psychodynamiczna ćwiczenia

Jakie są trzy elementy strukturalnej koncepcji psychiki Freuda?

Id, Ego, Superego.

Opisz Id według Freuda, uwzględniając jego główne cechy i zasadę działania.

Id to siedlisko popędów seksualnych i agresji, a także pragnień i potrzeb (np. więzi, niezależności). Działa na zasadzie przyjemności i jest odcięte od świata zewnętrznego.

Jaka jest główna funkcja Id w koncepcji Freuda?

Główną funkcją Id jest dążenie do natychmiastowego zaspokojenia popędów i pragnień.

Jakie procesy psychiczne dominują w Id i na jakiej zasadzie funkcjonuje?

W Id dominują procesy pierwotne, takie jak przemieszczanie i zagęszczanie (np. w snach, pomyłkach). Id jest nieświadome, nie zna lęku i funkcjonuje na zasadzie przyjemności-przykrości.

Jaka jest relacja Id do Ego w teorii Freuda?

Id jest podstawą, na której rozwija się Ego. Jest od Ego bardziej pierwotne i nieświadome.

Czym jest Ego według Freuda i jaką zasadą się kieruje?

Ego to instancja psychiczna, która jest w bezpośrednim kontakcie z rzeczywistością. Kieruje się zasadą rzeczywistości i odpowiada za myślenie, planowanie oraz przewidywanie.

Jaką funkcję pełni Ego w strukturze psychiki?

Ego pełni funkcję pośrednika między popędami (id) a działaniem, będąc odpowiedzialnym za utrzymanie integralności Ja (ego).

Jakie procesy zachodzą w Ego i jak radzi sobie z niebezpieczeństwami?

Ego przekształca procesy pierwotne (z id) w procesy wtórne (przedświadome), co pozwala mu dostosować reakcje do rzeczywistości. Chroni siebie przed niebezpieczeństwami poprzez mechanizmy obronne.

W jaki sposób Ego mediuje między Id a Superego?

Ego staje się pośrednikiem między Id a Superego, tłumiąc impulsy Id, by zaspokajać je w sposób społecznie akceptowalny.

Czym jest Superego i co reprezentuje w teorii Freuda?

Superego to instancja, która pełni funkcje moralne i etyczne. Reprezentuje normy i wartości społeczne, wpływając na ego.

Jaka jest główna funkcja Superego?

Główną funkcją Superego jest kontrolowanie ego i id poprzez mechanizmy moralne, takie jak poczucie winy czy wstyd.

Na jakiej zasadzie działa Superego i do czego prowadzą jego oceny?

Superego działa na zasadzie norm i zakazów, dążąc do realizacji ideałów moralnych. Jego funkcja to kontrola i ocena działań ego, co czasami prowadzi do poczucia winy i wstydu.

Jaką rolę odgrywa Superego w relacji do ego i id w kwestii popędów?

Superego ogranicza ego, stosując zasady moralne, i wprowadza konflikt między ego a id w kwestii zaspokojenia popędów.

Wymień fazy rozwoju psychoseksualnego według Freuda w kolejności chronologicznej.

Faza oralna, faza analna, faza falliczna, faza latencji, faza genitalna.

Opisz fazę oralną rozwoju psychoseksualnego według Freuda, uwzględniając okres, sferę erogenną, dominującą aktywność, charakterystykę i warunki przejścia do następnej fazy.

Faza oralna trwa od urodzenia do 2. roku życia. Sferą erogenną są usta. Dominującą aktywnością jest ssanie, gryzienie, kąsanie. Charakterystyka psychoseksualna to zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa i przyjemności, co kształtuje cechy takie jak zależność, ufność, łatwowierność, czy problemy z jedzeniem. Przejście do fazy analnej umożliwia zaspokojenie podstawowych potrzeb i rozwój motoryki.

Scharakteryzuj fazę analną rozwoju psychoseksualnego, podając okres, sferę erogenną, dominujące aktywności, typowe cechy charakteru i co umożliwia przejście do kolejnej fazy.

