Wijsbegeerte personen

studied byStudied by 2 people
5.0(1)
Get a hint
Hint

Isaiah Berlin

1 / 46

flashcard set

Earn XP

Description and Tags

47 Terms

1

Isaiah Berlin

Ethiek

  • Positieve en negatieve vrijheid

New cards
2

Robert Nozcik

Ethiek

  • Gedachte-experiment geluksmachine

  • Notie van geluk is voor iedereen anders → hoe fundamenteel is zo’n waarde dan?

New cards
3

Immanuël Kant (1724-1804) (ethiek)

Ethiek

  • Mens heeft ook plichten en principes naast moraal, op basis hiervan handelen

  • Hypothetisch imperatief en categorisch imperatief

  • Categorisch Imperatief

  • Nadruk op authenticiteit en vrijheid

  • Absoluutheid, weinig ruimte voor emoties

New cards
4

Thomas Hobbes

Politieke filosofie

  • Natuurtoestand → overleven

  • Samenwerken heeft geen zin → onderling vertrouwen leidt tot dood

  • Korte termijn: tegenstanders afmaken, lange termijn: jij wordt afgemaakt → rationeel om als eerste de regels te breken

  • Enige stabiele manier van samenleven: onderwerpen aan absolute vorst met alleenrecht op geweld

  • Context van Engelse burgeroorlog

New cards
5

Aristoteles (politieke filosofie)

Politieke filosofie

  • Mens streeft naar overleven, maar wil dit ook vergemakkelijken → samenwerking → manifesteren cultuur, relaties en samenleving

  • Monarchie = meest stabiel

    • Maar risico op machtsmisbruik + macht in bezit

    • Minste kans op politieke verdeeldheid en twist

  • Ideale samenlevingsvorm: democratie - oligarchie met niet al te grote middenklasse

  • Ruimte laten tussen botsing idealen

  • Naturalistische aanpak

  • Cf. Rousseau: maatschappij inrichten zoals we willen, zolang we maar in harmonie met (menselijke) natuur leven

<p>Politieke filosofie</p><ul><li><p>Mens streeft naar overleven, maar wil dit ook vergemakkelijken → samenwerking → manifesteren cultuur, relaties en samenleving</p></li><li><p>Monarchie = meest stabiel</p><ul><li><p>Maar risico op machtsmisbruik + macht in bezit</p></li><li><p>Minste kans op politieke verdeeldheid en twist</p></li></ul></li><li><p>Ideale samenlevingsvorm: democratie - oligarchie met niet al te grote middenklasse</p></li><li><p>Ruimte laten tussen botsing idealen</p></li><li><p>Naturalistische aanpak</p></li><li><p>Cf. Rousseau: maatschappij inrichten zoals we willen, zolang we maar in harmonie met (menselijke) natuur leven</p></li></ul>
New cards
6

Jean Jacques Roussea

Politieke filosofie

  • Natuurtoestand: natuurlijke ongelijkheid tussen mensen → maar betekent niet dat sociale ongelijkheid toegestaan is

  • Sociale ongelijkheid gevolg van recht op eigendom → creëert machtsverhoudingen → nodig om nieuw sociaal contract te vormen

  • Contracttheorie binnen het conventionalisme

  • Materiële goederen + levensbeschikking → eigendom van staat

  • Algemene Wil > Wil van Allen

  • Cf. Aristoteles: rede beperkt ons, verder vrij om te bepalen wat we willen

New cards
7

John Rawls

Politieke filosofie

  • Rechtvaardigen verzorgingsstaat en overheidsingrijpen

  • Sociaal liberalisme: respect voor individuele vrijheid en privébezit

    • vrijheid groep > individuele vrijheid

  • A theory of justice: achter sluier van onwetendheid

  • Moreel pluralisme: mensen moeten individuele vrijheid hebben om eigen principes na te streven

  • Maximin

New cards
8

Robert Nozick (politieke filosofie)

Politieke filosofie

  • Mensen zijn meer dan instrumenten voor staatsherverdeling

  • Rechten zijn onvervreemdbaar

  • Staat alleen verantwoordelijk voor overleven

  • Nachtwakersstaat

  • Rechtvaardigheid op basis van verdienste

  • Talent en hard werken niet te reduceren tot het lot

New cards
9

Johan Gottfried Herder

Cultuurfilosofie

  • Natuur en geschiedenis = één groot ontwikkelingsproces

    • niet lineair maar schokkerig

  • Resultaat van krachten die naar evenwicht en stabiliteit streven

  • Keten van culturen: Azië → Grieken → Romeinen → West-Europa

  • Rede in of uit balans bepaalt hoogtepunt of verval

New cards
10

Karl Marx

Cultuurfilosofie

  • Geschiedenis = strijd tussen klassen

    • Bourgeoisie vs proletariaat

  • Bezitters productiemiddelen bepalen culturele debat

  • Materiële ontwikkeling ipv geestelijke

New cards
11

Charles Boudelaire

Cultuurfilosofie

  • Verstedelijking

  • Gedrag altijd gedomineerd door religieuze, verdwijnt in stedelijke setting: vluchtig, vernieuwend, spannend en zonder tradities om op terug te vallen

