Kaarten: Gedragsneurowetenschappen (B-KUL-P0M09A): hoofdstuk 1 | Quizlet

Wat zijn de twee hoofdvragen van dit vak?

1) Hoe hersenen ons gedrag sturen;

2) Hoe hersenen intern werken

Wat is anatomie?

biologische studie van morfologie of bouw organismen.

We spreken van orgaanstelsels (systemen) organen en weefsels. Orgaanstelsels bestaan uit organen die functioneel samenwerken. (Zenuwstelsel bestaat uit hersenen, ruggenmerg,...)

Wat is een weefsel?

Samenhangend geheel van gelijksoortige cellen waaruit de delen der organismen zijn samengesteld, die een gemeenschappelijke functie vervullen in het lichaam. (hersenweefsel, hartweefsel). Web, complex, tissue.

Wat zijn de componenten van een weefsel?

Cellen, intercellulaire substantie en weefselvocht (of weefselvloiestof = tissue fluid, lymph).

Wat is de histologie?

Studie van de fijne opbouw van weefsels = weefselleer (van dieren en planten, gebruikend microscopes)

Wat is de fysiologie?

Studie van de levensprocessen die zich afspelen in levende wezens (de werking/functies ervan in "oppositie" met anatomie)

Wat is een zenuw?

Gebundelde uitlopers van zenuwcellen. Draad die de zintuigen en spieren met het centrale zenuwstelsel verbindt. In de hersenen is een zenuw een bundel axon.

Wat is een zenuwcel?

Een bepaald type lichaamscell behorend tot het zenuwstelsel, ook neuron genoemd.

Wat is het zenuwstelsel?

De zenuw = nerve; Stelsel = systeem. Het hele samenstel van zenuwcellen in een menselijk of dierlijk lichaam, verbonden met alle delen en organen. Bestaat uit centrale, somatic, autonomic en enteric systemen.

Wat is het centrale zenuwstelsel?

De ruggenmerg en het hersenen, de hoogste niveau van de zenuwstelsel.

Hoe gebeurt de ontwikkeling van het zenuwstelsel?

Sinds foetus. Deze vroege zenuwstelsel is vaak de plaats waarvan latere ontwikkelingsproblemen zijn oorsprong vinden.

Wat gebeurt na hersenschade?

Sterven van hersencellen die komen nooit meer terug, dus het is vaak onomkeerbaar. De complexe cellen met veel belangrijke connecties komen nooit zo terug, maar in sommige bepaalde regio's is er wel constructie van cellen, maar niet over het geheel.

Wat gebeurt bij iemand met OCD?

Een super-activiteit van de executive functies aanwezig in de frontale kwab

Wat is aphasie?

De onvermogen om samenhangende spraak te produceren, en toch alles anders is nog aanwezig. Heel frustrerend.

Wat is een cortex?

Zelfde als de schors: de buitenste laag van bepaald organen. 'Bark' voor bomen.

Wat is een schors?

De buitenste bekleding. Bij bomen is het het uiterlijk (bark). Ook 'cortex' genoemd.

Wat is een stam?

De stam is de belangrijkste, verhoute stengel van de boom, het middengedeelte van een boom of plant; hij wordt gedragen door de wortels en draagt zelf de kroon.

Wat is het verschil tussen het centrale en het perifeer zenuwstelsel?

Het centrale zenuwstelsel omvat de hersenen en het ruggenmerg. De perifere zenuwstelsel omvat alle zenuwcellen (neuronen) of zenuwuitlopers buiten de hersenen of het ruggenmerg.

Wat zijn afferente zenuwen? + aard

Afferente = aanvoerende (supplying, bringing to). Ze zijn sensorisch en vervoeren informatie vanuit de zintuigreceptoren in het lichaam naar het centrale zenuwstelsel (over wat in de organen en weefsels is aan het gebeuren).

