Kaarten: Functieleer deel 1 | Quizlet

materialisme

ontologisch aspect,(in termen van de aard van het zijn) alleen het fysische bestaat echt. epistemologisch aspect, (in termen van wat we kunnen kennen) betekent dit dat we alleen het fysische echt wetenschappelijk kunnen bestuderen. reductionisme, alles wordt tot één soort werkelijkheid herleid.

solipsisme

elke geest zit opgesloten in zijn eigen "bubbel" met zijn eigen leef-en betekeniswereld. (epistemologische aspect van het idealisme)

panpsychisme

alles in de natuur heeft een ziel (ontologische versie van het idealisme)

monisme

de identiteitstheorie van materie en geest

psychofysica

de exacte wetenschap van de functionele relatie tussen lichaam en geest.

geest-lichaam-probleem (mind-body problem)

het probleem van de interactie tussen geest en lichaam

idealisme

epistemologisch aspect, we kennen de werkelijkheid enkel via onze zintuigen en ons eigen denken. als men dit doordenkt, komt men eigenlijk bij een soort solipsisme, elke geest zit opgesloten in zijn eigen "bubbel" met zijn eigen leef- en betekeniswereld. in de ontologische versie van leidt dit tot panpsychisme: alles in de natuur heeft een ziel

theodor Fechner

grondlegger psychofysica

Elemente der Psychophysik (1860)

pareidolia

het zien van betekenisvolle voorwerpen in vormloze prikkels zoals wolken, rotspartijen, schimmels enz.

nomothetische benadering

hier zoekt men naar algemene wetten (die voor iedereen hetzelfde zijn)

idiografische benadering

hier gaat men op zoek naar specifieke factoren (die individueel verschillend kunnen zijn)

operationaliseren

vertalen in iets dat zichtbaar en meetbaar is

longitudinaal proefopzet

groepen mensen worden over een lange tijd bestudeert

cross-sectioneel proefopzet

meerdere groepen mensen worden op hetzelfde moment onderzocht

cognitieve factoren

diverse vormen van geheugen, visuospatiaal vermogen, probleemoplossend vermogen, enz.

niet-cognitieve factoren

stress, medicatie, hormonen, genen, maar ook opleidingsniveau, sociaal leven, enz.

Betula studie

Zweedse studie met als belangrijkste doel te achterhalen welke factoren bepalen of mensen succesvol ouder worden of juist niet (vroegtijdig opsporen van dementie)

occam's razor

een wijze raad bij het interpreteren van de vele onderliggende verbanden tussen dergelijke complexe variabelen is dat men moet proberen om het geheel van de gegevens zo zuinig mogelijk te verklaren

Wilhelm Dithey

man (1833-1911) die het verschil tussen natuur- en menswetenschappen maakte.

natuurwetenschappen willen verklaren

menswetenschappen willen begrijpen

Methodenleer

Het fundament van de psychologie waarop de overige vier basisdomeinen rusten, hier wordt immers aangegeven hoe de psychologische fenomenen wetenschappelijk onderzocht moeten worden.

functieleer

de studie van de algemeen-menselijke functies of capaciteiten, zoals waarneming, denken, taal, leren, emotie...

persoonlijkheidsleer

de studie van datgene waarin het individu uniek is en zich onderscheidt van anderen, individuele persoonlijkheid, zowel normaal als abnormaal

gedragsleer

de studie van de gehele mens in zijn wisselwerking met de omgeving (fysisch en sociaal)

ontwikkelingsleer

de studie van de ontwikkeling van de mens, van geboorte tot dood, in al zijn aspecten (functies, persoonlijkheid, gedrag)

association for psychological science

APS

rationalisme

stroming in de filosofie (bv Kant) die beweert dat alle kennis voortkomt uit het verstand (het denken)

empirisme

stroming in de filosofie die stelt dat alle kennis voortkomt uit de zintuiglijke ervaringen (de empirie)

John Locke

(1632-1704)

grondlegger empirisme

mens als tabula rasa

an essat concerning human understanding (1690)

"niets is in het verstand aanwezig dat niet eerst in de zintuigen was"

George Berkeley

(1685-1753)

empirist

immaterialisme (vorm van idealisme)

essay towards a new theory of vision (1709)

probleem van Molyneux

treatise concerning the principles of human knowledge (externe wereld bestaat enkel uit ideeën)

probleem van Molyneux

Wat zou er gebeuren als een aangeboren blinde door een of andere miraculeuze ingreep plots kon beschikken over zijn visueel zintuig? Zou hij de voorwerpen rondom zich meteen "zien" zoals wij die zien, of zou hij de visuele prikkels moeten leren koppelen aan zijn ideeën over voorwerpen op basis van zijn andere zintuigen (bv tast)

impressies

waaronder sensaties of gewaarwordingen

ideeën

herinneringen in het geheugen, maar ook verbeelding

David Hume

1711-1776

hoogtepunt empirisme

a treatise of human nature 1739

an enquiry concerning human understanding

ideeën

impressies

afferente banen

de zintuiglijke banen leiden van de zintuigen naar het centraal zenuwstelsel. om aan te geven dat ze instaan voor de "aanvoer" van zintuiglijke prikkels naar de hersenen, waar ze verder verwerkt worden.

