Budowa Dzieła Sztuki

Flashcards to review the components and analysis of artworks.

Kształt pola obrazowego

Określenie formatu obrazu, np. prostokąt poziomy lub pionowy, kwadrat, elipsa lub koło (tondo).

Kompozycja

Sposób powiązania elementów formalnych dzieła (linii, brył, płaszczyzn, plam barwnych, rozłożenia światła i cienia), tak aby tworzyły całość zgodną z intencją twórcy.

Schemat kompozycyjny

Stały układ poszczególnych elementów kompozycji charakterystycznych dla danej epoki, kierunku lub zjawiska.

Kompozycja zamknięta

Wszystkie elementy kompozycji (postaci, przedmioty etc.) mieszczą się w ramach obrazu, nie wychodzą poza „kadr”; oś kompozycyjna jest wyraźnie zaznaczona.

Kompozycja otwarta

Charakteryzuje się otwarciem na przestrzeń poza obrazem; sugeruje, że oglądamy jedynie wycinek przedstawianej rzeczywistości, często pojawiają się elementy wychodzące poza jej ramy sprawiające wrażenie przyciętych; brak wyraźnej osi kompozycyjnej.

Kompozycja prosta

Kompozycja składająca się z niewielu elementów, zbudowana według wyraźnych linii podziału, często oparta na jednej osi i sprawiająca wrażenie spokoju, harmonii.

Kompozycja złożona

Kompozycja wieloelementowa, zawierająca dużą liczbę obiektów (jeśli przedstawia grupę przynajmniej trzech postaci mówimy o niej wielofiguralna); często obfituje w liczne detale i skomplikowany układ osi.

Kompozycja symetryczna

Kompozycja, której oś główna wyznacza podział na dwie równe połowy stanowiące swoje symetryczne odbicie lub bardzo do siebie podobne.

Kompozycja asymetryczna

Kompozycja będąca zaprzeczeniem zasady zachowania symetrii, brak w niej osi wyznaczającej środek symetrii, jest ona bardzo zróżnicowana.

Kompozycja rytmiczna

Kompozycja, w której zachowany jest rytm, tzn. występują elementy (bryły, plany, linie) powtarzające się, dające wrażenie płynności, kontynuacji.

Kompozycja zderytmizowana

Kompozycja, w której nie dochodzi do multiplikowania poszczególnych elementów (większość dzieł sztuki ma kompozycję zderytmizowaną).

Kompozycja centralna (dośrodkowa)

Kompozycja, w której większość elementów zgrupowana jest na środku obrazu, stanowi jego centrum i najważniejszy punkt ciężkości.

Kompozycja rozproszona

Punkt ciężkości w obrazie nie jest jednoznacznie określony, poszczególne elementy są rozproszone na całej powierzchni dzieła bądź skupione w jego bocznych partiach; zwykle jest to automatycznie kompozycja złożona i wieloelementowa.

Kompozycja wertykalna (wertykalizm)

Zasada kompozycyjna polegająca na rozbudowaniu kompozycji wzdłuż, dominantę w kompozycji stanowią osie i podziały pionowe; sprawia wrażenie strzelistości i smukłości.

Kompozycja horyzontalna (horyzontalizm)

Zasada kompozycyjna polegająca na rozbudowaniu kompozycji wszerz, z wyraźnym podkreśleniem kierunków poziomych, którym podporządkowane są podziały pionowe.

Kompozycja diagonalna (diagonalizm)

Zasada kompozycyjna polegająca na akcentowaniu jednej lub kilku osi ukośnych i ograniczeniu znaczenia kompozycyjnego poziomów i pionów, co mocno dynamizuje przedstawienie.

Kompozycja jednoplanowa

Kompozycja, w której wszystkie elementy dzieła są skupione na jednej płaszczyźnie, bez wyodrębnionych planów dalszych; zwykle zawiera jednolite tło.

Kompozycja wieloplanowa

Kompozycja składająca się z przynajmniej dwóch planów, złożona i bardziej skomplikowana formalnie.

Kompozycja statyczna

Kompozycja, w której układ poszczególnych elementów w przestrzeni daje wrażenie spokoju, bezruchu, stałości; kompozycja ta opiera się głównie na układach pionowych i poziomych.

Kompozycja dynamiczna

Kompozycja, której układ sprawia wrażenie dynamizmu i napięcia, zwykle budowanych poprzez zastosowanie linii diagonalnych biegnących w różnych kierunkach.

Perspektywa

Umiejętność ukazywania trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie, zgodnie z prawami widzenia.

Perspektywa hieratyczna (ideowa, intencjonalna)

Rodzaj perspektywy stosowany w starożytności i średniowieczu, polegający na tym, że wielkość postaci uzależniona jest od ich znaczenia zgodnie z obowiązującym ówcześnie światopoglądem; ta perspektywa nie odzwierciedla rzeczywistych stosunków przestrzennych.

Perspektywa kulisowa

Tworzy ją szereg zasłaniających się częściowo konstrukcji (gór, budynków, ewentualnie postaci), których nakładanie się w efekcie daje wrażenie głębi; jest to najbardziej prymitywny rodzaj ujęcia perspektywicznego.

