/verbaal sterker dan slachtoffer

- Lijkt populairder te zijn maar vaak schijn (eerder gevreesd door omgeving)

- Extraverte persoonlijkheid, beperkt probleemoplossend vermogen

- Weinig respect voor grenzen, moeilijk inleven (weinig empathie)

- Vaak zelf gepest in verleden

- Jongens doen het duidelijker/opvallender (niet meer of minder!) dan meisjes

Rollen in pesten

3. Pestkop

-> Aanpak voor begeleider

2 disciplinaire maatregelen zijn effectief

- Privileges verliezen

- Een bespreking tussen ouder en leerling

Misverstanden over pesten op school

1. "Pesters zijn heel impulsief en onzeker"

2. "Pesters moeten gestraft worden"

3. "Pester gewoon klap verkopen, dan stopt het pesten"

4. "Pesten is vervelend maar uiteindelijk word je er wel weerbaarder door"

5. "Oh, maar hij wordt niet 'echt' gepest"

Misverstanden over pesten op school

1. "Pesters zijn heel impulsief en onzeker"

Niet zo

-> heel bewust en doordenkend

Belangrijkste reden om te pesten

=> Hogere sociale status willen

Daarbij slachtoffer zeer strategisch uitkiezen: moeilijk zelf verdedigen en weinig vrienden

Misverstanden over pesten op school

2. "Pesters moeten gestraft worden"

In plaats van streng straffen kunnen leerkrachten beter proberen de reactie van omstanders (zien pesten gebeuren) te veranderen

Misverstanden over pesten op school

3. "Pester gewoon klap verkopen, dan stopt het pesten"

Wetenschappelijk onderzoek doet op geen enkele wijze vermoeden dat pesten stopt als het slachtoffer terugslaat

=> Sterker nog, het zou de situatie juist kunnen verergeren!

Misverstanden over pesten op school

4. "Pesten is vervelend maar uiteindelijk word je er wel weerbaarder door"

Kinderen die gepest worden voelen zich eenzaam, angstig en verdrietig

-> belangrijk dat kinderen leren omgaan met tegenslagen maar onwaarschijnlijk dat pesten hen weerbaarder maakt

Misverstanden over pesten op school

5. "Oh, maar hij wordt niet 'echt' gepest"

Pesters gedragen zich strategisch en pesten alleen als volwassenen er niet bij zijn

-> vooral subtiele vormen van pesten voor buitenstaanders moeilijk te detecteren

Uit onderzoek blijkt dat het niet uitmaakt of kinderen 'echt' gepest worden of niet: kinderen die het gevoel hebben gepest te worden ervaren de negatieve gevolgen van het pesten, zoals angst en depressie

=> Subjectief verschijnsel

(DUS vraag of wel 'echt' pesten niet relevant)

Pesten lang miskend probleem

Nu pas inzicht op de schadelijke gevolgen van pesten:

- Laag zelfbeeld

- Depressie op latere leeftijd

- Hogere zelfmoordcijfers

=> Complex groepsprobleem

Aanpak van pesten

-> 2 soorten

- Preventieve aanpak

- Curatieve aanpak

Preventieve aanpak

= Pesten voorkomen

- Minder kans als klimaat en sfeer groep goed zijn

- Verantwoordelijkheid voor elkaars welbevinden

- Als begeleider aandacht hebben voor de groepsvormen en groepssfeer

Curatieve aanpak

- Belangrijk dat begeleider consequent reageert

- Opzoek gaan naar voedingsbodem voor het pesten

NO-BLAME aanpak in 7 stappen

1. Gesprek met slachtoffer

2. Organiseer 1ste bijeenkomst

3. Leg probleem uit

4. Deel verantwoordelijkheid

5. Ideeën van elk groepslid vragen

6. Aan groep overlaten

7. Gesprek met elk afzonderlijk

De 3 basistips bij pesten zijn

1. Neem het verhaal ernstig

-> niet alleen staan, troost

2. Geef slachtoffer nooit de schuld

-> toon begrip

3. Bespreek stappen die je zal ondernemen

-> hoopgevend