efferente banen

leiden vanuit het centraal zenuwstelsel naar de spieren en heten... om aan te geven dat ze instaan voor de "afvoer" van de bevelen naar de spieren, Waar de responsen uitgevoerd worden

Charles Bell

doet de fysiologische ontdekken dat er een gefundeerd onderscheid is tussen sensorische (afferente) en motorische (efferente) zenuwbanen 1774-1842

Hermann von Helmholtz

1821-1894

Handbuch der pyschologischen optik 1856

1e onderzoek transmissiesnelheid

Philippe Pinel

1745-1826

pionier psychiatrie

geesteszieken ipv bezeten door de duivel

Franz Joseph Gall

1758-1828

frenologie (achterhaald)

elk hersendeel een specifieke functie

Ernst Weber

voorloper psychofysica door doctoraat over de meting van gewaarwording in verschillende zintuiglijke modaliteiten (vooral tast)

wet van Weber

Weberfractie of Weberconstante

Friedrich Wilhelm Bessel

1784-1848

onderzoek interindividuele verschillen

Franciscus Cornelius Donders

1818-1889

on the speed of mental processes 1869

discriminatietaak

detectietaak

subtractiemethode

mentale chronometrie

discriminatietaak

een taak waarbij men bijvoorbeeld een cirkel van een vierkant moet kunnen uiteenhouden

detectietaak

een taak waarbij je gewoon moet drukken wanneer je iets opmerkt (detecteert)

subtractiemethode

het identificeren van mentale basisprocessen door vergelijking van condities die maar op één component van elkaar verschillen.

mentale chronometrie

de meting van de tijdsduur van mentale basisprocessen

Johann Friedrich Herbart

1776-1841

opvolger van Kant

textbook of psychology 1816

psychology as a science 1821

psychologie als empirisch en kwantitatief

Ernst Mach

1838-1916

The analysis of sensations 1886

de waarnemingspsychologie

empirist

Franz Brentano

1838-1917

introduceert "intentionaliteit"

voorloper functionalisme met "aktpsychologie"

intentionaliteit

elk mentaal fenomeen heeft een inhoud en is gericht op een object

Edmund Husserl

1859-1938

Leerling van Brentano

fenomenologie

tegen het empirisme en het rationalisme

kennis vloeit voort noch uit ervaring noch uit rede.

1879

start van de psychologie als wetenschap

Wilhelm Wundt richt het laboratorium voor experimentele psychologie in Leipzig op

Wilhelm Wundt

1832-1920

Habilitation-thesis

assisstent van Hermann von Helmholtz

Grundzüge der physiologischen psychologie 1874

experimentele psychologie

philosopische studien 1881 later psychologische studien 1906

introspectie

apperceptie

Edwin G Boring

de belangrijkste geschiedschrijver van de psychologie

"after Helmholtz and Fechner had prepared the way, Wundt seized the opportunity to found psychology as an independent science."

introspectie

letterlijk "in zichzelf kijken" om de inhouden van het bewustzijn te analyseren

apperceptie

een activiteit van onze geest die van binnenuit werkt (te vergelijken met wat we vandaag de aandachtsfunctie noemen)

William James

1842-1910

grondlegger psychologie VS

fysiologie bij von Helmholtz

psychologie bij Wundt

descriptieve psychologie (arm chair psychology)

Principles of psychology 1890

onderscheid primair en secundair geheugen

Edward Bradford Titchener

1867-1927

outline of psychology 1896

primer of psychology 1898

Structuralisme

stroming met als essentiële stelling dat psychologische gehelen samengesteld zijn uit elementaire delen. De taak van de psycholoog is te ontdekken wat deze elementaire bouwstenen zijn en hoe ze samengesteld zijn tot psychologische gehelen

wil weten wat de geest is

bestudeert bewustzijnsinhouden

probeert het bewustzijn in zijn bouwstenen te ontleden

stimulusfout

introspectieve beschrijvingen moeten beperkt worden tot de analyse van de inhouden van de bewuste ervaringen en mogen niet beïnvloed worden door kennis van de aard van de stimulus

functionalisme

wil weten waarvoor de geest dient

bestudeert de werking van het bewustzijn

bestudeert de aard en functies van mentale processen, met nadruk op hoe deze processen werken.

