FILIPINO TERM EXAM REVIEWER

Ano ang panitikan

katipunan ng mga akdang nasusulat; makikilala sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag, aestetikong anyo, pandaigdigang kaisipan at kawalang maliw

Ano ang tunay na panitikan

nagpapahayag ng kaisipan, damdamin, karanasan, at panaginip ng sangkatauhan na nasusulat sa masining o malikhaing paraan, sa pamamagitan ng isang aestetikong anyo at kinapapalooban ng pandaigdigang kaisipan

Paano lumaganp ang panitikan

1. Pasalin-dila - sa pamamagitan ng bibig ng tao, hindi pa natututunan ng tao ang pagsulat

2. Pasulat -  inaawit, ikinukuwento, binibigkas, ay naisatitik na lalo namang yumaman ang panitikang nasusulat nang maimbento ang imprenta

Ano ang dalawang uri ng panitikan

1. Piksyon - kathang isip lamang na karakter, lugar, at pangyayari (e.g. alamat, pabula, kuwentong bayan).

2. Di-piksyon - naglalahad ng totoong mga detalye at pangyayari sa buhay (e.g. talambuhay, pagsasaliksik, balita)

Ano ang mga anyo ng panitikan

1. Tuluyan o prosa - mga akdang nasusulat nang patalata. (e.g. alamat, pabula, maikling kwento)

2. Patula - mga akdang nagpapahayag ng damdamin na nasusulat nang pasaknong.

Magbigay ng mga halimbawa ng mga tuluyan o prosa

1. alamat - nauukol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay

2. pabula - kinasasangkutan ng mga hayop, halaman, at mga bagay na walang buhay na kumikilos at nagsasalita na waring tunay na tao at nagbibigay aral

3. maikling kwento -  mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may isang kakintalan o impresyon

Ano ang tulang pasalaysay

kuwento ng mga pangyayari at nasusulat nang patula, may sukat at tugma (e.g. epiko, awit at korido)

Ano ang mga halimbawa ng tulang pasalaysay

1. Epiko - tulang nagsasalaysay hinggil sa kabayanihan, katapangan, at pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan sa gitna ng mga pangyayaring hindi kapani-paniwala

2. Awit at Korido - paawit kung basahin

3. Awit - labingdalawang pantig ang taludtod

4. Korido - wawaluhing panting ang taludtod

Ano ang tulang pandamdamin o liriko

tulang tumatalakay sa marubdob na damdamin ng may-akda o ng ibang tao.

Magbigay ng halimbawa ng mga tulang pandamdamin o liriko

1. awiting bayan - binibigkas nang may himig; paksa ang nito ang pag-ibig, kawalang pag-asa, o pamimighati

2. soneto - labing-apat na taludtod; damdamin at kaisipan, at karaniwang naghahatid ng aral sa mambabasa

3. elehiya - nagpapahayag ng paninimdim dahil sa pagyao ng isang mahal sa buhay

Ano ang tulang padula o dramatiko

 isinasadula sa entablado o iba pang tanghalan; patula ang pamamaraan nagpagpapahayag ng mga tauhan (e.g. senakulo)

Ano ang tulang Patnigan

paligsahang patula na karaniwang ginagawa sa bakuran ng mga namatayan; balagtasan (e.g. karagatan, duplo)

Ano ang kasaysayan ng panahon ng Amerikano

• digmaang Kastila laban sa mga Pilipino at Amerikano ay nagsimula noong Mayo, 1898

• maglayag sa look ng Maynila ang pangkat ni Com. George Dewey at kanilang palubugin ang mga plota ng Kastila

• hinikayat ng mga Amerikano ang puwersang Pilipino upang pagtulungang patalsikin ang mga Kastila at sila ay magtagumpay

• bumalik si Emilio Aguinaldo mula Hong Kong, at itinatag niya ang pamahalaang Rebolusyunaryo na ang layunin ay maging malaya ang Pilipinas sa kamay ng mga Kastila

