1/206
Looks like no tags are added yet.
Name | Mastery | Learn | Test | Matching | Spaced |
---|
No study sessions yet.
Hoe komt het voedingspatroon tot stand - Geboorte
geknuffeld door zorgfiguren
Geen beelden waarnemen, wel een ‘sfeer’ opnemen
Hoort (vervormde) geluiden, ruikt huid zorggeven, lucht
Hongergevoel bij baby wekt onrust op
Ouderfiguren bieden antwoord op deze onrust
Warme bevrediging bij hongergevoel
Voeding versterkt de band tussen baby en voed(st)er
Voedsel is een product van identiteitsproces
Nauw verweven met affectieve sleutelfiguren uit de eerste levensjaren
Proeft eerste voedsel: combinatie met lichaamswarmte zorggever + bevrediging van hongergevoel
De voeding wordt steeds aangereikt als antwoord op het hongergevoel van het kind en it voedsel wordt ook steeds aangereikt door een Ander, meestal de moeder, die dus een oplossing biedt voor de innerlijke onrust
Levensnoodzakelijk + intiem gebeuren
Hoe komt het voedingspatroon tot stand - stappen
Geboorte
Zelfstandig eten
Volwassene
Element van cultuur
Niet statisch & niet universeel geldig
Hoe komt het voedingspatroon tot stand - Zelfstandig eten
Verlies van aandacht en genegenheid van voed(st)er
Moeilijkheden soms
Aandacht & genegenheid van voedster, die samenging met dit intieme gebeuren
Troost: Stuk intimiteit verloren, maar toch blijft eten een sociaal gebeuren: samen eten aan tafel
o Wat je eet wordt bepaald door je omgeving
Hoe komt het voedingspatroon tot stand - Volwassene
eten blijft een sociaal gebeuren
Als volwassene zijn herinneringen aan de kindertijd soms/vaak verbonden aan voeding => voeding als betekenaar
De smaak van eten kan herinneringen activeren naar vroegere gebeurtenissen
Eten = betekenaar geworden: lang vervlogen herinnering (het betekende) oproept & aanwezig stelt=> Het is een symbool waartoe hij opnieuw toegang krijgt uit zijn vergeten kindertijd
voeding als betekenaar
Als volwassene zijn herinneringen aan de kindertijd soms/vaak verbonden aan voeding
o Eten = betekenaar geworden: lang vervlogen herinnering (het betekende) oproept & aanwezig stelt=> Het is een symbool waartoe hij opnieuw toegang krijgt uit zijn vergeten kindertijd
Voeding is een element van cultuur:
Gaat gepaard met sociale arbitraire regels die cultureel bepaald zijn
werden overgenomen door de affectieve sleutelfiguren uit de kindertijd
=> herkomst = irrationeel
Voedingspatroon is niet statisch & niet universeel geldig:
Beïnvloedbare factoren:
Bij migratie: eetgewoontes uit het land van herkomst vermengen zich (in meerdere of mindere mate) met heersende eetgewoontes
De sociaaleconomische status en het opleidingsniveau beïnvloeden ook de eetgewoontes
De woonplaats speelt een rol: grootstad versus platteland
Ook invloeden uit andere landen en nieuwe trends op het gebied van eten en drinken verspreiden zich via internet en media. Mensen variëren en experimenteren
Link Identiteit & voeding
o Meer dan een fysieke noodzaak, intiem sociaal gebeuren dat ontstaat in vroege kindertijd. (incorporatie van de affectieve sleutelfiguren). Op latere leeftijd blijft voeding nog altijd een sociale activiteit
o Manier waarop men eet, diepgeworteld in identiteit: gewoonten ronden voeding worden onbewust overgenomen van de omgeving & zijn moeilijk te doorbreken
o => belangrijk om als diëtist een goede vertrouwensband te hebben met de cliënt! Enkel rationele argumentatie onvoldoende om voedingspatroon te wijzigen. Het mag niet afgedwongen worden, maar dient medisch verantwoord en in dialoog te gebeuren
Link levensbeschouwing & voeding
o De levensbeschouwing biedt antwoordt op de vragen zoals “wat is de zin van het leven”
=> de antwoorden vormen een kader waarbinnen mensen bepalen wat zij ethisch verantwoord vinden om te eten
Cultuur en sociale identiteit & voeding
Eetgewoonten zijn cultureel bepaald en kunnen verschillend zijn per groep of per regio.