Chicago-functionalisten

john dewey en james rowland angell

Columbia-functionalisten

Edward L Thorndike

Robbert Sessions Woodworth

Robert Sessions Woodworth

Columbia-functionalist die de formule S-O-R (stimulus-organisme-respons) invoerde en een grote voorstander was van de dynamische psychologie

John Dewey

Kritiek tegen de S-R-representatie van de reflexboog

een gedrag is een doelgericht adaptief geheel

James Rowland Angell

1869-1949

functionalisme

"Psychology: An introductory study of the structure and function of the human consciousness" (1904)

"The province of functional psychology" (1906)

Edward L Thorndike

1874-1949

puzzle box

trial and error

law of effect

operante conditionering

puzzle box

een doos voor katten met verschillende soorten sloten en hendels

trial and error

de onsuccesvolle (foutieve) responsen worden geleidelijk geëlimineerd, terwijl de succesvolle (correcte) responsen versterkt worden.

law of effect

responsen gevolgd door beloning (bv vrijheid, voedsel) worden versterkt

operante conditionering

een vorm van leren die later door Skinner verder gepopulariseerd zou worden

gestaltpsychologie

in Europa zal deze vooral reageren tegen het structuralisme van Wundt en dan vnl. tegen het atomistisch denken. Daartegenover zullen zij een meer holistische visie formuleren. Ze behouden wel de experiëntiële benadering van Wundt (de nadruk op de subjectieve beleving)

atomistisch denken

het ontrafelen in elementaire bouwstenen

behaviorisme

in de VS zal deze het vooral reageren tegen het structuralisme van titchener en dan vnl. tegen de experiëntiële benadering (het gebruik van introspectie om bewustzijnsinhouden te analyseren)

Graz school

"gestalten" zijn emergerende kwaliteiten, die afhankelijk zijn van objecten maar erboven uitstijgen, beschouwt de geest daarbij als een productiesysteem("the mind produces a percept") waarbij de gestaltkwaliteiten tot stand komen door mentale acten.

Berlijn school

"gestalt" een op zichzelf staand geheel, een eigen entiteit met zijn eigen ontologische status ("sui generis"), niet iets dat gebasseerd is op meer elementaire bouwstenen, beschouwt het brein als dynamisch systeem: een percept vergt geen mentale act, maar organiseert zichzelf door wederzijdse interacties tussen prikkels en hun fysiologische correlaten.

Alexius Meinong

1853-1920

Graz School

"uber gegenstandstheorie" 1904

"object of thought"

object of thought

dingen die je kan denken maar die niet echt, fysisch bestaan

Christian von Ehrenfels

1859-1932

graz school

"uber gestaltqualitäten"

leerling brentano en meinong

introduceerde "gestalt in de filosofie/psychologie in 1890

Vittorio Benussi

1878-1927

graz school

"gegenstandtheorie"

gestaltpsychologie in Italië

zelfmoord in Padova

Max Wertheimer

1880-1943

Berlijn school

"avant la lettree" 1904

"apparent motion"

one-sided dependency

het zijn niet enkel de relaties tussen de delen die het geheel bepalen

two-sided dependency

zo'n sterke gehelen dat ze ook de waarneming van de delen beïnvloeden

Kurt Koffka

1886-1941

Berlijn school

ritmeperceptie en -productie

"principles of gestalt psyschology" 1935

Wolfgang Köhler

1887-1967

Berlijn school

mentality of apes

"Die physischen gestalten in ruhe und im stationären zustand" 1920

maluma-takete-effect

Aha erlebniss

de aha-ervaring die ook mensen hebben als ze plots "het licht zien" (Wolfgang Köhler)

Kurt Lewin

1890-1947

groepsdynamica

leerling Köhler

Rudolf Arnheim

1904-2007

gestaltdenken in de kunst en kunsttheorie

leerling Köhler

Fritz Heider

attributietheorie

invloed sociale psychologie

leerling Köhler

seriële reproductie

een proefpersoon probeert een prikkel uit zijn geheugen te reproduceren, het resultaat daarvan gaat naar de volgende proefpersoon, die eveneens probeert om deze nieuwe prikkel uit zijn geheugen te reproduceren enz. vervorming in de richting van een beter gestalt (Frederic C Bartlett)

synesthesie

is een speciale neurologische conditie waarbij men sterke associaties ervaart tussen verschillende betekenisdomeinen bv cijfers en kleuren of muzieknoten en kleuren

Behaviorisme

richting in de psychologie die alleen waarneembaar gedrag bestudeert

Ivan Pavlov

1849-1936

nobelprijs geneeskunde

klassieke conditionering

psychic reflex

een aangeleerde of geconditioneerde stimulus-respons-associatie

Klassieke conditionering

een vorm van stimulus-responsleren waarbij een in eerste instantie neutrale stimulus het vermogen verwerft om dezelfde aangeboren reflex op te roepen als een andere stimulus die deze reflex oorspronkelijk oproept

John Broadus Watson

1878-1958

grondlegger behaviorisme als school binnen psychologie

"psychology as a behaviorist views it"

Little Albert

drie soorten reflexen

"give me a dozen of healthy infants..."

emoties

interne activiteiten op basis van ongestreepte spieren, die erfelijk zijn

instincten

op basis van getreepte spieren en daardoor ook de externe situatie mee in rekening nemen, maar die eveneens erfelijk zijn

gewoonten (habits)

aangeleerde responswijzen in de vorm van aaneengeschakelde reflexpatronen.

Burrhus Frederic (B.F.) Skinner

1906-1990

Verfijnt puzzle box

the law of effect

operante conditionering