Perspektywa geometryczna (zbieżna)

Perspektywa oparta na zasadzie pozornego zmniejszania się przedmiotów w miarę ich oddalania się od oka oraz pozornej zbieżności ku horyzontowi wszelkich linii biegnących w głąb oka.

Perspektywa centralna

Punkt zbiegu linii znajduje się mniej więcej po środku pola obrazowego.

Perspektywa z lotu ptaka

Punkt zbiegu linii znajduje się nisko, scena jest pokazana „z góry”.

Perspektywa żabia

Punkt zbiegu linii znajduje się wysoko, scena jest pokazana „od dołu”.

Perspektywa boczna

Punkt zbiegu linii znajduje się z boku pola obrazowego.

Perspektywa powietrzna (barwna)

Perspektywa uwzględniająca fakt, że z dużej odległości przedmioty nie tylko maleją, ale zmieniają także kolor; warstwa atmosfery dzielącej dalekie przedmioty od oka sprowadza ich kolor do szaroniebieskiej tonacji.

Horyzont podwyższony

Linia horyzontu jest umieszczona wysoko, co sprawia wrażenie „zagarniania” postaci i przedmiotów przez przestrzeń.

Horyzont obniżony

Linia horyzontu jest umieszczona nisko, co sprawia wrażenie otwarcia i większej przestrzeni w obrazie.

Gama barwna (koloryt)

Zespół barw w obrazie nadający ogólny ton kompozycji.

Walor

Zróżnicowane natężenie tonu barwy lub stopnia względnej jasności barwy w malarstwie i grafice.

Dominanta kolorystyczna

Plama barwna, od której zależne są inne barwy w obrazie.

Monochromatyzm

Operowanie tylko jedną barwą w kilku odcieniach w celu uzyskania jednolitego tonu całego dzieła.

Kolor lokalny

Barwa właściwa przedmiotom czy postaci występującej w obrazie, nie zmieniona przez refleksy i cienie pochodzące od znajdujących się obok przedmiotów (rzeczywisty kolor postaci i rzeczy).

Światłocień

Rozłożenie i wzajemne przenikanie się świateł i cieni stosowane w rysunku, malarstwie i grafice w celu osiągnięcia efektu trójwymiarowości.

Sfumato

Miękki modelunek malarski o łagodnych przejściach światłocieniowych, zacierający wyrazistość konturu, sprawiający wrażenie oglądania sceny przez mgłę lub dym.

Tenebryzm (maniera tenebrosa)

Sposób ujęcia obrazu, polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej, w której postacie i przedmioty wydobyte są z mrocznego tła ostrym światłocieniem, stosowany głównie w baroku.

Luminizm

Sposób kształtowania kompozycji za pomocą gry światła, charakterystyczny dla baroku.

Blik

Skupione odbicie światła, zaznaczone na obrazie jasną farbą; stosowany w malarstwie dla podkreślenia plastyki i połyskliwości fragmentów, np. gałki ocznej, szkła, zbroi.

Faktura

Sposób ukształtowania powierzchni dzieła malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego lub przedmiotu rzemiosła artystycznego; zależny od charakteru tworzywa, techniki i narzędzi oraz właściwości indywidualnego stylu twórcy; w malarstwie fakturę tworzy sposób nakładania farb na podłoże.

Impast

Nałożenie farby pędzlem lub szpachlą o wyraźnej wypukłości; początkowo służyło do zaakcentowania efektów światła; w 2 poł. XIX w. artyści pokrywali nimi większe partie obrazu dla uzyskania bardziej urozmaiconej faktury.

Rzeźba pełna

Forma rzeźby, która jest trójwymiarowa i może być oglądana ze wszystkich stron.

Płaskorzeźba (relief)

Forma rzeźby, w której kompozycja wystaje z płaskiego tła.

Rzeźba stereometryczna

Bryła opracowana ze wszystkich stron.

Rzeźba frontalna

Rzeźba przeznaczona do oglądania z przodu (od frontu), tył nieopracowany może przylegać do ściany lub być jej częścią.

Relief płaski

Kompozycja wystaje lekko przed płaszczyznę tła.

Relief wypukły

Kompozycja wystaje mocno przed płaszczyznę tła.

Relief wklęsły

Płaszczyzna tła wystaje przed kompozycję.

Ekspresja

Wrażenie jakie dzieło wywołuje na odbiorcy poprzez zastosowane przez twórcę środki artystyczne.

Plan architektoniczny (rzut)

Centralny, podłużny lub nieregularny (w tym rodzaje sklepień i podpór).

Układ przestrzenny

Sposób podziału i organizacji przestrzeni w budowli.

Bryła architektoniczna

Ogólne proporcje, dominujące kształty, obecność wież, ryzalitów itp.

System konstrukcyjny

Sposób podpierania ścian.

Artykulacja fasady

Układ elementów w fasadzie.

Artykulacja ścian wewnętrznych

Układ i podział ścian we wnętrzu.

Detale i dekoracje architektoniczne

Szczególnie te typowe dla stylu, który reprezentuje dana budowla.