Sociale arbitraire regels die cultureel bepaald zijn
Overgenomen van affectieve sleutelfiguren
Migratie zorgt bv voor vemening van oude VP met nieuwe gewoonten.
SES en media hebben hier ook een invloed in
Eetregels zijn vaak ook om groepsidentiteit af te bakenen (overtredingen => uitsluitingen)
Waarom religieuze identiteit in beeld brengen (puntjes) als diëtist
Voeding is deel van iemands identiteit
Levensbeschouwing stuurt eetgedrag
Vertrouwen is essentieel voor begeleiding
Voeding is deel van iemand identiteit - identiteit dieetbehandeling
o Eetgewoonten ontstaan vroeg in het leven, onbewuste overname van ouders/omgeving
o Zijn diepgeworteld => moeilijk om te veranderen
§ ze zijn vaak emotioneel geladen en sociaal gevormd (niet meer volgen => uitgesloten)
Levensbeschouwing stuurt eetgedrag - identiteit dieetbehandeling
Levensbeschouwing geeft richting aan wat iemand goed/kwaad ziet
Voorbeelden
Islam, Jodendom: duidelijke spijswetten
Boeddhisme: vlees weren omwille van vermijden van lijden
Het niet respecteren van voedingsregels kan door patiënt aanvoelen als aantasting van integriteit/geloof
=> belang van deze zaken goed te bevragen opdat er maatwerk kan geleverd worden
Welke VM toegestaan/verboden?; maaltijdroutines (vasten, ramadan)
Vertrouwen is essentieel in begeleiding - identiteit dieetbehandeling
o pt pas open voor dieetadvies indien vertrouwensrelatie bestaat
o Belang van respectvolle houding aan te nemen, de religieuze/culturele achtergrond van patiënt niet moraliseren
o Indien pt erkent voelt in overtuigingen => meer gemotiveerd om aanpassingen te doen, binnen zijn eigen overtuigingen
§ Het is niet zinvol om een eetpatroon op te leggen dat niet binnen de pt zijn geloofsovertuiging past. Het zorgt ook voor schade van de vertrouwensrelatie met de patiënt & schending patiënten rechten en rechten van de mens. Daarnaast geeft het geen positief resultaat en zal vaak de behandeling worden afgebroken
Hoe praktisch aanpakken religieuze identiteit voor dieetbehandeling?
o Tijdens anamnese: informeren in welke mate geloofsovertuiging het eetpatroon beïnvloedt, dit gebeurt op een respectvolle wijze.
o Belangrijk om oplossingen te zoeken op de hulpvraag die passen binnen het aanwezige VP
o Begrip tonen voor uitzonderingen bv feestdagen indien medisch verantwoord (bv. suikerfeest & DM typeI)
o Belangrijk om voldoende de voedingsgewoonte na te vragen, inclusief wat er niet gegeten wordt ikv de geloofsovertuiging
o impliciet peilen naar belang van dit VP voor de pt
o Afwijking van het eetpatroon beperken tot wat medisch strikt noodzakelijk is
Wat zijn de 3 religies van het boek?