• inilipat ng mga Kastila ang Pilipinas sa kamay ng mga Amerikano

• nagbayad din sila dahil sa kapinsalaang bunga ng digmaan

Ano ang katangian at kaganapan ng panahon ng Amerikano

•  ang wikang ginamit sa pagsulat ay Tagalog at Kastila

• pwede din ang katutubong wika sa mga lalawigan

• isang bagong pangkat ng mga manunulat ang nagsimulang magpahayag sa Ingles

• sa romantisismo sa Europa, at tungkol sa pagmamahal sa Diyos, sa bayan, sa kapwa

Ano ang tatlong pangkat na manunulat

1. Maka-kastila

2. Maka-tagalog

3. maka-ingles

Ano ang pangkat na maka-kastila sa pagsulat

• pagpapahayag damdaming makabayan at paparangal sa mga bayani lalo na kay Jose Rizal

• e.g. Cecilio Apostol, Fernando Ma. Guerrero, Jesus Balmori

Ano ang pangkat na maka-tagalog sa pagsulat

kaapihan ng bayan at nagbibigay tuon sa pagmamahal at pagtatangi sa sariling wika

Sino si Lope K. Santos?

• Apo ng mga Mananagalog at Ama ng Balarilang Tagalog 

• nobelang Banaag at Sikat

Sino si Jose Corazon De Jesus

• may sagisag na Huseng Batute at tinaguriang Makata ng Pag-ibig

• tulang Isang Punongkahoy

Sino si Florentino Collantes

• batikang duplero

• unang makatang Tagalog na gumamit ng tula sa panunuligsang pampulitika 

• sagisag na Kuntil Butil

• sumulat ng Lumang Simbahan

Sino si Amado V. Hernandez

•  Makata ng Manggagawa

• tulang Isang Dipang Langit, nobelang Mga Ibong Mandaragit, nobelang Luha ng Buwaya

Sino si Severino Reyes

•  Ama ng Dulaang Tagalog

• dula na Walang Sugat

Sino si Hermogenes Ilagan

• Ama ng Sarsuelang Tagalog

Ano ang pangkat ng maka-ingles sa pagsulat

•  pamamaksa at pamamaraang Amerikano

• e.g.  Jose Garcia Villa, Zoilo Galang, Estrella Alfon, at Arturo Rotor

Ano ang kasaysayan ng panitikan sa panahon ng Hapon

• 1941-1944

• natigil ang palimbagan (printing press)

• ipinagbawal ang pagsulat sa wikang Ingles

• pinahalagahan ang wikang Tagalog

Ano ang tema ng mga akda ng panitikan sa panahon ng hapon

•  kultura ng Pilipinas

• pamumuhay sa bukid

• pag-ibig

• pagpuri sa mga Hapones

Ano ang dalawang uri ng tula

• Karaniwan - may sukat at tugma

• malaya - walang sukat at tugma

Ano ang dalawang tulang impluwensya ng mga Hapon

• haiku

• tanka

Ano ang haiku

• tatlong taludtod

• bilang ang pantig na 5-7-5

ano ang tanka

• limang taludtod

• bilang ang pantig na 7-7-7-5-5

Ano nangyari sa Hulyo 4, 1946

• nakalaya ang Pilipinas sa mga Hapones pero bumalik na naman ang Pilipinas sa mga Amerikano

• pwede ulit sumulat sa Ingles

• lumaganap ulit ang babasahin sa bansa

• ang mga babasahin ay naglalaman ng mahalagang impormasyon at akdang pampanitikan

Ano nangyari sa 1951

• inilunsad ng La Tondena Inc. ang La Tondena Awards

• Carlos Palanca Memorial Awards for Literature

• naglalayon hatulan ang mga akdang nasusulat sa Ingles, pero mamaya, isinama rin ang mga nasusulat sa Tagalog

Ano ang saknong

grupo ng mga taludtod/linya sa tula

ano ang sukat

bilang ng pantig sa taludtod ng bawat saknong

ano ang tugma

• salitang magkatulad ng tunog ang huling pantig

• ganap o di-ganap

Ano ang tugmaang ganap

• magkatulad ang huling patinig o katinig sa huling pantig ng salita

• ganap lang din kung ang parehong salita ay may impit o parehong salita ay walang impit

ano ang tugmaang di-ganap

• magkatulad ang patinig subalit magkaiba ang katinig sa huling pantig ng salita

• dalawang pangkat ng mga katinig ngunit ang mga pangkat na iyon ay hindi maaaring maghalo

