nederlands renaissance

Warenar

Hoofdpersoon van het boek, gierig en vader van Klaartje.

Klaartje

Dochter van Warenar, zwanger van Ritsert.

Rijckert

Rijke oude man die met Klaartje moet trouwen.

Geertruyd

Zuster van Rijckert, moeder van Ritsert.

Reym

Dienstmeid van Warenar.

Lecker

Knecht van Rijckert.

Casper

Hofmeester in het huishouden van Warenar.

Teeuwis

Kok in het huis van Warenar.

Gierigheid

De heerser in het huis van Warenar.

Mildheid

Wilde de baas worden in het huis van Warenar.

Eerste bedrijf

Warenar jaagt Reym het huis uit vanwege de pot goud.

Tweede bedrijf

Lecker zorgt voor eten voor het afstemmen van huwelijkse voorwaarden.

Derde bedrijf

Warenar beschuldigt Teeuwis onterecht van diefstal.

Vierde bedrijf

Warenar graaft de pot op en Ritsert biecht iets op aan Geertruyd.

Vijfde bedrijf

Ritsert trouwt met Klaartje en deelt het goud met Lecker.

Klucht van de koe

Een toneelstuk geschreven door Gerbrand Adriaensz. Bredero.

Humanisme

Een stroom gericht op leven op aarde in plaats van leven na de dood.

Rederijkerskamers

Amateurverenigingen voor mensen die hielden van schrijven en dichten.

Epos

Een lang helder verhaal op rijm.

Sonnet

Een gedicht van 14 regels, gebaseerd op Petrarca.

Wilhelmus

Oudste volkslied ter wereld, een acrostichon en een nationalistisch lied.

Petrarkisme

Een stroming in de poëzie waarin onbereikbare liefde centraal staat.

Metafoor

Beeldspraak waarin een woord of uitdrukking niet letterlijk maar figuurlijk wordt gebruikt.

Ironisch

Een tegenbeweging tegen het petrarkisme, vaak burlesk of barok.

Acrostichon

Een gedicht waarbij de eerste letters van elke regel samen een woord of zin vormen.

‘t kan verkeren

lijfspreuk van Bredero wat terug komt in het boek.

de gauwdief (gijsje)

een slimme en sluwe dief, die voorzichtig te werk gaat.

twaalfjarig bestand

hierdoor krijgt de boer minder klanten, de koe zorgt voor enige inkomen

De pierewaaier (Joosje)

klaagt steen en been over z’n vrouw en gaat naar Het Zwarte Paard.

de waardin (giertje)

de vrouwelijke eigenares van een herberg, die gasten ontvangt en bedient.

huize kostverlore

de locatie waar de dief de koe van de boer vastzet aan een hooiberg

de boer moet de koe voor de dief verkopen

de dief denk dat hij herkent zou worden bij de markt

eten te halen

de gauwdief krijgt 2 borden en een mantel mee om….

Keesje

komt vertellen dat de koe gestolen is

respecteren

ze ______ de manier waarop de gauwdief te werk is gegaan

volta

een wending midden in het verhaal

translatio, imitatio, aemulatio

3 manieren om terug te grijpen (t, i, a)

utile dulci

doel: leren en vermaken

D’Englentier

de wilde roos

rijmvormen

- Eindrijm

- Kettingrijm (laatste woord regel rijmt op eerst woord volgende regel)

- Dubbelrijm (laatste twee woorden rijmen op laatste twee volgende regel)

- Aldicht (alle woorden van een regel rijmen om alle woorden van de volgende regel)

- Retrograde (versregels kun je van achteren naar voren lezen)

- Acrostichon (Wilhelmus)

onderdelen van boodschap

Pictura (afbeelding)

Subscriptio (onderschrift)

Motto (korte zin)

proza

niet op rijm