2Psy Ontw d2 H1

Het levensloopperspectief

Doelen ontwikkelingspsy d2

1) Verdeel de levensloop in betekenisvolle periodes

2) Identificeer de ontwikkelingstaken vr/e bep. periode

3) Gebruik levensloopperspectief o/d juiste vragen te stellen!

 ~wilt ons manier aanleren wetens. vragen te stellen (oefenen?)

 

->historisch verandert levensloop veel, vraag: bep. leeftijd in bep. slg =>wat=kenmerkende OT

Ontwikkelingstaken (OT)

~Rober Havinghurt’s Developmental Task Theory

=de reeks v. vaardigheden & vermogens dat mensen ontwikkelen doorheen hun levensloop

 ->afhankelijk van leeftijd! (leeftijd bepalen de periodes)

3 bronnen van ontwikkelingstaken

1) Lichamelijke (biologische) rijping

 Bv: rechtstaan & leren lopen, aanpassen aan seksuele rijping (puberteit) of menopauze (middelbare volw.)…

 

2) Individuele doelen & waarden

 Bv: keuze voor job of hobby’s, morele beslissingen…

 ->conflict: kinderen krijgen & afstuderen=beide belang. doelen (meestal na elkaar): als op zelfde moment, moeilijk conflict

 

3) Culturele/maatschappelijke verwachtingen

 Bv: leren lezen, verantwoordelijkheid vr milieu e/d slg…

 ->rol vd V (vrouw) verschilt sterk per slg: samenhang met verwachtingen kinderen (als V werkt, dan kinderen sneller zelfstandig…)

 

OT verschillen afh v/deze 3 bronnen

 ->3 bronnen hebben 3 versch onderzoeksdom. (versch focus)

De Havinghurst theorie

=brug tss de 3 ontw.bronnen (belang. samenwerking!)

 ->bemiddeling tss biologische facetten ontw. & ontwikkelingsaspecten die gesteund/vereist worden dr andere mensen i/h leven v/e individu

 

Developmental constraints =>ontw. binnen genetisch bepaalde grenzen

Periodes van ontwikkeling

1) Prenatale fase  (conceptie-geboorte)

2) Baby- en peutertijd (geboorte-2j)

3) Vroege kindertijd (kleuter) (2j-6j)

4) Middelbare kindertijd (6j-11j)

5) Adolescentie (11j-18j) ~start leerstof ontw.psy d2

6) Jongvolwassenheid (18j-40j)

7) Middelbare volwassenheid (40j-65j)

8) Late volwassenheid (65j-dood)

Levensloopperspectief

Ontwikkeling als:

1) Levenslang

2) Multidimensioneel & multidirectioneel

3) Plastisch

4) Beïnvloed door veelvoudige, interagerende krachten

Levenslang

Oude visie: ontw. van 0-18j, na adolescentie bijna geen ontw meer

 

Levenslange ontw: ontw gaat verder na 18j!

 ->dit klopt wel: onafgewerkte fases jonge ontw. => probl. op latere leeftijd

 

Zeer actueel onderzoek: sterk vergrijzende populatie

 ->ook 80+ kunnen nog dingen bijleren

 ->pensioensystemen kloppen niet meer: andere opl. nodig

 ~te hoge old age dependency ratio (=pensioen)

Multidimensioneel

Dimensies ontwikkeling:

1) Lichamelijk

2) Cognitief

3) Sociaal/emotioneel

 ->dim. ontwikkelen zich niet in alle fases m/dezelfde snelheid!

 

Bv: in adolescentie lopen V sterk voor op sociaal vlak

 ~alg.: in adol. zeer snelle cogn. ontw.

Multidirectioneel

Oude visie levensloop: levenstrap, stijging tot piek (middelbare volw.), daarna enkel achteruitgang

 

Multidirectioneel

 ->sommige functies gaan achteruit, andere vooruit

 Bv: verwerkingssnelheid daalt met leeftijd mr verbale bekwaamheid stijgt & blijft hoog doorheen leven

 ~niet alleen slechter naarmate ouder

Plastisch

=vaardigheid o/t veranderen/leren

 ->op vlak van je brein, je gedrag…

 ->plasticiteit blijft doorheen leven, verandert wel (ouderen kunnen nog leren, op andere manier dan jonge mensen)

 =>zoeken opl. vr probl. old-age dependency ratio (pensioen): anders onbetaalbare belastingen vr jeugd

 ~in veel landen werkt minder dan 50% bevolking +50j

Beïnvloed dr veelvoudige, interagerende krachten

Menopauze

 =1 vd grootste 3 herstructureringen brein gedreven dr horm. (naast puberteit & zwangerschap)

 ->grote invloed op ontw.!

 

Reacties op menopauze

1. IV (symptomen/verwachtingen ervan)

2. Veel vrouwen ervaren het als klein of geen probleem

3. Jongere generaties aanvaarden eerder

4. Sociale status ouder wordende V heeft invloed op reacties

Menopauze als biocultureel gebeurtenis

1) Geïndustrialiseerde westerse landen

 ->beschouwen als ziekte/medisch probl. (medicalization)

 ->V rapporteren meer symptomen & bezwaren

 

2) Griekse V

 ->melden symptomen mr verkiezen ze te negeren

 

3) Aziatische V

 ->piek in respect & productiviteit

 ->menopauze geen belangrijke marker middelbare leeftijd

 ->melden minder symptomen

 

4) Maya V baren veel kinderen

 ->kijken uit nr menopauze: einde v. kinderen krijgen

 ->geen symptomen

Resilience

=veerkracht/weerstandigheid/wilskracht/herstellingsvermogen

=bekwaamheid zich aan te passen aan uitdagingen & bedreigingen vr/d ontwikkeling

 ->slechte resilience: grotere kans depr… (zie later cursus)

 

Kenm

 1) Ervaring beschouwen als controleerbaar

 2) Toewijding: interesse in dagdagelijkse activiteiten

 3) Uitdagingen zijn normaal & kansen o/t groeien

 

IV in resilience, factoren:

 1) PHkenm

 2) Warme relatie ouders, sociale steun buiten familie

 3) Bronnen & kansen i/d slg

Type vragen dat je stelt

=afh v/h perspectief dat je hebt! (kern les: wetens. ond zeer afh vd vragen)

 

Bv vragen vannuit een uitgebreid levenslooppers.

 ->hoe bepaald lichamelijke (incl hersenen) ontw. tijdens puberteit de vorming v/e adolescente identiteit?

 ->welke hersenprocessen betrokken bij overmatig gebruik v. internet & media?

 ->welke steun geeft een cultuur aan V tijdens de menopauze?

 ->wat kan/e mtp verwachten v. oudere werknemers ivm prestatie & leren v. nieuwe vaardigheden?

 ->wat betekent “normale” mentale gezondheid i/d late volwassenheid als 50% vd 90+ers een dementie ontwikkelen?