Wat zijn efferente zenuwen? + aard

Efferente = wegvoerende (carry away/off). Ze zijn motorisch en transporteren impulsen en prikkels van het centrale zenuwstelsel naar de spieren en de rest van het lichaam.

Wat zijn craniale zenuwen? + aard

De zenuwen die ontspringen rechtstreeks uit de hersenen of hersenstam, er bestaat 12, elke in paar waarvan een naar een kant en de andere aan de andere kant van het lichaam gaat. Ofwel gemengd, ofwel uitsluitend motorisch of sensorisch.

Wat zijn spinale zenuwen? + aard

De craniale zenuwen + het ruggenmerg vormen de spinale zenuwen, er zijn 31 paren ervan. Ze zijn steeds gemengd sensorisch en motorisch. Elke spinale zenuw is opgebouwd uit axonen afkomstig uit respectievelijk de achterwortel (posterior) en voorwortel (anterior). De achterwortel is een sensorische zenuwcel welke sensorische impulsen naar de hersenen brengt. De voorwortel daarentegen draagt impulsen van de hersenen naar de spieren in de rest van het lichaam.

Wat doet het autonome zenuwstelsel?

Dit gedeelte staat in voor neuronale connecties naar klieren (glands) en gladde spieren (smooth muscles) van de inwendige (internal) organen.

Wat doet het somatische zenuwstelsel?

Dit gedeelte omvat efferente en afferente zenuwen, die ervoor zorgen dat sensorische en motorische prikkels van en naar het centrale zenuwstelsel worden geleid.

Wat is rostraal?

In de richting van de neus. (latijn voor snavel)

Was it caudaal?

In de richting van de voeten. (latijn voor staart)

Wat is het verschil tussen ventraal en dorsaal? En hoe noemen we posities aan de zijkant?

Ventraal: anatomische posities aan de voorzijde van het lichaam (of anterieur). Dorsaal: anatomische posities aan de achterzijde (of posterieur). Posities aan de zijkant noemen we lateraal.

Wat zijn de drie verschillende snijvlakken (of doorsneden) van het brein?

Sagitaal (volgt de grote longitudinale fissuur- fissura longitudinalis cerebri),coronaal (verticale vlak van ene oor tot het andere), horizontaal (van oor tot oor, loodrecht op het coronale vlak).

Wat is een mediale?

In de center

Wat is de grijze stof?

Bevat de cellichamen van de zenuwcellen, de dendrieten, de korte axonen en gliacellen. Bevindt zich aan buitenkant van de hersenen en aan binnen kant van het ruggenmerg. Zijn rol is de verwerking en opgeslaan van informatie. Het is grijze door de mengeling van bloedvatten en cellichamen van zenuwcellen

Wat is de witte stof?

Bevat de lange, gemyeliniseerde axonen, of zenuwuitlopers. Die axonen dienen om informatie van en naar de cortex te transporteren en zijn georganiseerd in zenuwbanen (tractus). De witte stof verzorgt communicatie tussen de zenuwcellen.

Waar bevindt zich de witte stof?

Het is de laagste deel in de hersenschors in de cortex, en op de buitenkant in het ruggenmerg.

Wat is het verschil tussen grijze stof en witte stof?

Grijze stof: bevat de cellichamen van de zenuwcellen (neuronen en gliacellen) = verwerking van informatie; witte stof: bevat de zenuwuitlopers of axonen die met een myelineschede omringd zijn = communicatie tussen cellen.

Waar vinden we (meestal) de grijze stof?

Op de buitenste schorslaag (cortex). Maar ook in de diepte van de hersenen vinden we kernen van grijze stof, die specifieke functies vervullen.

Wat zijn gliacellen?

Steun cellen voor de zenuwcellen, die hen verzorgen. Zorgen voor afweer van afval, voeding... Ook 'glial cellen' of 'astrocyte' genoemd. Ze zijn samengesteld in een netwerk waarin neuronen tussenin zitten.

