HO4

antropologisch materialisme

de basisgedachte dat de materiële werkelijkheid zowel bron als resultaat van menselijke arbeid is, KM

klasse

positie binnen maatschappelijke tegenstelling tussen bezitters er niet-bezitters van productiemiddelen, KM

• hoge klasse: bezitter = kapitaal

• lage klasse: mens = arbeider

klassentegenstelling

de tegenstelling tussen de bezitters en niet-bezitters van productiemiddelen, KM

klassenstrijd

de directe confrontatie tussen de bezittende en de niet-bezittende klasse op basis van hun tegengestelde belangen, KM

productiewijze

de concrete manier waarop economische waarde of rijkdom wordt gecreëerd, KM

exploitatie

het verschil tussen gemiddeld loon dat de arbeider ontvang en de economische waarde die hij binnen die arbeidsduur creëert, KM

klassenbelangen

de verschillende belangen pers klasse, KM

• bezitters = lagere lonen of verhoogde productiviteit

• niet-bezitters = loonsverhoging, menswaardig arbeidsritme

modern kapitalisme KM

het productief maken van geld door koopwaren te fabriceren en die vervolgens op de markt tegen geld te ruilen

commodificatie

de vervanging van zelfgemaakte dingen en zelf uitgeoefende activiteiten door koopwaren = vermarkting, KM

klassenpolarisatie

verdwijning van alle nog niet tot de bezittende of niet-bezittende klassen behordende sociale lagen, KM

infrastructuur

materieel: de basis, fundamenteel / KM

superstructuur

ideeëngoed: culturele bovenbouw, steunend op infrastructuur

sociaal feit

collectief bewustzijn dat actoren dwing en via socialisatie het handelen stuurt, ED

sociologisme

neiging om alle persoonlijk handelen te verklaren vanuit het sociale, ED

sui generis

het sociale als een eigenstaande realiteit, ED

sociale solidariteit

wij-gevoelens of gevoelens van onderlinge verbondenheid en saamhorigheid, ED

sociale cohesie

sociale samenhang, ED

sociale integratie

het één maken of integreren tot een hogere sociale eenheid van afzonderlijke eenheden, ED

collectief of gemeenschappelijk bewustzijn ²

geheel van overtuigingen en gevoelens dat gedeeld wordt door de gemiddelde leden van dezelfde samenleving of eenzelfde sociaal verband, ED

mechanische solidariteit

sociale cohesie die quasiautomatisch voortvloeit uit de overeenkomst in opvattingen/levenscondities, ED

organische solidariteit

wederzijdse afhankelijkheden door een hoge graad van taakdifferntiatie, ED

actueel begrijpen

begrijpen van de algemene of ingeburgerde betekenis van een feitelijk geobserveerde handeling, MW

verklarend begrijpen

formuleren van ‘te begrijpen zinsamenhangen’ van beweegredenen of intenties die het geobserveerde handelen verklaren, MW

methodologisch individualisme

bij het bestuderen van het sociale moeten er verklaringen worden gezocht op het niveau van het individu die betekenisvolle handelingen doet, MW

nominalisme

filosofie die de algemene begrippen slechts als namen beschouwt en hun iedere werkelijkheids waarde ontzegt Bijvoorbeeld “dé Vlaming” bestaat niet, MW

actorcentrisme

liberale verlichtingsidee dat mensen over zelfbewustzijn en vrije wil beschikken en daarom in de regel vanuit zelfgekozen beweegredenen of intenties handelen, MW

zin-betekenis adequaat

dimensie van het begrijpen, typeren van het bestudeerde handelen op een manier dat we het kunnen vatten, MW

casuaal adequaat

dimensie van het verklaren, de interpretatie van achterliggende betekenisgeving, MW

interactionisme

sociale bindingen bestaan uit op anderen betrokken individuele handelingen+ raken met elkaar verweven dr actie-reactieprincipe, MW

doeltrationeel handelen

zo efficiënt mogelijk doel bereiken door goed overwegingen te maken, rekening houden met neveneffecten, MW

waarderationeel handelen

consequent nastreven ‘hoger’ doel, zonder rekening te houden met neveneffecten, MW

affectief handelen

handelen onder invloed van momentane impulsen en gemoedstoestand

= reflexmatig, MW

traditioneel handelen

handelen uit gewoonte, aangewezen sociale gebruiken

= reflexmatig, MW