  • Kunstenaars vernieuwen cultuur, uitdagen, avant-garde

New cards
12

Friedrich Nietzsche

Cultuurfilosofie

  • Verval

  • Tegen rede: ruimte nodig voor onbewuste, wil

  • Geschiedenis = strijd tussen dionysische en apollonische

    • Apollonisch = christelijk slavenmoraal = miskenning mens als willend wezen → verval

  • Aristocratische cultuur: mens wil macht, iets opleggen aan anderen → natuur van mens

New cards
13

José Ortega y Gasset (1883-1955)

Cultuurfilosofie

  • Massamens: anoniem onderdeel van industrieel proces

  • Politieke liberalisering

  • Technologische vooruitgang

  • Bevolkingsgroei

  • Massamens kan niet omgaan met culturele invloed → verval, populaire cultuur

New cards
14

Hannah Arendt (1906-1975)

Cultuurfilosofie

  • Massamens = geïsoleerd prive-persoon

  • Homogenisering en atomisering

  • Nieuwe vorm van betekenis in totalitarisme

    • Gevaar van fascisme, nationalisme, communisme

  • Machinale bureaucratie, cf. Eichmann in Jeruzalem

New cards
15

Theodor Adorno (1903-1963)

Cultuurfilosofie

  • Ontstaan cultuurindustrie, gebaseerd op culturele massa → cultuur wordt product dat verkocht moet worden → doel van cultuur wordt amusement

  • Massacultuur

  • Passieve ipv actieve bezigheid

  • Kunstenaar moet kritische houding aannemen tegenover cultuur

New cards
16

Walter Benjamin (1892-1940)

Cultuurfilosofie

  • Breekpunt van traditionalisme naar modernisme

  • Technologie als drijvende kracht

  • Traditioneel:

    • Uniciteit

    • Heilige context

    • Overstijging alledaags

  • Modern:

    • Herhaling en reproductie

    • Alledaagse context

    • Eindeloos herhaalbaar

    • Bombardement van indrukken

  • Vergelijkbaar?

  • Verstrooide aandacht

New cards
17

René Descartes (1595-1650) (epistemologie)

Epistemologie

  • Axioma’s en theorema’s in de wiskunde

    • Bronnen = zintuigen → maar kan droom zijn / wiskunde → maar Euclidische Meetkunde werd ook ontkracht

  • Enige waaraan je niet kan twijfelen, is dat je twijfelt → cogito ergo sum

  • Aangeboren idee…en: geen reden om daaraan te twijfelen en omschrijven de limieten van menselijke kennis

  • Bewijst externe aanwezigheid obv aangeboren idee…en

New cards
18

John Locke (1632-1704)

Epistemologie

  • Empirisme

  • Onderscheid enkelvoudige en complexe ideeën

  • Feilbaarheid in menselijke rede/brein, niet in ervaring

New cards
19

David Hume (1711-1776)

Epistemologie

  • Empirisme → dus wat voor kennis kunnen we dan nog hebben

  • Causaliteit = niet noodzakelijk

    • Uit observatie geen noodzakelijk verband af te leiden

    • Biljartballen

  • Kennis beperkt: limieten gebaseerd op observatie alleen

New cards
20

Immanuel Kant (1724-1804) (epistemologie)

Epistemologie

  • Middenweg tussen rationalisme en empirisme: rede nodig om vorm/structuur te geven aan zintuigelijke ervaring

  • Waarheid van proposities a priori of a posteriori

  • Proposities analytisch of synthetisch

  • Causaliteit = synthetisch a priori

  • Interactie rede en observatie

    • = fundament kennis

    • = limiet kennis → phenomena en noumena

New cards
21

Ludwig Wittgenstein (1889-1951) (epistemologie)

Epistemologie

  • Subject van prepositie verwijst niet direct naar object → betekenis is contextafhankelijk

  • Taalspelen

  • Woorden pas betekenis binnen specifieke taalspel

  • Dus ook kennis (=betekenis van uitspraak ) = afhankelijk van context

New cards
22

Rudolf Carnap (1891-1970)

Wetenschapsfilosofie

  • Wiener Kreis

  • Elk individu maakt individuele keuze voor bepaalde principes en theorieën → niet aangeboren

  • Filosofie: voor ophelderen structuur theorie en relatie tot werkelijkheid

  • Structuur wetenschappelijke theorie

    • Observatie-uitspraak

    • Theoretische uitspraak → betekenis aan observaties, binnen bredere theoretische structuur