• (hal. ang salitang araw at hawak ay hindi magkatugma dahil ang mga katinig sa dulo ay mula sa magkaibang pangkat)

•  unang pangkat ay (b, k, d, g, p, s, t)

•  ikalawang pangkat ay (l, m, n, ng, w, r, y)

Ano ang mga anyo ng tugmaan

• (a-a-a-a)

• (a-b-a-b)

• (a-a-b-b)

• (a-b-b-a)

Ano ang persona

• panauhan ng nagsasalita sa tula

• una, ikalawa, o ikatlo ang personang ginamit sa tula

• ang pagkatao ng nagsasalita sa tula

Ano ang larawang diwa

• nag-iiwan ito ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa

• imagery

Ano ang talinhaga

• naglalayong mabigyan ng mas malalim na kahulugan ang salita o parirala sa tula

• simbolismo at tayutay

Ano ang simbolismo

• mga bagay na nagtataglay ng ibang kahulugan maliban sa literal nitong kahulugan

Magbigay ng halimbawa ng simbolismo

• kalapati - kapayapaan

• bulaklak - dalaga, babae

• araw - pag-asa, bagong buhay

• bato - matatag, matibay

Ano ang tayutay

• ginagamit upang ilayo sa karaniwan at magkaroon ng hindi lantad na kahulugan ang pahayag

• masining at matalinghaga ang kahulugan ng pahayag

Ano ang mga uri ng tayutay

• pagtutulad (simile)

• pagwawangis (metaphor)

• pagtatao (personification)

• pagmamalabis (hyperbole)

• pag-uyam (irony or sarcasm)

• pagpapalit-saklaw (synedoche)

• pagtawag (apostrophe)

Ano ang pagtutulad

• naghahambing ng dalawang magkaibang bagay subalit may pagkakaugnay

• gumagamit ng salitang parang, tila, kawangis, tulad, kasing, animo’y, atbp.

Ano ang pagwawangis

• direktang naghahambing ng dalawang magkaibang bagay 

• hindi gumagamit ng mga salitang naghahambing na ginagamit sa pagtutulad

Ano ang pagtao

• pagbibigay ng buhay sa mga bagay sa pamamagitan ng pagsasalin ng mga katangiang pantao

Ano ang pagmamalabis

• pinasisidhi ang kakulangan ng kalagayan ng tao, bagay, o pangyayaring tinutukoy

Ano ang pag-uyam

• gumagamit ng mga salitang kapuri-puri subalit kabaliktaran naman nito ang nais na sabihin

Ano ang pagpapalit-saklaw

binabanggit ang isang bahagi ng bagay, tao, o pangkat upang matukoy ang kabuoan nito

Ano ang pagtawag

• pakikipag-usap sa kalikasan o sa isang bagay na tila nakikipag-usap lamang sa isang taong kaharap o kasama

Sino si Amado V. Hernandez

• Makata ng Manggagawa

• nakulong sa kasong sedisyon subalit napawalang sala

• Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan noong 1973

Ano ang kahulugan ng unang saknong ng kung tuyo na ang luha mo, aking bayan

•  kalagayan ng bansa sa ilalim ng pananakop ng dayuhan

• kunwaring pagtulong ng Amerikano na makalaya ang Pilipinas sa kamay ng mga Kastila (Agosto 13 huwad na labanan)

Ano ang kahulugan ng pangalawang saknong ng kung tuyo na ang luho mo, aking bayan

• pang-aabuso sa kahinaan ng bansa at mga mamamayan nito

• naghihirap ang bansa habang nagpapakasaya ang mananakop

Ano ang kahulugan ng pangatlong saknong ng kung tuyo ng ang luha mo, aking bayan

• pag-angkin sa yaman ng bansa at pagkaubos ng mga ito

Ano ang kahulugan ng pangapat saknong ng kug tuyo na ang luha mo, aking bayan

• panghihina at kawalan ng pag-asa na makaalpas sa mananakop

Ano ang kahulugan ng panganim saknong ng kung tuyo na ang luha mo, aking bayan

• pag-iipon ng lakas at pagbangon upang lumaban

• pagbawi sa kalayaang nawala

Ano ang maikling kwento

• akdang pampanitikan na likha ng guniguni at bungang-isip na hango sa tunay ng pangyayari sa buhay 