· Jodendom = Tenach (Thora = 1e 5 hoofdstukken)
· Christendom = Bijbel
· Islam = Koran
· Worden religies van het boek genoemd omdat:
o Geloven in 1 god
o Heilige geschriften hebben
Link religies van het boek & huidige Be multiculturele SL
Christendom: sterk aanwezig in België
Islam: groeiende in aanwezigheid door migratie uit Turkije en Marokko
hoge prevalentie DM type II bij moslims + Ramadan => cultureel sensitieve gezondheidszorg
Jodendom
=> toont aan dat BE een religieus diverse SL is
Aandacht voor culturele gewoonten en religieuze voorschriften (Vasten tijdens ramadan, Spijswetten)
=> belang van wederzijds respect en erkenning voor religieuze gebruiken
Invloed op:
VP
Zorgvragen mensen
Jodendom & Belgische multiculturele SL
Jodendom verspreid over heel de wereld
=> aanpassing aan land + klimaat van woonst
GEEN 1 joodse cultuur (niet 1 typische Joods VP)
België
grootste gemeenschap in Antwerpen
¼ van de Joden in België ongeveer zijn chassidische joden = Ultraorthodoxe stroming binnen het Jodendom
In sterke concentraties aanwezig
Joden zijn in de minderheid
Christendom & Belgische multiculturele SL
· Atheïstische Christenen grootste groep in onze maatschappij
· Christelijke waarden verweven in ons leven (schoolvakantie feestdagen) => historisch sterk verankerd in België
· Belang van interculturele dialoog en inclusie
Islam & Belgische multiculturele SL
· In heel het land aanwezig, sommige gebieden zelfs meerderheid van de bevolking
· migratie uit Marokko en Turkije
· Sociaal-cultureel gegeven dat mee vorm geeft aan dagelijks leven en zorgpraktijken: Ramadan, DM type II, halal voeding
· Ligt stijgende trend, voornamelijk in gebieden zoals het Brussels hoofstedelijk gewest
Voorwaarden vlees Jodendom
Gespleten hoeven
+ herkauwers
+ rituele slachting
Strikte scheiding tussen zuivel en vlees!
Rituele slachting Jodendom
Vlees moet Koosjer zijn:
Verwijderen van heupzenuw, bepaalde grote bloedvaten, pezen, vet rondom de organen
Rituele slacht = sjechita
Gezond dier, gebeurt door Sjocheet (door rabbinaat gekeurde slachter)
Scherp mes => luchtpijp & slagaders in 1x doorsnijden
Leegbloeden
Bodek (getrainde inspecteur) kijkt de organen na => vlees wordt Koosjer gemaakt (bloedvaten verwijderen, in water doen, zout doen,… om zo extra bloed te verwijderen
sjechita
Rituele slacht Jodendom
Sjocheet
Door rabbinaat gekeurde slachter (Jodendom)
Bodek
Getrainde inspecteur die organen nakijkt (Jodendom)
Vlees Islam
Halal geslacht
Haram: vleesetende dieren met slagtanden; vogels met klauwen, landdieren zonder oren, Bloed, varkensvlees, dieren gestorven aan natuurlijke dood
Halal slachten
Halal slachten => regels van Allah
Uitgevoerd door Shochet
Met scherp mes keel & luchtpijp in 1x doorsnijden
Dier moet leegbloeden
Geen andere dieren aanwezig
Dier moet in richting van Mekka staan
Slachtgebed zeggen (in de naam van god)
Kop mag pas verwijderd worden indien organen verwijderd zijn
Kameel - Islam
✅Ja
Wilde ezels - Islam
✅Ja
Egels, stekelvarkens - Islam
✅Ja
Koe/rund
1. Jodendom
2. Islam
✅Ja (koosjer geslacht)
✅Ja (halal geslacht)
Hert - Jodendom
✅Ja
Geiten - Jodendom
✅Ja
Schapen
1. Jodendom
2. Islam
✅Ja
✅Ja
Reeën - Jodendom
✅Ja
Paard
1. Jodendom
2. Islam
❌Nee
✅Ja
Welke vleessoorten mogen WEL volgens de Islam, maar NIET volgens het Jodendom
Paard, konijn
Haas - Jodendom
❌ Nee
Varken
1. Jodendom
2. Islam
❌ Nee
❌ Nee
Konijn
Jodendom
Islam
❌ Nee
✅ Ja
Dieren met slagtanden: leeuwen, honden, wolven tijgers
❌ Nee: Islam
Ratten
❌ Nee Islam
Kweekvlees
Kweekvlees van stamcellen = koosjer => opgekweekt vlees van niet toegestane dieren mag
Vlees van dieren die op natuurlijke wijze gestorven zijn - Islam
❌ Nee
Wat zijn landdieren zonder oren?