  • Theoretische hiërarchie: principes → algemene wetten → concrete modellen

  • Principe van confirmatie

New cards
23

Otto Neurath (1882-1945)

Wetenschapsfilosofie

  • Vergelijkbaar met Carnap

  • Ontwikkeling van beeldtaal isotype, taal verhelderen → ongelijkheid in taal wegwerken en heldere communicatie

  • Maatschappelijke debatten

New cards
24

Karl Popper (1902-1994)

Wetenschapsfilosofie

  • Theoretische uitspraken zijn nooit geconfirmeerd → “alle raven zijn zwart”

  • Principe van falsificatie

  • Taak filosoof

    • Logische structuur in theorieën blootleggen

    • Wetenschap en pseudo-wetenschap onderscheiden (met falsifieerbaarheid als criterium)

New cards
25

Thomas Kuhn (1922-1996)

Wetenschapsfilosofie

  • Observaties zijn theoriegeladen

  • Normale wetenschap binnen paradigma

  • Radicale breukmomenten zijn revoluties

  • Paradigma → puzzels → niet oplosbaar → crisis → buiten paradigma kijken dus revolutie

    • Wissel wetenschappelijk paradigma en wereldvisie, wetenschappelijke standaarden veranderen

  • Geschiedenis is geen continue wetenschappelijke vooruitgang: niet alleen maar een opeenstapeling van kennis of inzicht

New cards
26

Paul Feyerabend (1924-1995)

Wetenschapsfilosofie

  • Geen algemene regels voor wetenschap, wetenschappers zullen deze altijd overtreden

  • Belangrijkste waarde = creativiteit

  • Epistemologisch anarchisme: zo weinig mogelijk regels opleggen wetenschappers

New cards
27

Barry Barnes en David Bloor

Wetenschap, technologie en samenleving

  • Sociology of scientific knowledge

  • Kritiek op wetenschapsfilosofie: alleen aandacht voor theorieën en succes

  • Hoe produceert wetenschap kennis in praktijk?

    • Falen en conflict, psychologische, sociale en culturele factoren → vormen wetenschappelijke kennis

  • Relativisme = filosofische methodologie → geen definitieve filosofische claim

    • Geen enkele kant van discussie volledig correct

    • Hoe verklaren welke claims geaccepteerd worden

  • “Filosofisch relativisme”

New cards
28

Bruno Latour (1974-2022)

Wetenschap, technologie en samenleving

  • Kritiek op Barnes en Bloor

  • Wetenschap → sociaal, niet alleen sociaal → wetenschap

  • Onderscheid wetenschap - maatschappij niet houdbaar

  • Hybrides

New cards
29

Donna Haraway (1944-nu)

Wetenschap, technologie en samenleving

  • Cyborg

  • Modernistische breuklijnen voorbijgestreefd

    • mens-dier

    • organismen-machines

    • fysisch-niet fysische

  • Maatschappelijke veranderingen < - > wetenschappelijke veranderingen

  • Radicaal herdenken mensheid is mogelijk

New cards
30

Descartes (filosofie van de geest)

Filosofie van de geest

  • Substantie-dualisme

  • Lichamelijk en geestelijk

  • Dualistisch interactionisme

  • Pijnappelklier

New cards
31

Hilary Putnam (1926-2016)

Filosofie van de geest

  • Types en tokens

  • Zwakkere versie van identiteitstheorie

  • Superveniëntie

  • Functionialisme

New cards
32

Paul en Patricia Churchland

Filosofie van de geest

  • Eliminatief materialisme

  • Mentale terminologie is overbodig

New cards
33

Jaegwon Kim (1934-2019)

Filosofie van de geest

  • Folk/alledaagse psychologie: handelingen niet in neurologische, maar mentale termen verklaren

  • Handeling is resultaat van neuronen, maar oorzaak = wil

    • Cf. functionalisme

New cards
34

Thomas Nagel (1937-nu)

Filosofie van de geest

  • Bewustzijn = perspectief

  • Bewustzijn = subjectieve ervaringslaag bovenop de materiële input die we krijgen

  • Bewustzijn = subjectief eerste-persoonperspectief

    • Wetenschap = objectief derde-persoonsperspectief → kan het subjectieve niet bestuderen

New cards
35

Plato (5-4e eeuw v.Chr)

Wijsgerige antropologie

  • Menselijke essentie = ziel

  • Rede, emotie, verlangen

    • Rede onderscheidt mens van dier

  • Ziel = onverwoestbaar en eeuwig

New cards
36

Aristoteles (4e eeuw v.Chr) (wijsgerige antropologie)