Wat zijn uitlopers?

Ook axonen genoemd, ze zijn uitlopers (letterlijk 'offshot' of 'bud') van een neuron die elektrische impulsen geleidt. Er bestaat efferente en afferente axonen. Ze kunnen soms langer dan één meter worden.

Hoe wordt de hersenen beschermd?

Door hersenvliezen (membrane, film) en het bot van de schedel.

Wat is de hersenstam?

De oudste onderdeel van de hersenen. Bestaat uit het verlengde merg (medulla oblongata), de pons (of brug) en de middenhersenen (mesencephalon) (caudaal naar rorstral). Over de hele lengte van de hersenstam bevindt zich de formatio reticularis, een netwerk van cellen dat medeverantwoordelijk is voor het bewustzijn. Tien van de twaalf paar hersenzenuwen vinden hun oorsprong in de hersenstam. Zij hebben hier dan ook kernen (nuclei). De hersenstam bevat ook de vierde ventrikel, gevuld met hersen-ruggenmergvloeistof (liquor cerebrospinalis).

Welke soort zenuwcellen in de hersenstam?

Hij bestaat uit korte, ongemyeliniseerde zenuwcellen.

Rollen hersenstam?

De hersenstam bestuurt levensfuncties als temperatuur, hartslag, ademhaling en bloeddruk.

Formatio reticularis?

Netwerk van onderling nauw verbonden zenuwcellen. Dit netwerk ligt voor het grootste deel in de hersenstam en is verantwoordelijk voor de regulatie van de activatietoestand van het zenuwstelsel, ook wel arousal genoemd.

Wat zijn de kleine hersenen?

Het cerebellum, onderdeel van de hersenen, verantwoordelijk voor motoriek.

Wat is de meest caudale deel van de hersenen?

Het ruggenmerg (medulla spinalis) dat omringd wordt door ruggenmergvliezen en ruggenwervels (vertebra). Het is 40-45 cm lang en heeft een doorsnede van circa 1 cm.

Telencephalon (grote hersenen)

Wat is het telencephalon (of grote hersenen/cerebrum)?

De grootste deel van de menselijk zenuwstelsel, bestaat uit twee hersenhemisferen die verbonden zijn via het corpus callosum en gescheiden worden door de fissura longitudinalis cerebri. De buiten kant van de hemisferen wordt gevormd door het geplooide (creased) oppervlak van de cerebrale cortex met daaronder de witte stof van de zenuwvezels.

Wat is de corpus callosum?

De grootste commissurale vezel. Een dikke bundel van connecties tussen de rechts en links hemisphere, 100.000's van connecties tussen beide helven.

Wat is de cerebrale cortex (of hersenschors)?

De buitenste laag van de grote hersenen, die veel bloedvatten en cellichamen van cerebrale zenuwcellen bevat. Het bevat veel groeven (sulci), diepe groeven (fissuren), en winginden (gyrus). Het is waar de informatie van de rest van het lichaam ontvangt en geïnterpreteerd wordt.

Wat zijn sulci?

Groeven die ons helpen om delen van elkaar te onderscheiden. De grotste sulci is de sagitall lijn (de longitudinaal fissuur)

Wat is de typische cell van hersenen schors?

Pyramidal cell

Wat is het verschil tussen associatievezels en commissurale vezels?

Associatiesvezels verbinden verschillende delen van de cortex binnen dezelfde hemisfeer terwijl commissurale vezels de twee hersenhemisferen verbinden. De grootste hiervan is de commissurale vezel: het corpus callosum.

Wat zijn projectievezels?

Vezels die de verbinding maken tussen de hersenstam en de cortex.

Wat is de sulcus lateralis?

Ook fissuur van Sylvius- laterale genoemd. Het gescheidt de temporale kwab van de bovenop frontale en pariëtale kwabben die liggen daarboven.

Wat is de sulcus centralis?