Kikkers, slangen, schildpadden
- verboden Islam
Gevogelte - Algemeen
Jodendom
Islam
Vogels met een krop OK indien ritueel geslacht
Roofvogels + vogels met voorteen NOK
OK behalve uitzonderingen
Geen vogels met scherpe klauwen (roofvogels)
Kip
Jodendom
Islam
✅ Ja (koosjer geslacht)
✅ Ja (halal geslacht)
Roofvogels
Niet toegestaan binnen Jodendom
Voorbeelden van vogels die NIET toegestaan zijn binnen Islam
Roofvogels (vogels met scherpe klauwen)
gieren, valken, arend, uilen => mogen ook niet bij het Jodendom
Er zijn echt nog veel random vogels, daar moet je eens misschien de beste uithalen die meest realistische zijn om bevraagd te worden?
Eenden
Jodendom
Islam
✅ Ja
✅ Ja
Ganzen
1. Jodendom
Islam
✅ Ja
✅ Ja
Kalkoenen
Jodendom
Islam
✅ Ja
✅ Ja
Hoe heet de rituele slacht in het jodendom?
Shechita
Wie voert de rituele slacht uit in het jodendom?
Een Sjoceet
Moet het dier leegbloeden volgens islamitische en joodse regels?
✅ Ja, in beide religies verplicht
Bij welke religie is scheiding tussen zuivel en vlees belangrijk?
Jodendom
Schaaldieren (garnalen, mosselen)
Jodendom
Islam
Jodendom: ❌ Niet toegestaan
Islam: ⚠ Afhankelijk van stroming
Alcohol
Jodendom
Islam
Jodendom: ✅ Toegestaan (koosjere wijn)
Islam: ❌ Niet toegestaan
Zuivel
Jodendom: ✅ Toegestaan (niet samen met vlees)
Islam: ✅ Toegestaan
Eieren
Jodendom: ✅ Toegestaan (mits geen bloedsporen)
Islam: ✅ Toegestaan
❌ Nee
✅ Ja
Arbitrair karakter eetregels
· Voedingspatroon is een element van een cultuur
· Eten is een sociaal gebeuren
· Gaat gepaard met sociale regels (arbitrair) die cultureel bepaald zijn
o Regels worden gewoonten: eten met bepaald hand, boeren,…
o Arbitrair: net zo goed anders hadden kunnen zijn, en in zekere mate bepaald door toeval
o => Overgenomen op basis van intieme interactie met de affectieve sleutelfiguren uit kindertijd (herkomst is dus irrationeel)
o => Gevolg:
§ Gewoonte zit diep geworteld in identiteit ~ gewoonte moeilijk om te veranderen
§ Goede relatie tussen diëtist in Pt: proces moeten ondersteunen, indien vertrouwensband ontbreekt, gaat de pt’en het advies niet opvolgen, ook al lijkt die enthousiast te zijn.
Ø Puur informatief, wetenschappelijk onderbouwde, afstandelijke vorm van consultatie => enkel rationeel inzicht
Ø Gedrag = grote mate irrationeel
Jodendom
· Religie van het boek
· Abraham: eerste jood
· Izaäk => zoon: Jaco = Israël => kinderen van Israël = ontstaan Joodse volk
Joodse volk => slaven in Egypte => bevrijd door Mozes => 40 jaren tot Israël bereikt
Abraham
• De eerste Jood
God beloofde aan Abraham zijn eigen land (Israël) en een zoon (deze zoon = Izaäk) , welke later de zoon Jacob kreeg. Jacob kreeg van God de naam Israël
Thora
· Eerste 5 hoofdstukken in de Joodse Bijbel = 1e 5 boeken van Mozes
· Oude Testament bij Christenen
· Belangrijkste heilige geschrift:
o Scheppingsverhaal: hoe volgens het Jodendom de wereld en de mensheid is ontstaan
o Ontwikkeling mensheid in de 1e periode
· Schriftelijke leer
Op een thorarol, perkament (dier)
Talmoed
• discussies die Joodse geleerden eeuwenlang hebben gevoerd over de toepassing van de voorschriften van de Thora
• Mondelinge leer van de Thora
~ thora + talmoed => Kashrut (spijswetten)
Spijswetten - Jodendom waarom?