Faza analna przypada na 2-3 rok życia. Sferą erogenną jest odbyt. Dominujące aktywności to wypróżnianie i zatrzymywanie stolca, związane z treningiem czystości, dominacją rodziców i dążeniem dziecka do wolności. Kształtuje cechy charakteru analnego takie jak porządek, oszczędność i upór. Rozwój zdolności kontrolowania impulsów i dostosowywanie się do norm społecznych prowadzi do przejścia do fazy fallicznej.

Opisz fazę falliczną, uwzględniając okres, sferę erogenną, kluczowe procesy, charakterystykę wynikającą z fiksacji oraz co umożliwia przejście do fazy latencji.

Faza falliczna trwa od 3 do 5 roku życia. Sferą erogenną są organy płciowe. Kluczowe procesy to masturbacja dziecięca, zauważanie różnic między płciami i rozwój kompleksu Edypa. Fiksacja w tej fazie może prowadzić do ukształtowania charakteru fallicznego (u mężczyzn egocentryzm, u kobiet apodyktyczność, agresywność). Rozwój tożsamości płciowej i rozwiązanie kompleksu Edypa umożliwiają przejście do fazy latencji.

Czym charakteryzuje się faza latencji w teorii Freuda? Podaj okres, główny proces, rozwijane umiejętności i warunek przejścia do następnej fazy.

Faza latencji trwa od 6 do 11 roku życia. Głównym procesem jest sublimacja energii seksualnej w formy akceptowane społecznie, takie jak sport czy nauka. Rozwijane są mechanizmy obronne i umiejętności społeczne. Ugruntowanie tożsamości i kompetencji społecznych prowadzi do przejścia do fazy genitalnej.

Opisz fazę genitalną, podając okres, sferę erogenną, dominującą aktywność, charakterystykę oraz co może oznaczać regresja w przypadku fiksacji.

Faza genitalna rozpoczyna się w okresie dojrzewania i trwa do dorosłości. Sferą erogenną są organy płciowe. Dominującą aktywnością są intymne, seksualne kontakty. Charakterystyczna jest zdolność do prokreacji i osiągnięcie dojrzałości psychoseksualnej. Regresja w przypadku fiksacji w tej fazie oznacza powrót do zachowań i problemów charakterystycznych dla wcześniejszych faz rozwoju.

Co to jest mechanizm obronny?

Mechanizm obronny to proces psychiczny, który pomaga jednostce radzić sobie z trudnymi emocjami, lękami, czy stresującymi sytuacjami poprzez zmianę percepcji, przeniesienie emocji na inne obiekty lub wyparcie bolesnych wspomnień.

Kiedy mechanizm obronny jest funkcjonalny, a kiedy dysfunkcjonalny?

Jest funkcjonalny, gdy w danej sytuacji pozwala osobie utrzymać równowagę psychiczną i zapobiega nadmiernym zaburzeniom w codziennym funkcjonowaniu. Jest dysfunkcjonalny, gdy przestaje pełnić swoją rolę adaptacyjną i zamiast chronić osobę, prowadzi do niezdrowych zachowań, problemów emocjonalnych, a nawet zaburzeń psychicznych.

Czym jest wyparcie pierwotne, a czym wyparcie wtórne? Podaj przykłady obu.

Wyparcie pierwotne to wykluczanie wyobrażeń ze świadomości, które nie miały jeszcze przedświadomej reprezentacji popędów. Przykład: Dziecko będące świadkiem przerażającej sytuacji domowej (np. przemocy), zanim potrafiło ją zrozumieć, w dorosłym życiu nie pamięta tego zdarzenia. Wyparcie wtórne to wypieranie ze świadomości popędów i afektów, które były już reprezentowane w przedświadomości. Przykład: Ktoś bardzo się z kimś kłóci, padają przykre słowa, ale na kolejny dzień osoba stwierdza, że poszło o drobnostkę i to nic ważnego.

Na czym polega mechanizm rozszczepienia i podaj przykład.