Ano ang katangian ng maikling kwento

• nababasa sa isang upuan, nakapupukaw ng damdamin

• nag-iiwan ng kakintalan sa isipan ng mambabasa

• kawil-kawil na pangyayari na nakahanay ayon sa wastong pagkakasunod-sunod

Ano ang bahagi ng Maiking kwento

• Simula (tagpuan, tauhan, suliranin)

• Gitna (saglit na kasiglahan, tunggalian, kasukdulan)

• Wakas (kakalasan, wakas/katapusan)

Ano ang mga uri ng tauhan

• Protagonista (pangunahing tauhan/bida)

• Antagonista (kalaban ng bida/kontra-bida)

• ang antagonista ay hindi lamang sa kalabang pisikal, pwede din ang kalaban sa prinsipyo o paniniwala

Ano ang uri ayon sa karakter

• Tauhang Bilog (nagbabago ang karakter)

• Tauhang Lapad (walang nagbabago ang karakter)

Ano ang tagpuan

• lugar at panahon

Ano ang banghay

 pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa kwento at ang mga aksyon kaugnay ng panguahing suliranin o tunggalian sa kwento

Ano ang simula

 tagpuan at unti-unting ipinakikilala ang mga tauhan

Ano ang saglit na kasiglahan

• patatagpo ng mga tauhan masasangkot sa suliranin kasunod ng mga pangyayari sa akda

Ano ang tuggalian

• isang pakikibaka sa pagitan ng magkasalungat na pwersa

Ano ang kasukdulan

• pinakamataas ng bahagi ng banghay

• pinakamatindi na bahagi sa kwento

Ano ang kakalasan

malalaman ang kinalabasan ng tunggalian

Ano ang wakas

• katapusan ng kwento

• malalaman dito kung paano tinanggap ang pangunahing tauhan ang kanyang kabiguan o kung siya ay tagumpay sa kanyang buhay 

Ano ang tunggalian

• suliranin na hinaharap ng panguahing tauhan 

• Tao vs tao, tao vs lipunan, tao vs sarili

Ano ang punta de vista

• pananaw o perspektibo ng may-akda na nagsasalaysay  

Ano ang unang panauhan

• may-akda ay nagsasalaysay hinggil sa kanyang sarili at mga tao nakakasalumuha niya

• panghalip na nasa unang panauhan (ako, akin, atbp.)

Ano ang ikawalang panauhan

• panghalip na nasa ikalawang panauhan (ikaw, kayo, atbp.)

• tagapagsalaysay ay isang tauhan sa kwento

Ano ang ikatlong panauhan

• naglalarawan hinggil sa mga taong gumagalaw sa akda

• nagmamasid ay nagkukwento o naglalarawan lamang at hindi siya parte o kabilang sa mga tauhang na gumaganap 

• panghalip na nasa ikatlong panauhan

Ano ang tema

• naglalahad ng panguahing ideya ng kwento, kaisipan o aral

• buod o kaluluwa ng kwento

• makukuha dito ang mga kabatiran tungkol sa kwento

Ano ang tema ng mabangis na lungsod

• Pang-aabuso sa mga taong walang sapat na kakayahan upang maipagtanggol ang sarili sa kamay ng mga naghahari- harian sa lipunan

Ano ang tagpuan ng mabangis na lungsod

• Lugar: isang Simbahan sa Quiapo

• Panahon: karaniwang araw sa buhay ni Adong

Ano ang mga tauhan ng mabangis na lungsod

• Adong (protagonista, tauhang lapad)

• Bruno (antagonista, tauhang lapad)

Ano ang suliranin ng mabangis na lungsod

• Gustong takasan ni Adong ang mga pang-aabuso na ginagawa sa kanya ni Bruno at sa iba pang pulubi sa Quiapo

Ano ang simula ng aksyon ng mabangis na lungsod

• kumakalat na ang dilim subalit kakaunti pa lamang ang baryang napapalimos ni Adong