Spijswetten beschreven in de Thora
5 tal redenen:
1. ze dienden om de joden van hun heidense buren te onderscheiden
2. ze vormen een (zelf)controle en discipline, waarmee joden zich heiligen voor hun God => beproeving van de wilskracht
3.Kashrut bevordert de hygiëne
4. de kashrut spoort aan tot een grote terughoudendheid in de vleesconsumptie
5. de spijswetten maken deel uit van een veel groter geheel van voorschriften, die in de joodse visie bedoeld zijn om de mens te verbeteren en uiteindelijk een betere wereld tot stand te brengen
Kern Joodse spijswetten
Welke dieren zijn koosjer?
welke trefah (verboden)?
Wijze van slachting: Rituele slachting en het verbod op consumptie van bloed
Scheiding van vlees en zuivel
Kashrut
Deel van de Joodse wet dat betrekking heeft op
1. Welke voeding wel/niet gegeten mag worden
wel = koosjer
niet = trefah
2. Hoe dit voedsel bereid moet worden
3. Hoe het voedsel gegeten moet worden
Koosjer
· Producten die volgens de Kashrut mogen gegeten worden (rein)
· Producten die voldoen aan de wetten van de kashrut + wordt gebruikt om rituele objecten te beschrijven die in overeenstemming met de Joodse wet en die voor ritueel gebruik gemaakt zijn
De mate waarin de Joodse spijswetten worden nageleefd, is individueel verschillend. Streng orthodoxe joden willen absolute garantie en kopen alleen producten met een koosjer certificaat. Sommige Joden proberen een compromis te zoeken
Jodendom
trefah of treife
• Mogen volgens de wetten van kashrut niet geconsumeerd worden (onrein)
Parvé
o neutrale voedingsmiddelen binnen de joodse spijswetten die worden nageleefd in het Jodendom.
o Groenten, fruit, waterbrood
o Waterbrood = parvé: broodsoort obv waterdeeeg
o soms vis ook als neutraal beschouwd
o Mag gecombineerd worden met vlees & melkproducten
Sjechita
• Rituele slacht binnen het jodendom
• Gebeurt door Sjocheet op een gezond koosjer dier
• Scherp mes => Slokdarm, slagaders en luchtpijp doorsnijden (=> leegbloeden bevordert + dier minder pijn)
• Dier dat geslacht wordt mag geen ander dier zien dat geslacht wordt
• Bodek (getrainde inspecteur) controleert organen en ingewanden indien OK => dier mag verwerkt worden
• Hiervoor moeten de bloedvaten zoveel mogelijk verwijderd worden
=> 1/2u in lauwwarm water zetten
=> vlees zouten
=> wegzetten => zout trekt het bloed uit het vlees.
=> 3x afspoelen onder de kraan => kan bereid worden
Sjocheet
· Slachter die dieren ritueel mag slachten binnen het jodendom
Moet goedgekeurd worden door het rabinaaat
Jodendom
Bodek
· getrainde inspecteur die bij de Sjechita komt kijken nadat het dier geslacht werd door een Sjocheet
· Controleert de organen en ingewanden
Indien OK => dier mag verwerkt worden
Jodendom
Rabbinaat
· Behartigt de religieuze belangen van de Joodse gemeenschap
· Ziet toe op de kasjroet
Organisatie die verantwoordelijk is voor het toezicht op en de naleving van de Joodse religieuze wetten
Jodendom
Hechsjer
· Certificaat: schriftelijk bewijs van kwaliteit van product of dienst
· Koosjere stempel of zegel
· Kregen goedkeuring van het rabbinaat
· Makkelijke manier om te zien welke VM koosjer zijn
Vooraf controle door rabbinaat dat het voldoet aan koshere voorschriften
Sabbat
· = Rustdag: Vrijdagavond bij zonsondergang – eindigt 26u later ~ in zomer start dit dus veel later
· Voornamelijk belangrijk om met godsdienstige & geestelijke zaken bezig te zijn
· Wat mag niet: geen vuur, gas, elektriciteit aanzetten
Aanpassingen: sabbatkaarsen aansteken vlak voor sabbat, voedsel dag van tevoren bereiden