Rozszczepienie polega na rozdzieleniu psychicznych reprezentacji według ich przeciwstawnych cech, szczególnie w kontekście „dobrego” i „złego” self oraz obiektu. Przykład: Dziecko idealizuje jednego z rodziców, a drugiego całkowicie demonizuje, mimo że oboje mają zarówno dobre, jak i złe cechy.

Czym jest zaprzeczanie? Podaj dwa przykłady.

Zaprzeczanie to nieprzyjmowanie do świadomości bolesnych zdarzeń i faktów występujących w bieżącym życiu. Przykłady: 1. Ktoś dowiaduje się o diagnozie poważnej choroby, ale nie przyjmuje tego do świadomości, twierdząc, że lekarz się pomylił. 2. Ktoś po śmierci bliskiej osoby nadal mówi o niej w czasie teraźniejszym i nie uznaje straty.

Wyjaśnij mechanizm przemieszczenia i podaj przykład.

Przemieszczenie to przeniesienie emocji związanych z jednym obiektem na inny, kiedy ten drugi wywołuje mniejsze cierpienie lub jest bardziej osiągalny niż pierwszy obiekt. Przykład: Ktoś został skrytykowany przez szefa w pracy, wraca do domu i wyładowuje złość na swoim mężu/żonie lub dzieciach.

Czym jest intelektualizacja? Podaj przykład.

Intelektualizacja to ujmowanie informacji o emocjonalnym znaczeniu w sposób, który pozwala uniknąć cierpienia spowodowanego trudnymi zdarzeniami życiowymi. Przykład: Ktoś rozstał się z partnerem i zamiast mówić o emocjach, chłodno analizuje sytuację, twierdząc, że statystyki pokazują, że połowa związków się kończy.

Na czym polega projekcja? Podaj przykład.

Projekcja polega na przypisywaniu innym ludziom motywów, cech czy zachowań, które w rzeczywistości są charakterystyczne dla tej osoby (a których sama w sobie nie akceptuje). Przykład: Osoba zazdrosna oskarża swojego partnera o zdradę bez podstaw.

Wyjaśnij mechanizm identyfikacji projekcyjnej i podaj przykład.

Identyfikacja projekcyjna to wyprojektowanie zaprzeczonych w sobie aspektów self (np. pragnień, afektów) na innych ludzi w celu kontrolowania ich lub zaszkodzenia. Przykład: Osoba zazdrosna manipuluje partnerem, aż ten zaczyna być nieufny i podejrzliwy.

Czym jest racjonalizacja? Podaj przykład.

Racjonalizacja to używanie racjonalnych i dobrze udokumentowanych wyjaśnień dla usprawiedliwienia jakiegoś postępowania lub sposobu postępowania motywowanego przez nieakceptowane cechy czy pragnienia. Przykład: Student nie zalicza egzaminu i stwierdza, że przecież ten przedmiot i tak jest nieprzydatny.

Wyjaśnij mechanizm reakcji upozorowanej i podaj przykład.

Reakcja upozorowana to wyrażanie pragnień i uczuć przeciwnych do tych rzeczywiście doświadczanych. Przykład: Kolega z pracy awansował, czujemy silną zazdrość, ale zamiast przyznać się do tego, zaczynamy go chwalić.

Jak Melanie Klein opisuje wczesny rozwój psychiczny człowieka?

Melanie Klein opisuje rozwój psychiczny człowieka jako przebiegający od mniej zintegrowanej pozycji paranoidalno-schizoidalnej w okresie wczesnodziecięcym, do bardziej zintegrowanej pozycji depresyjnej na późniejszych etapach rozwoju.

Scharakteryzuj pozycję paranoidalno-schizoidalną według M. Klein (wiek, mechanizmy obronne, fantazje, lęki, obrona, skutki u dorosłych, przejście).

