Waanzinnige waarheid van het futurisme, dadaisme en surrealisme: waanzinnig surrealistisch geloof in hogere werkelijkheid

surrealisme (principiele definitie)

• André Masson, André Breton, Dali, Luis Buñuel

• waanzin, onlogische nonsense van de kunst → waarheid, hogere werkelijkheid

• werkt verder op het dadaïsme: te hard een antikunst, bied geen alternatief

Le manifeste du surrealisme (1924)

• Andre Breton

• radicaal, bv op straat, institutionalisering

• mens kan niet begrepen worden zonder de waanzin

  → droomwereld, de hogere werkelijkheid = nieuw waarheid

• principes om de mens als individu te bevrijden

• manifest ondertekend door bv: Aragon, Artaud, Eluard, Ernst, Duchamp, Picabia,…

• Breton ziet zich eigen als de autoritaire figuur → kiest wat er in het manifest staat en wie het ondertekend

  • alleen maar mannen (patriarchale samenleving)

  • exclusieve principes, bepaalde mensen voldoen er niet aan volgens hem → buitengesloten

  vb: Cocteau (banale, persoonlijke ruzie)

  vb: Dali: → verdient veel geld, kapitalistische krachten (<> surrealisme is hier tegen) → “avida dollars”

  • politiek achter het manifest = dwingend, autoritair en exclusief

=> paradox: bevrijding van de mens als individu vs het dwingende, exclusieve, 1 autoritare leider,…

• autoritaire houding van het surrealisme <> dadaïsme en futurisme: veel auteurs, veel manifesten

surrealisme (methodische definitie)

• Breton: WO I → Soldaten met shell shock syndroom → waanzin, anders communiceren (vb stotteren) → ziet hier poëtische kracht in → surrealistische wereld

• methodische definitie: hoe poort tot waanzin openen, zonder controle van de rede en vrij van vooringenomenheid

  • uitschakelen van de reden, het gezond verstand

    → domineert de maatschappij

    → mens is te ver van de intuïtieve lichaam (vb het seksuele), het onderbewustzijn < civilisatie en de het katholicisme (afrekenen met het lichamelijle

  • wezenlijke werking komt tot uiting zonder controle van de rede, zonder voorbedachte rade

  • weg van de verheven kunst, estheticisme en redelijke vooringenomenheid

geloofsverklaring van het surrealisme

• dwingend

• geloof in de hogere werkelijkheid door de uitschakeling van de rede

• veronachtzaamde onderbewuste

  → de almacht van de droom

• onbaatzuchtige spel van het denken (spel = weggefilterd door de samenleving)

• vb: écriture automatique

écriture automatique

• surrealisme

• uitschakeling van het logische denken om een boodschap over te brengen

• spontaan opwellende woorden en beelden, irrationele associaties, door het toeval samengebrachte logische dingen → onderbewuste beroeren

• beginsel is wel figuratief → spel (vb tekening masson)

• bevreemdend

• niet romantische droom/fantasie → traumatische hallucinaties, geweld, dood → horror, donkere dromen, zwarte humor

• psychoanalyse van freud

• observatie van kinderen (ongebrijdelde fantasie → enige volwassenen die die ook hebben zijn geesteszieken) en geesteszieken: vrije spel, zonder discipline, grens tussen realiteit en fictie

• waanzinnige liefde → wild, onbeperkt, irrationeel, maakt gek met verlangen

• dali: “de actieve gedachte”

vb: Un chien andalou (1929) Luis Buñuel

cadavre exquis

• surrealisme

• verschillende kunstenaars → niet op de hoogte van elkaars bijdrage

• samenkomst van beelden vanuit een spel

second manifeste (1929)

• Breton

• meer politiek

• het proletariaat steunen met kunst, het ondergedrukte waar geen aandacht naar gaat

• communisme → Rusland staat in cultureel dialoog met EU, de kunst houdt zicht niet aan de nationale lijnen

• sommigen gaan hierdoor weg, zijn het er niet mee eens bv artaud (niet eens met de ultieme bevrijding van de kunst)

  → interne conflicten

• le surrealisme au service de la revolution

pour un art révolutionaire indépendant (1938)

• Breton en Trotski

• meer gematigde politiek: niet meer “in dienst van”, maar het steunt wel de revolutie

• moeilijke balans van vrij zijn vs samenleven

Dali

• Bacchanale (1939)

• Dream of Venus (1939)

vrouwbeeld in surrealisme/bij Dali

• vb Venus van Milo met laden: verhullend en gracieus beeld, in gedachten de lade openen (laden → buik, borsten en knie + zachte pomponnen)

  → “liefdeskoorts”

• vb: bacchanale → “vergoddelijking” van de vrouw, lustobject

• erotische fantasieën: afwachtend, geketend

  → vrouwelijk lichaam beschouwen en bespelen

  vb: bachannale → gaten in rubbere pak bij borsten

• bachannale: zeemeerminnen → traditionele genderrollen

→ seksualisering van de vrouw

→ vrouw: seksualiteit te ontluiken, voor de liefdeskoorts, droom van venus beleven bv, geseksualiseerd en deel van de attractie

MAAR: uitgesloten als kunstenaars (vb: declaration of independance of the imagination and the right of man to his own madness → man)