Ook fissuur van Rolando genoemd. Na de fissuur (rorstral) is de frontale kwab. Na de fissuur (codaal) is de pariëtale kwab.

Rol frontale kwabben?

De frontale kwabben zijn betrokken bij spraak en redeneren, emoties en de controle van bewegingen.

Rol prefrontale cortex?

Door zijn uitgebreide verbindingen met de thalamus en het limbisch systeem speelt de prefrontale cortex een rol in bepaalde hogere geheugen- en denkprocessen, emotioneel gedrag, motivatie en keuze en planning van gedragingen in functie van de omgevingscontext, wat we noemen de executive functies.

Rol pariëtale lobe?

Het anterieure (ventraal) deel van de pariëtale kwabben, de somatosensorische cortex, ontvangt en interpreteert gewaarwordingen zoals tast, temperatuur, pijn. Het posterieure (dorsaal) deel van de partiëtale kwab interpreteert input van de somatische en sensorische regio's voornamelijk voor de controle van bewegingen.

Rol occipitale lobe?

Ontvangen en verwerken van visuele input

Rol temporele lobe?

Betrokken bij het begrijpen van gesproken taal, gehoor en geheugen.

Wat is de neocortex?

Bovenste laag van de twee hersenhelften, gelaagd hersenweefsel die 2-4mm dik is. Ook neopallium of isocortex genoemd.

Bij wat is de neocortex betrokken?

De neocortex is betrokken bij hogere functies zoals zintuigelijke waarneming, bewuste bewegingen en (bij mensen) redeneren, informatieverwerking, abstract denken en taal.

Wat zijn de 6 lagen van de hersenschors/neocortex?

1: moleculaire laag - lamina molecularis

2: buitenste korrellaag - lamina granularis externa

3: buitenste pyramidelaag - lamina pyramidalis externa

4: binnenste korrellaag - lamina granularis interna

5: binnenste pyramidelaag - lamina pyramidalis interna

6: spoelvormige laag - lamina fusiformis

Waar vinden we de piramidecel, het typisch cerebrale neuron, in de neocortex lagen?

Lagen 3 en 5. Ze projecteren hun lange efferente uitlopers naar het ruggenmerg of andere corticale gebieden.

Waar vinden we de korrelcellen?

In lagen 2 en 4. Ze maken meer lokale contacten dan de piramidecellen.

Wat zijn piramidecellen?

Zenuwcellen met een driehoekig cellichaam. Groot getale in motorische cortex. De uitlopers (axons) van die cellen lopen naar het ruggenmerg, naar subcorticale gebieden zoals de thalamus of naar andere gebieden in de hersenschors. Ze hebben vooral een efferente functie en werden voor het eerste beschrijven door Ramon Santiago y Cajal.

Wat zijn korrelcellen?

Zenuwcellen die maken lokale contacten. Sterk ontwikkeld in de 2de & 4de laag van de sensorische cortex, en grotendeels afwezig bij laag 2 & 4 van de motorische cortex (waar de piramidcellen met hun lange efferente uitlopers naar corticale gebieden of de ruggenmerg zijn sterk ontwikkeld).

Hoe is het neocortex te zien bij de motorische cortex en hoe verschilt het bij de sensorische cortex?

Bij de primaire motorische cortex laag 4 is grotendeels afwezig en laag 5 sterk ontwikkeld (dus ook wel agranulaire cortex genoemd). Bij de sensorische cortex en visuele cortex zijn korrellaag 4 sterk en laag 5 minder sterk ontwikkeld.

Wat zijn corticale kolommen in de neocortex?

De verticale structuur naast de horizontale structuur van de 6 lagen in de neocortex. Deze kolommen van parallelle bundels piramidecellen vormen functionele eenheden die door alle schorslagen heen lopen.

Wat is een vlies?

Een membrane of pellicle.

Door wat is de hersenen en het ruggenmerg omhuld?