Wiek: okres oralny, wczesne dzieciństwo. Mechanizmy obronne: rozszczepienie, projekcja, identyfikacja projekcyjna. Fantazje i popędy: dominują fantazje wokół popędów oralno-sadystycznych (ssanie, pożeranie, rozszarpanie). Lęki: przeżywanie lęków prześladowczych związanych z wyprojektowanym złym obiektem, obawami przed zniszczeniem i unicestwieniem. Obrona: dziecko stosuje projekcję lęków i rozszczepienie obiektu na dobry i zły. Skutki u dorosłych (przy braku integracji): paranoja, psychotyczność, zaburzenia osobowości (szczególnie typu A). Przejście: następuje, gdy pojawia się możliwość integracji miłości i nienawiści do obiektu oraz akceptacja złożoności rzeczywistości i wewnętrznych fantazji.

Opisz pozycję depresyjną według M. Klein (wiek, mechanizmy obronne, fantazje, obrona, rozwój ego, warunki dojrzałości, potencjalne problemy).

Wiek: pojawia się po integracji pozycji paranoidalno-schizoidalnej, zwykle na etapie analnym i edypalnym. Mechanizmy obronne: dominuje introjekcja; lęki związane z zagrożeniem zniszczenia obiektu przez własną agresję. Fantazje i popędy: obiekt jest postrzegany jako kochany, ale również jako źródło zagrożenia, co prowadzi do uczucia winy. Obrona: dziecko próbuje chronić obiekt przed własną agresją poprzez reparację, wierząc w moc miłości. Rozwój ego: ego staje się bardziej zrównoważone, umożliwiając tolerowanie separacji i pozostawanie w relacji z obiektem; pojawiają się możliwości doświadczania wdzięczności, hojności oraz zdolność do reprezentacji symbolicznej. Warunki dojrzałości: pozycja depresyjna staje się w pełni dojrzała, gdy dziecko nie pozostaje pod wpływem nadmiernych fantazji o zniszczeniu obiektu ani nie dąży do pełnej omnipotentnej kontroli nad nim. Potencjalne problemy: gdy mechanizmy obronne nie działają skutecznie, może dojść do aktywacji obron maniakalnych lub obsesyjnych reparacji, co prowadzi do zaburzeń w równowadze psychicznej.

Jakie znaczenie mają obie pozycje (paranoidalno-schizoidalna i depresyjna) w życiu dorosłym według Klein?

Obie pozycje, choć w bardziej dojrzałej formie, mogą być obecne w strukturze psychicznej dorosłego, gdzie ich aktywacja może prowadzić do weryfikacji wczesnodziecięcych fantazji, lęków i obron przez myślenie, co sprzyja ich dojrzałości i zrównoważeniu.

Jaki jest główny przedmiot teorii Margaret Mahler?

Teoria Margaret Mahler dotyczy rozwoju psychicznego dziecka, szczególnie w kontekście analizy roli relacji z matką i innymi osobami znaczącymi, oraz rozwoju zdolności do oddzielania siebie od innych obiektów i kształtowania własnej tożsamości.

Scharakteryzuj fazę normalnego autyzmu według M. Mahler (okres, główne cechy, rozwój przywiązania, przejście).

Okres: od narodzin do ok. 2 miesiąca życia. Główne cechy: dziecko funkcjonuje jako oddzielony system, nie ma świadomości odrębności od matki czy świata; reaguje głównie na zakłócenia w homeostazie (np. głód), a jego głównym celem jest przywrócenie równowagi. Rozwój przywiązania: dziecko nie wykazuje jeszcze przywiązania do konkretnej osoby (np. matki) i nie reaguje na nią w sposób specyficzny. Przejście: po około trzecim miesiącu życia, gdy dziecko staje się bardziej wrażliwe na bodźce zewnętrzne, rozpoczyna się faza symbiozy.

Opisz fazę normalnej symbiozy według M. Mahler (okres, charakterystyka więzi, rozwój dziecka, przejście).

