biologie vwo 4 periode 4 final version

Levensgemeenschap

Alle populaties in een bepaald gebied samen

Biotische factoren

Invioeden afkomstig van de levende natuur

Abiotische factoren

Invloeden afkomstig van de levenloze omgeving

Ecosysteem

Begrensd gebied waarin een wisselwerking plaatsvindt tussen biotische en abiotische factoren

Habitat

Het leefgebied van een organisme

Soortensamenstelling

De verschillende soorten die in een gebied voorkomen

Tolerantie

Vermogen van organismen om schommelingen in een abiotische factor te verdragen

Optimum

Waarde van een abiotische factor die voor een organisme het gunstigst is

Beperkende factor

Factor die bepaalt of en hoeveel organismen in een gebied kunnen overleven

Concurrentie

Strijd tussen organismen om de beschikbare bronnen

Symbiose

Langdurig samenleven van organismen van verschillende soorten

Mutualisme

Vorm van symbiose waarbij beide soorten voordeel hebben

Commensalisme

Vorm van symbiose waarbij slechts één van beide soorten voordeel heeft en de andere soort geen voordeel en geen nadeel heeft

Parasitisme

Vorm van symbiose waarbij één soort voordeel heeft en de andere soort nadeel

Dynamiek

Het schommelen van biotische factoren

Geboorte

Organismen die door voortplanting ontstaan

Sterfte

Organismen die door overlijden verdwijnen

Migratie

Verplaatsing van organismen naar een ander gebied

Biologisch evenwicht

Situatie waarin de soortensamenstelling door regulatie min of meer constant blijft over een langere tijd en de populatiedichtheid van de soorten binnen bepaalde grenzen blijft schommelen

Exoten

Organismen die als gevolg van menselijk handelen terechtkomen in een gebied waar ze van oorsprong niet thuishoren

Vraat

Eten van planten door dieren

Voedselketen

Weergave van de voedselrelaties in een ecosysteem

Voedselrelaties

Relatie tussen organismen waarbij de een als voedsel dient voor de ander

Energiestroom

Het overdragen van chemische energie in voedingsstoffen

Voedselweb

Weergave van het geheel van voedselrelaties in een levensgemeenschap

Predatie

Eten van dieren.

Trofisch niveau

Schakel in een voedselketen

Autotroof

In staat om organische stoffen te vormen uit anorganische stoffen en energie

Producenten

Autotrofe organismen kunnen organische stoffen produceren uit anorganische stoffen

Assimilatie

Opbouw van organische moleculen uit kleinere (anorganische) moleculen

Fotosynthese

Het vormen van glucose uit koolstofdioxide en water met behulp van zonlicht

Organische stoffen

Meestal afkomstig van organismen grote moleculen die bestaan uit een of meer atomen koolstof (C) waterstof (H) en zuurstof (O)

Anorganische stoffen

Kleine eenvoudige moleculen komen zowel voor in organismen als in de levenloze natuur

Heterotroof

Niet in staat zelf organische stoffen te maken neemt organische stoffen op als voedsel

Consumenten

Heterotrofe organismen nemen organische stoffen op als voedsel

Reducenten

Organismen die dode resten afbreken tot anorganische stoffen

Dissimilatie

Afbraak van organische moleculen

Biomassa

Totale gewicht van alle organische stoffen

Successie

Verandering van de soortensamenstelling binnen een gebied waardoor het ene ecosysteem geleidelijk overgaat in een ander ecosysteem

Climaxecosysteem

Laatste stadium van successie stabiel ecosysteem

Primaire successie

Successiereeks die begint op een kale ondergrond

Secundaire successie

Successiereeks die begint op een ondergrond die humus bevat

Koolstofkringloop

De cyclus waarin koolstof in verschillende vormen steeds opnieuw wordt gebruikt

Fossiele brandstoffen

Brandstoffen die miljoenen jaren geleden zijn gevormd uit dode planten en dieren

Stikstofkringloop

De cyclus waarin stikstof in verschillende vormen steeds opnieuw wordt gebruikt

Aeroob

Heeft zuurstof nodig bijvoorbeeld nutrificerende bacterien hebben zuurstof nodig bij de vorming van nitraationen uit ammoniumionen het zijn aerobe bacteriën

Anaeroob

Gebruiken geen zuurstof bijvoorbeeld anaerobe bactenen gebruiken andere moleculein dan zuurstof bij de afbraak van organische stoffen

Biologische landbouw

Landbouw die nadrukkelijk rekening houdt met het milieu en dierenwelzijn

Duurzame ontwikkeling

Er kan worden voorzien in de behoeften van de huidige generatie mensen zonder de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen

Hergebruik

Producten of delen daarvan worden opnieuw gebruikt

Recyclen

Het opnieuw gebruiken van grondstoffen en materialen voor een vergelijkbaar doel of voor een ander doel

Duurzaamheid

De maatschappij kan voor onbepaalde tijd productief blijven zonder dat dit ten koste gaat van de omgeving

Gevolgen voor de biodiversiteit

Invloed van de mens op de hoeveelheid soorten

Natuurbeheer

Het beschermen van de natuur tegen de invloed van de mens

Voedselproductie

Het produceren van voedsel

Bestrijdingsmiddelen

Middelen om een gewas te beschermen tegen ziekten of plagen

Resistent

Ongevoelig bijvoorbeeld tegen een bestrijdingsmiddel

Persistent

Gifstof wordt niet of zeer langzaam op een natuurlijke manier afgebroken

Accumulatie

Ophoping van gifstoffen in organismen in elke stap van een voedselketen neemt de gifconcentratie toe

Biologisch afbreekbaar

Door micro-organismen afbreekbaar

Uitspoeling

Anorganische stoffen zakken met het regenwater weg naar diepere lagen

Eutrofiëring (vermesting)

Sterk toegenomen hoeveelheid anorganische stoffen in het water

Veredeling

Het veranderen van de erfelijke eigenschappen van voedingsgewassen en landbouwhuisdieren

Broeikaseffect

De warmte die de aarde uitstraalt wordt vastgehouden door gassen in de atmosfeer

Versterkt broeikaseffect

De atmosfeer houdt meer warmte vast door meer broeikasgassen waardoor de temperatuur op aarde stijgt

Energieproductie

Het opwekken van energie

Hernieuwbare energiebronnen

Energiebronnen die niet opraken en bij gebruik ervan komt geen extra CO en methaan in de atmosfeer

Energiebesparing

Minder energie gebruiken door bijvoorbeeld de verwarming een graadje lager te zetten

Biobrandstoffen

Gemaakt uit organisch materiaal en zijn hernieuwbaar