Door stevige bindweefselmembragenen en benige (bony) structuren (schedel -skull; en wervelkolom - vertebra)

Wat zijn de drie hersenvliezen die de hersenen omgeven?

1) Dura mater, een harde hersenvlies, vergroied met het beenvlies aan binnenzijde van de schedel 2) Spinenwebvlies of arachnoidea, de binnenste hersenvlies, is rijk aan bloedvatten en bestaat uit een dun membraan en fijne, netvormige bindweefselbalkjes 'connective tissue beams' (die verbinden het met de dura mater en de pia mater) 3) Het zachte hersenvlies, of pia mater, dun en bloedvatrijk en direct tegen de hersenmassa, die loopt in alle groeven van het hersenoppervlak.

Wat bevindt zich tussen de dura mater en arachnoidea?

De subdurale ruimte.

Wat bevindt zich tussen de arachnoidea en de pia mater?

De subarachnoidale ruimte, de groeven van de hersenoppervlakken, waardoor er zich op verschillende plaatsen met hersenvocht gevulde holtes bevinden.

Wat is het hersensvocht?

De heldere vloeistof (CSV, ook liquor cerebrospinalis genoemd) is aangemaakt door de plexus choroideus van de laterale ventrikels en in geringere mate in de derde en vierde ventrikels, gelijkaardig aan bloedplasma (het is gemaakt door filtratie van bloed).

Welke rollen heeft het hersenvocht?

De hoofdfunctie hiervan is schokdemping en bescherming van hersenen en ruggenmerg. Een nevenfunctie is transport van voedingstoffen en afvoer van afvalstoffen. Het CSV houdt ook de hersendruk op peil (niveau).

Wat is een hydrocefalus (ook waterhoofd genoemd)?

Aandoening waarbij in de ventrikels te veel hersenvocht aanwezig is en deze vergroot zijn = oefent druk uit op de hersenen, waardoor hersenfuncties kunnen worder aangetast. (hoofdpijn, migraine, dubbelzicht,...)

Wat zijn de laterale ventrikels?

Grote inwendige holtes (internal cavities), die met elkaar in verbinding staan en die loopt tot naar het einde van de hersenen (zie horizontaal coupe).

Wat is de derde ventrikel?

De plaats waar de laterale ventrikels samenkomen, ter hoogte van de tussenhersenen.

Wat is de vierde ventrikel?

Holte gevuld met hersensvocht. Bevindt zich in de hersenstam en is geconnecteerd aan de derde ventrikel via een smal kanaal, het aquaduct van Syvlius, die doorheen het mesencephalon (middenhersenen in het Nederlands) loopt.

Wat is de plexus choroideus?

Een bloedvatrijke structuur aan de rand van de hersenventrikels, waar de pia mater en het hersenweefsel elkaar raken. Cellen van die plexus choroideus filteren hersenvocht uit het bloed en scheiden het gevormde CSV uit in de ventrikels.

Wat zorgt voor een bestendige circulatie van CSV?

De continue productie door de plexus choroideus en de heropname verder stroomafwaarts. Het CSV vloeit uit het ventrikelsysteem doorheen de subarachnoidale ruimte rond de heresnen en het ruggenmerg, waarna het door bloevatten wordt gereabsorbeerd.

Waar circuleert CSV?

De hersenventrikels en de aansluitende ruimtes en kanalen vormen een doorlopend liquorsysteem waarin het CSV circuleert.

Wat is de totale hoevelheeid CSV in circulatie, en hoeveel is geproduceerd elke dag?

150ml totale in circulatie, 500ml per dag geproduceerd, dus de hele CVS is 3 keer per dag hernieuwd wordt.

Welke rol speelt de grote hersenslagaders?

Die hersenen arterie staan in voor de cerebrale bloedvoorziening, ze vertakken verder om elk stukje van de hersenen van bloed te voorzien.

Wat zijn wervelslagaders?