Okres: od 2 do 6 miesiąca życia. Charakterystyka więzi: dziecko dąży do stworzenia więzi z matką, co pozwala na wykształcenie poczucia wspólnej granicy (matka-jego) wobec świata; dziecko i matka tworzą jeden zintegrowany system. Rozwój dziecka: zaczyna coraz bardziej reagować na matkę, uznając ją za główne źródło gratyfikacji emocjonalnej; doświadczenia związane z zaspokojeniem i niezaspokojeniem potrzeb wpływają na rozwój reprezentacji psychicznych, zarówno „dobrych” (przyjemnych), jak i „złych” (bolesnych); rozpoczyna się również rozwój podstawowych funkcji ego, takich jak pamięć czy postrzeganie. Przejście: z pojawieniem się normatywnego kryzysu rozwojowego (około 3. miesiąca życia) zaczyna się faza separacji–indywiduacji.

Wymień trzy podfazy fazy separacji-indywiduacji według M. Mahler.

Podfaza różnicowania, podfaza praktyki, podfaza powtórnego zbliżania.

Czym charakteryzuje się podfaza różnicowania w fazie separacji-indywiduacji (Mahler)?

Podfaza różnicowania (6–10 miesięcy): Dziecko zaczyna oddzielać się od matki, stopniowo dostrzegając siebie jako odrębny byt. Pojawia się intensywna aktywność eksploracyjna, dziecko zaczyna odkrywać świat i innych ludzi. Zaczyna też korzystać z obiektów przejściowych (np. kocyk, zabawka). Okres wylęgania (hatching) pozwala dziecku na stopniowe różnicowanie siebie od otoczenia.

Opisz podfazę praktyki w fazie separacji-indywiduacji (Mahler).

Podfaza praktyki (10–16 miesięcy): Dziecko rozwija się motorycznie, poznawczo i emocjonalnie. Rozwija poczucie autonomii, zaczyna chodzić, mówić i dostrzegać siebie jako odrębną jednostkę od matki. Proces separacji staje się bardziej wyraźny, a dziecko coraz bardziej oddziela się od matki, jednocześnie rozwijając silniejsze przywiązanie do niej. Zaczyna się okres powtórnego zbliżania.

Na czym polega kryzys w podfazie powtórnego zbliżania (Mahler) i co umożliwia przejście dalej?

Podfaza powtórnego zbliżania (16 miesięcy – 3 rok życia): Dziecko doświadcza dwóch sprzecznych tendencji – z jednej strony dąży do autonomii, a z drugiej strony pragnie bliskości i opieki matki. Pojawia się kryzys powtórnego zbliżania, w którym dziecko zmaga się z emocjami lęku przed utratą matki i lękiem przed pochłonięciem przez nią. Po osiągnięciu pewnej równowagi w procesie separacji-indywidualizacji, dziecko przechodzi do fazy stałości obiektu i self.

Opisz fazę zmierzania do stałości obiektu według M. Mahler (okres, charakterystyka, rozwój, cel końcowy).

Okres: od ok. 3 roku życia do dorosłości. Charakterystyka: Dziecko zaczyna integrować „dobre” i „złe” reprezentacje obiektu (matki, innych bliskich osób) oraz reprezentacje siebie. Istotnym procesem w tej fazie jest libidinalizacja popędów agresywnych, która zmniejsza tendencję do rozszczepienia tych reprezentacji. Proces ten prowadzi do osiągnięcia stałości self oraz obiektu. Rozwój: Proces integracji w tej fazie pozwala na wykształcenie dojrzałej tożsamości ego. Cel końcowy: rozwój psychicznej dojrzałości, która pozwala na utrzymywanie zdrowych, stabilnych relacji interpersonalnych oraz uzyskanie stabilnej tożsamości ego, pozwalającej na pełną realizację indywidualnych dążeń i nawiązywanie bliskich, intymnych relacji.

Jaki jest kluczowy mechanizm umożliwiający przejście między fazami w teorii Mahler?

Kluczowym mechanizmem umożliwiającym przejście z jednej fazy do kolejnej jest coraz bardziej rozwijająca się zdolność dziecka do różnicowania siebie od innych obiektów i tworzenia wewnętrznych reprezentacji tych obiektów.