1Psy OntwPsy 1.4. Gen-Omgevingssamenspel

Fenotype

=wie je bent, hoe je functioneert… (zichtbaar, manifesteert zich)

=waarneembaar kenmerk

Genotype

=code, aanleg, varianten…

 ->samenhang variaties bij gen. & variaties bij fen.

=onderliggende combinatie v. genetisch materiaal dat i/e organisme aanwezig (mr uiterlijk onzichtbaar) is

Gameten

=geslachtscellen vd moeder & vader: vormen nieuwe cel tijdens de bevruchting

Zygote

=nieuwe cel: gevormd dr/h bevruchtingsproces

Gen

=basiseenheid van genetische informatie

DNA

=deoxyribonucleic acid/desoxyribonuleïnezuur

 ->substantie waaruit genen bestaan: bepalend vr/d aard e/d functie v. elke cel i/h lichaam

Autosomale ziekte

=wordt overgedragen op de niet-geslachtschromosomen

X-gebonden ziekte

=wordt overgedragen via de geslachtschromosomen (meestal X)

Chromosoom

=drager deel erfelijk materiaal (DNA) organisme

Monozygotische tweelingen

=tweelingen die genetisch identiek zijn

Dizygotische tweelingen

=tweelingen: verwekt als twee afzonderlijke eicellen ongeveer tegelijkertijd bevrucht dr twee afzonderlijke zaadcellen

Dominante eigenschap

=eig.: komt tot uiting wanneer er 2 concurrerende eig. aanwezig zijn

Recessieve eigenschap

=eig.: aanwezig i/e organisme, mr komt niet tot uiting

Homozygoot

=gelijke genen ervend vr/e bepaalde eigenschap

Heterozygoot

=versch. vormen v/h gen ervend vr/e bepaalde eig.

Polygenische overerving

=overerving waarbij een combinatie van meerdere genenparen verantwoordelijk is vr/d productie v/e specifieke eig.

Genoom

=geheel v. alle genen vd chromosomen v/e individu

Gedragsgenetica

=onderzoek nr/d effecten v. erfelijkheid op gedrag

GxE

=gen-omgevingsinteractie

=genetische versch. in sensitiviteit vr bepaalde omgevingsfactoren

rGE

=gen-omgevingscorrelatie

= samenhang tss genetische constitutie (aanleg) e/d omgevingen waarin je terechtkomt

Epigenetische invloeden

=omgeving kan invloed hebben op/d genen
 ->bepaalt mee hoe gen. aanleg zich zal manifesteren

Multifactoriële overerving

=bepaling eig. dr: combinatie genetische factoren & omgevingsfactoren

 ->hierbij: genotype zorgt vr/e bep. bereik waarbinnen fenotype zich kan manifesteren