Młoda Polska - wstęp do epoki

1890-1918

okres trwania epoki

Neoromantyzm

przyjęcie duchowego dziedzictwa romantyzmu (rola artysty, motyw narodowo-wyzwoleńczy)

Modernizm

nowe zjawiska artystyczne, filozoficzne, poezji itp.

Fin de siècle

tłum. “koniec epoki”. Wyrażenie zapaści kultury i porządku społecznego. Ludzie zaczynają wierzyć w przepowiednie.

Dandys

robienie ze swojego życia teatru

Dekadentyzm

postawa światopoglądowa wyrażająca sie kryzysem duchowym oraz świadomością upadku dotychczasowych wartości, nacechowana biernością, relatyzwizmem moralnym i pustką wewnętrzną.

Pejzaż emocjonalny/psychizacja krajobrazu

przypisywanie duchowości krajobrazowi

Ekwiwalent krajobrazu

za pomocą krajobrazu przedstawienie stanu ducha

Schopenhauer

istotą człowieka jest wola, a wola jest pożądaniem - ślepym popędem

Rozwiązania Schopenhauera:

* współczucie, bezinteresowna miłość
* sztuka
* NIRWANA - stan wybycia się chęci życia, osłabienie poczucia rzeczywistości

Nihilizm

pogląd negujący istnienie stałego porządku moralnego, społecznego, ówczesne wartości, ludzkie poznanie. Niewiara w cokolwiek

Erotyk

utwór literacki o tematyce miłosnej, zmysłowej, cielesnej

Behawioryzm

Synestezja

łączenie wrażeń zmysłowych/oddawanie jednych wrażeń za pomocą drugich

Impresjonizm w literaturze:

* emocjonalność
* efemeryczność
* wrażliwość
* wrażeniowość
* ulotne chwile

\

Korespondencja sztuki

angaż poprzez jak największą liczbę zmysłów

Oniryzm

technika literacka mająca tworzyć imitację snu.

Cechy:

* senność
* powolność
* delikatność

Dekadentyzm w sztuce:

* indywidualizm i przekonanie o własnej wartości
* poczucie zaniku sił życiowych
* utrata norm moralnych
* pesymizm

Nietzscheanizm

Nurt filozoficzny Nietzsche opierający się na nihilistycznym upadku wartości, krytyce chrześcijaństwa. Występował przeciwko pesymizmowi, bierności i słabości, głosząc kult życia. Pogląd oparty był na woli mocy (podświadome dążenie do doskonałości, człowiekiem rządzi instynkt, nie umysł) oraz pojęciem “nadczłowieka” (istota tak rozwinięta, która może być ponad prawem

Franciszkanizm

* życie zgodne z ewangelicznymi cnotami pokory, ubóstwa i miłosierdzia
* afirmacja życia we wszystkich jego przejawach
* uwielbienie natury, miłości do stworzenia
* poczucie wolności
* radość istnienia czerpana z prostego życia

Cyganeria

luźne stowarzyszenie artystów, których ekstrawertyczny styl życia stanowił protest wobec norm i zasadom społecznym.

Filister

drobnomieszczanin supiony na pomnażaniu kapitału, człowiek o ograniczonych potrzebach duchowych i intelektualnych. Skupiony na przyzwoitości, za którą kryła się obłuda. Przez brak ambicji i hipokryzje stał się wrogiem nowego pokolenia

Katastrofizm

postawa wyrażająca przekonanie o zbliżającym się końcu cywilizacji, rozpadzie wartości i tradycji

Intuicjonizm (Bergson)

pogląd filozoficzny zakładający, że podstawowym narzędziem poznania rzeczywistości jest intuicja (rodzaj instynktu)

“sztuka dla sztuki”

sztuka nie może dostosowywać się do społeczeństwa, a społeczeństwo do sztuki

Parnasizm

odejście od sztuki jako dzieła dydaktycznego, społecznego

Impresjonizm

* “zatrzymanie ulotnych chwil”
* delikatne muśnięcia pędzla
* Pissarro. Renoir, Degas

Symbolizm

* odsłanianie metaforycznych znaczeń, ukrywanie znaczenia i przekazu obrazu
* w Polsce odwoływano się do tematyki narodowej, mitów
* Bocklin, Moreau, Puvis de Chavannes

Secesja

* ornamentyka nawiązująca do owadów i roślin
* lekkie, faliste linie

Ekspresjonizm

* rzeczywistość przefiltrowana przez emocje artysty
* instynkty
* Kokoscka, Schiele, Nolde, Marc, Kirchner

Inspiracje i tematy sztuki polskiej

* tatry
* chłopomania
* artysta (ślad neoromantyzmu)
* spleen, melancholia (ślad dekadentyzmu)
* miasto