Ano ang saglit na kasiglahan ng mabangis na lugsod

Dumarami na ang mga tao sa Quiapo kaya lalong pinagbuti ni Adong ang paghingi ng limos upang madagdagan ang mga baryang nalalaglag sa kanyang palad

Ano ang tuggalian ng mabangis na lungsod

• Tutol ang kalooban ni Adong na ibigay kay bruno ang baryang kanyang napagpalimusan

Ano ang kasukdulan ng mabangis na lungsod

Tumakbo si Adong upang magtago at makatakas kay Bruno

Ano ang kakalasan ng mabangis na lungsod

• Inabutan ni Bruno si Adong at ginulpi

Ano ang wakas ng mabangis na lungsod

• Namatay si Adong dulot ng panggugulpi sa kanya ni Bruno

Ano ang punta de vista ng mabangis na lungsod

• Ikatlong Person / Panauhan

Ano ang uri ng tunggalian ng mabangis ng lungsod

• Tao vs. Tao (Adong vs. Bruno)

• Tao vs. Lipunan (Adong vs. ang mga taong may higit pa ngunit tumangging magbigay sa kanya ng pera)

Ano ang ingklitik

kataga na walang kahulugan kung nag-iisa lamang subalit makapagpapabago sa kahulugan ng pangungusap kapag ginamit na sa pangungusap

Ano ang kahulugan ng mga ingklitik na sana, pala, kasi, ba, man

• sana (pagpapakita ng interes)

• pala (pagpapakita ng realisasyon)

• kasi (pinapasisi ang isang tao)

• ba (pagpapakita ng pagtatanong)

• man (isang tao na may parehong sitwasyon sa iba)

Ano ang kahulugan ng mga ingklitik na yata, tuloy, na, din or rin, at pa

• yata (hindi sigurado)

• tuloy (may planong nasira)

• na (isang tao na nauna sa ibang tao)

• din/rin (isang tao na may parehong sitwasyon)

• pa (tinutuloy ang oras)

Ano ang kahulugan ng mga ingklitik na nga, lang, raw o daw, naman, muna

• nga (pagbibigay ng pagdidiin)

• lang (mag-isa ang tao)

• raw/daw (hindi siya ang orihinal na sinabi)

• naman (hindi siya ang unang gumawa)

• muna (pansamantala)

Bakit mahalaga ang salitang lupa sa kwento na Tata Selo

• gustong bawiin ni Tata Selo ang kanyang lupa na kinuha ni Kabesang Tano

• binigay niya ang kanyang lupa bilang collateral para humiram ng pera kay Kabesang Tano para may maibigay na gamot para sa kanyang maysakit na asawa

• ayaw ibalik si Kabesang Tano ang lupa ni Tata Selo

Bakit mahalaga ang salitang pagkamkam sa tata selo

• kinuha ang lupa ni Tata Selo si Kabesang Tano

bakit mahalaga ang salitang dangal sa tata selo

nawala ang dangal ni Tata Selo noong siya’y ikulong at noong nawala ang puri ng kanyang anak na si Saling dahil nilapastangan siya ni Kabesang Tano

bakit mahalaga ang salitang karapatan sa tata selo

• ang kinita ay hinati ng 30-70 sa pagitan nila ni Kabesang Tano, subalit tinatanggap pa rin niya

• tinaga ni Tata Selo si Kabesang Tano dahil inaagaw niya ang kanyang lupa, at ayaw niya ibaba ang kanyang reputasyon at ang reputasyon ng kanyang pamilya

• hindi nila alam na may karapatan sila dahil hindi sila nakapag-aral, kaya hinarap na lang nila ang lahat ng kawalang-katarungang natanggap nila hanggang sa pagbabanta

Ano ang tauhan ng tata selo

• Tata Selo (protagonista, tauhang bilog)

• Kabesang Tano, mga hepe at pulis (antagonista, tauhang lapad)

Ano ang tagpuan ng tata selo

• istaked

• opisina ng alkalde

• sakahan

ano ang uri ng tunggalian ang tata selo

• Tao vs. Tao (Tata Selo vs. Kabesang Tano)

• Tao vs. Lipunan (Tata Selo vs. ang mga taong nag-iisip sa kanya bilang isang taong mas mababa sa kanilang sarili, mga taong nag-osioso sa kanya)