Wijsgerige antropologie

  • Menselijke essentie = ziel + lichaam

  • Mens bestaat niet zonder lichamelijke materie

  • Ziel manifesteert zich in lichamelijke materie → mens

New cards
37

Descartes (1596-1650) (wijsgerige antropologie)

Wijsgerige Antropologie

  • Essentie mens = zelfbewuste rede

  • Bewust van het feit dat lichaam iets ervaart

  • Bewustzijn is wat mens maakt

  • Bewustzijn maakt ervaring een ervaring

  • Solipsime

  • Other minds

New cards
38

Immanuël Kant (Wijsgerige Antropologie)

Wijsgerige Antropologie

  • Mens = rede met vrije wil

  • Rede geeft vorm aan ervaringen, maar niet genoeg om van mens te spreken

  • Mens: vrije wil → uit zichzelf kiezen om redelijke beslissingen te maken

New cards
39

Charles Darwin (1809-1882)

Wijsgerige Antropologie

  • Evolutietheorie

  • Mens en dier zelfde evolutionaire processen, niet te onderscheiden?

New cards
40

Baruch Spinoza (1632-1677)

Wijsgerige Antropologie

  • Geen dualisme: 1 substantie die zich op bepaalde manieren kan manifesteren, die verschillende eigenschappen kan vertonen

  • Natuur = allesomvattende substantie, manifestatie van goddelijke wil

  • Determinatie

  • Hebben wij vrije wil?

New cards
41

Harry Frankfurt (1929-nu)

Wijsgerige Antropologie

  • Jack and Jones

    • Geen keuzealternatieven, maar wel verantwoordelijk

  • Onderscheid 1e en 2e orde wil

  • Vrije wil niet in eerste plaats keuzemogelijkheid uit alternatieven, maar indien reflectief, bewust en gemotiveerd gekozen wordt

  • Dieren volgen blindelings 1e orde → onderscheid mens en dier

New cards
42

Peter Strawson (1919-2006)

Wijsgerige Antropologie

  • Hoe herkennen we iemand als persoon?

  • Mens-zijn veronderstelt publieke en sociale context

  • Publiek object en persoonlijke eigenschappen

  • Morele gevoeles en reactieve attitudes

  • Sociale context voedt op tot persoon, leert reactieve attitudes

New cards
43

Aristoteles (4e eeuw v. Chr) (geschiedenis van de wijsbegeerte)

Geschiedenis van de Wijsbegeerte

  • Begin geschiedenis

  • Toen al historische reflectie aanwezig

  • Fundamentele principes achter wetenschap te vinden?

New cards
44

Thomas van Aquino (1225-1274)

Geschiedenis van de Wijsbegeerte

  • Summa Theologiae

  • Essentie te vinden in overzicht van filosofie?

New cards
45

Jacob Brucker (1696-1770)

Geschiedenis van de Wijsbegeerte

  • Historica Critica Philosophicae

  • Vooruitgang door strijd filosofische scholen → inzicht door discussie

New cards
46

Georg Hegel (1770-1831)

Geschiedenis van de Wijsbegeerte

  • Kritiek = motor filosofie

  • Nieuwe inzichten door pijnpunten naar voren te brengen

  • Kritiek → inzicht in redelijke capaciteiten

  • Dialectiek: these - antithese - synthese

New cards
47

Bertrand Russel (1872-1970)

Geschiedenis van de Wijsbegeerte

  • Filosofie niet enkel kritische houding, maar bezighouden met eeuwige vragen

  • Vragen zijn onoplosbaar, maar niet te negeren

New cards

Explore top notes

note Note
studied byStudied by 11 people
... ago
5.0(1)
note Note
studied byStudied by 13 people
... ago
5.0(1)
note Note
studied byStudied by 12 people
... ago
5.0(1)
note Note
studied byStudied by 57 people
... ago
5.0(1)
note Note
studied byStudied by 14 people
... ago
5.0(1)
note Note
studied byStudied by 71 people
... ago
4.0(1)
note Note
studied byStudied by 68 people
... ago
5.0(1)
note Note
studied byStudied by 19 people
... ago
5.0(1)

Explore top flashcards

flashcards Flashcard (142)
studied byStudied by 48 people
... ago
5.0(1)
flashcards Flashcard (33)
studied byStudied by 9 people
... ago
5.0(1)
flashcards Flashcard (40)
studied byStudied by 97 people
... ago
4.6(9)
flashcards Flashcard (119)
studied byStudied by 29 people
... ago
5.0(1)
flashcards Flashcard (97)
studied byStudied by 6 people
... ago
5.0(1)
flashcards Flashcard (32)
studied byStudied by 6 people
... ago
5.0(1)
flashcards Flashcard (63)
studied byStudied by 32 people
... ago
5.0(1)
flashcards Flashcard (117)
studied byStudied by 5 people
... ago
5.0(1)
robot