Pesah
· herdenking Joodse slavernij in Egypte en uittocht uit Egypte
· = wanneer de 1e volle maan in de lente is (maart-april)
· 8 dagen geen voedingsmiddelen met gist
o Matse: ongerezen brood
o Speciaal servies en kookgerei
gist mag ook niet aanwezig zijn in het huis
Matse
• Ongerezen brood, wordt geconsumeerd bij Pesach (herdenking Joodse slavernij in Egypte & uittocht uit Egypte)
Christendom
· Jezus was geboren op 25 december => gestorven door kruisiging onder het bestuur van Pontius Pilatus
· Religie ontstaan na de dood van Jezus
· Is ontstaan uit het Jodendom
· In het begin Christenen volgenden ook de Joodse spijswetten => Paulus schreef een brief aan de Christelijke gemeenschappen dat deze spijswetten niet meer verplicht waren => Christendom kon zich beter onderscheiden van het Jodendom
Sinds 4e eeuw = wereldgodsdienst
Jezus
· Was binnen het Joodse geloof niet de messias (sommigen denken van wel)
Een Jood
Tafelritueel
· Verwijst naar het Laatste avondmaal, waarbij Jezus met zijn leerlingen brood en wijn deelde en zei: ‘Dit is mijn lichaam’ en ‘dit is mijn bloed’
Hieruit ontstond de Eucharistie, waarin katholieken samen komen => beamen het geloof van Jezus als zoon van God => hostie opnemen
Vastenperiode
• Aswoensdag tot Pasen (40 dagen), verwijst naar Jezus 40 dagen in de woestijn
• Bezinningsperiode tonen van wilskracht
• Vasten kan op allerlei manieren => bewust kijken naar bepaalde gedragingen bv. minder alcohol, veggie challenge,…
Boter
1. Jodendom
2. Islam
Wordt beschouwd als vlezig, daarom niet combineren met zuivel. Enkel toegestaan van koosjere dieren
Enkel van toegestane dieren
Boter (klassiek-koemelk)
Jodendom
Islam
OK, niet combineren met zuivel
OK
Reuzel
welk dier
Jodendom
Islam
Varken
NOK
NOK
Vissen en zeedieren - Jodendom
Schubben + vinnen
Rituele slachting niet nodig
+ mes schoongemaakt + thuis afspoelen
+ 1e vis eten → reinigen (bord/bestek) → neutraal VM → vlees
Koosjere vis blijft koosjer ook al zit er in het net een niet koosjere vis
Mag aangekocht worden in gewone vishandel
Combinatie vis & vlees - Jodendom
1e vis eten → reinigen (bord/bestek) → neutraal VM → vlees
Vissen en zeedieren - Islam
• dieren die in water leven moeten niet ritueel geslacht worden
Paling
Jodendom
Islam
NOK
NOK
Toegestane vissen in het Jodendom
baars
Kabeljauw
Snoek
Ansjovis
Haring
Zalm
Karper
Tonijn
Kikkers - islam
NOK
Zeewolf - Jodendom
NOK
Week en schaaldieren
Jodendom
Islam
Verboden!
Onduidelijk
Voorbeelden van week en schaaldieren
Mosselen, oesters
Kreeften
Slakken
Inktvis
Garnalen
Insecten
Jodendom
Islam
Niet meer gebruikelijk (sprinkhaan &krekels OK vroeger)
+ voeding controleren op insecten
insecten = NOK
Sprinkhanen, wormen in fruit = OK
Islam
· = Arabisch begrip onderwerping/overgeving aan de wil van de enige/echte God (= Allah)
· Iemand die zich aan deze goddelijke wil onderwerpt = moslim
· Moslim= gehoorzaam aan God en vredelievend
· Profeet Mohammed als centrale figuur.
· Gebaseerd op de 5 zuilen van de Islam:
1. Salat: 5 maal/dag gebed
2. Sjahada: eren van God en zijn profeet
3. Ramadan: vastenmaand
4. Zakat: Het geven van giften aan armen
5. Hadj: bedevaard naar Mekka ~ als volwassenen 1x/leven op bedevaart gaan
Delen elementen uit Jodendom en Christendom bv: geloof in Abraham, Mozes, Jezus, onbevlekte ontvangenis van Maria
Mohammed
• 570 n.c. geboren
• Laatste profeet = “zegel der profeten”
• Profeet die de openbaring van engel Gabriël heeft ontvangen die hem zei dat hij de profeet van Allah was
• Islam