Arteriae vertebrales: de twee wervelslagaders vormen de arteria basilaris, die centraal, onderaan de hernsenen ligt en voorizet het binnenoor en delen van de hersenen van bloed.

Wat veroorzakt een beroerte (stroke) of herseninfarct of CVA?

Een onderbreking in de bloedvoorziening, waardoor zuurstoftekort ontstaat en een stukje hersenweefsel afsterft. Afhankelijk van de deel van de hersenen die wordt aangetast, zal dit leiden tot verlammingen (paralysie), spraakproblemen of geheugenstoornissen.

Hoe noemen we het geval waarin bloedtoevoer stilvalt (niet alleen voor in de hersenen maar het fenomeen in het algemeen, hele lichaam)?

Een ischemie.

Wat zijn de twee sorten van arterien in het brein?

1) grote halslagaders (de carotiden) en wervelslagaders (vertebra arterien).

Wat is de arteria basilaris en welke deel voorzient het?

Bevat de twee wervelslagaders, de arteria basilaris light centraal en onderaan in de hersenen. Het voorizet het binnenoor en delen van de hersenen van bloed.

Wat gebeurt in het geval van occlusie van de arteria basilaris?

Ernstige complicaties zoals blindheid, verlamming

Wat is de circkel van Willis?

Een vaatkring van slagaders die de hersenen van bloed voorzien. Het is de plaats waar de carotiden en de wervelslagaders aansluiten.

Welke 2 belangrijke rollen speelt de circkel van Willis?

1) Bloed voorzien voor Telencephalon en Diencephalon. 2) Bescherming van de hersenen tegen ischemie, want als een slagader (arterie) blokkeert, dan zorgt deze vaatkring dat er toch een verbinding blijft tussen de andere delen van de circulatie.

Atherosclerose in brein, wat gebeurt er met bloedvoorzienning?

De cirkel werkt als een soort beveiligingsmechanisme. Indien namelijk een deel van de cirkel van Willis afgesloten raakt, bijvoorbeeld door atherosclerose, is de bloedvoorziening via de andere weg gewaarborgd. De bloedvoorziening van de grote hersenen is hierdoor meestal voldoende om ischemie te voorkomen.

Welke hersenslagder voorziet de mediale en dorsale zijden van de frontale en pariëtale kwab?

De arteria cerebri anterior

Welke hersenslagder voorziet de laterale zijde en diep gelegen delen van de frontale, pariëtale en temporale kwab van bloed? (inclusief de hypothalamus en de hypofyse)

Arteria cerebri media. Zijn vertakkingen verzorgen de basale ganglia en de capsula interna ook.

Welke hersenslagder voorziet de doorbloeding van de occipitale en de temporale hersenkwab en de thalamus?

Arteria cerebri posterior

Diepe structuren van het telencephalon

Wat is de basale ganglia?

De naam voor een antaal diep gelegen kernen van grijze stof rond de thalamus. De basale ganglia is een onderdeel van het extrapiramidale systeem. De basale ganglia speelt een rol bij de motoriek, in nauwe samenwerking met de piramidebaan (vroeger dachten we niet), en we weten nu dat het ook een rol in bepaalde cognitieve en emotionele functies hebt. Ook genoemd basale kernen of nuclei basale.

Wat hebben we vroeger ontdekt over de basale ganglia dat was nog vroeger niet ontdekt?

1) Dat het werk samen met de piramidaalbaan om beweging uit te voeren 2) Dat het heeft ook een rol bij bepaalde cognitieve en emotionele functies.

Wat zijn de drie basale ganglia?

Nucleus caudatus, putamen en globus pallidus.

Wat is de nucleus caudatus?

Structuur, die deel uitmaakt van de basale kernen, meer precies maakt deel uit het striatum, samen met de putamen, die bewegingscommando's vanuit de cerebrale cortex versterken, verminderen of aanpassen.