PŻC witaminy

Co wchodzi w skład witaminy grupy A?

retinol, retinal, kwas retinowy i jego sole, estry retinylu, pochodne retinolu i retinalu, karotenoidy (prowitaminy)

Podaj przykłady funkcji witaminy A w organizmie

• proces widzenia

• budowa naskórka i skóry

• regulacja ekspresji genu

• wydzielanie tyroksyny z tarczycy

• synteza hormonów kory nadnerczej

• biologiczne antyoksydanty

Podaj 4 metody biologiczne do oznaczenia witaminy A

1. spektofotometryczna

2. fluorymetryczna

3. kalorymetryczna

4. wysokosprawna chromatografia cieczowa

Podaj 3 metody chemiczne mówiące o biodostępności wit. A

1. test wzrostowy

2. test wątrobowy

3. wymazy komórkowe z pochwy

Jak przeliczamy witaminę A?

W równoważnikach `retinolu

Gdzie występuje wit A?

Zwierzęce (retinol):

jaja

ryby morskie ( śledzie, sardynki, tuńczyk )

produkty mleczarskie (w tym masło)

wątroba

oleje rybne

Roślinne (karetonoidy )

czerwony olej palmowy

żółte,czerwone i pomarańczowe warzywa/owoce

zielone liście warzyw

Jakie są właściwości fizykochemiczne wit. A?

• wrażliwa na utlenianie

• mała i gorsza jakość białka zmniejsza jelitowe wchłanianie wit. A

• niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe powodują zrost zapotrzebowania wit. A w ustroju, bo podlegają utlenieniu

Co wpływa na zmniejszenie biodostępności wit. A

• duże dawki α-tokoferolu

• błonnik pokarmowy

• stężenie cynku ( nidobór )

• żelaza ( katalizuje oksydacyjny rozpad karotenoidów w świetle jelita

• alkoholo

• azotany

Główne 3 funkcje wit. A, gdzie jest ona niezbędna

• funkcje somatyczne

• rozród tj. spermatogenezę, wzorst zarodka, rozwój łożyska

• procesy widzenia

Gdzie jest magazynowana wit. A

W wątrobie ( głównie).

nerki, tk. tłuszczowa, osocze, jelito cienkie, płuca i nadnercza (niewielka ilość)

Czym jest RBP?

Białko wiążące retinol

W ilu procentach zostaje wchłonięta wit. A i w ilu jest wydalana

80% ulega wchłonienie

20% jest w ciągu 1-2 dni wydalane z kałem

Co obejmuje wchłanianie wit. A

• hydroliza estrów retinylu w świetle jelita do retinolu z udziałem enzymów hydrolaz

• wewnątrzkomórkowy metabolizm innych form wit. A do retinolu w eneterocytach

• estryfikacja retinolu w enterocytach

• włączneie estrów retinylu do chylomikronów wydzielanych do chylomikronów wydzielanych do uk. limfatycznego

Jak są wchłaniane karetonoidy

Wchłaniene w30%,w połowie przekształcane do retinalu. Nieprzekształcone do wit. A aktywne biologicznie karotenoidy docierają do krwi a wraz z nią do gruczołu mlecznego

Co będzie skutkiem niedoboru wit. A

Po wyczerpaniu zapasów wątrobowych:

suchość skóry

nieprawidłowe rogowacenie się komórek

gęsia skórka

osłabienie odporności organizmu

degeneracja włókien nerwowych

upośledzenie działania gruczołów łzowych

suchość spojówek

plamki Bitota

kurza ślepota

Głębokie niedoory → utrata wzroksu

Jak wyznaczamy hipowitaminozę witaminy A

stężęnie retinolu w osoczu

niższe 20 µg/100 cm3 (< 0,70 µmol/l) → niedobory

poniżej 10 µg/100 cm3 (< 0,35 µmol/l) → ostry nidobór

powyżej 120 µg/100 cm3 (> 4,19 µmol/l) → hiperwitaminoza

Jakie są objawy hiperwitaminozy A

• osłabienie mięśni

• ociężalość

• wytrzeszcz oczu

• samoistne złamania kości, krwotoków

• dysfunkcja serca

• zahamowanie wzrostu

Jakie są ogólno zalecane dawki wit. A

terapeutyczne dawki witaminy A nie przekraczały 800 μg RE dziennie oraz 7 mg w formie β-karotenu

Jak jest określane podstawowe zapotrzebowanie organizmu na wit. A

określa się na podstawie minimalnego dziennego spożycia tego składnika, które zabezpiecza przed objawami niedoborów (kurzą ślepotą, uszkodzeniem spojówki, dna oka) oraz umożliwia prawidłowy wzrost.

Jakie ją RDA dla niemowloąt, dzieci, mężczyzn, kobiet i ciąża i laktacja dla wit. A

Niemowlęta → uwzględnia się zawartość w mleku kobiecym; 350 μg

Dzieci → 400- 500 (1-9)

Mężczyźni → 900

Kobiety → 700

Ciążą → 770

Karmiące → 1200

Jak wygląda racja witaminy A w Polsce?

Przeciętna polska racja pokarmowa dostarcza 40% witaminy A z produktów roślinnych i 60% z produktów zwierzęcych, a dzienne spożycie tego składnika waha się w granicach 350–2660 μg.

Jakie są 3 steroidy wykazujące aktywność biologiczną witaminy D

• cholekalcyferol

• ergokalcyferol

• 25-hydroksycholekalcyferol

Przedstaw mechanizm powstawania cholekalcyferolu

Powstaje z 7-dehydrocholesterolu [ obecny w skórze ] pod wpłwem naświetlania promieniami nadfiloetowymi UV ( 280-315nm). Aby uaktywnić tą witaminą, potrzeba 2-krotnej hydroksylacji.

Gdzie występuje ergokalcyferol

W drożdżach, grzybach kapeluszowych (jest on syntetyzowany z ergosterolu )

Jaka jest aktywna witamina D3 u ludzi?

1,25-dihydroksywitamina D

Na co wpływa wit. D?

• prawidłowa gospodarka wapniowo-fosforanowa

  • tworzenie kości

Jaka jest rola wit. D w gospodarce wapniowej?

Zwiększa ona wchłanianie wapnia i fosforu z pożywienia, wyrównaniu nieodpowiedniego stosunku tych składników w pożywieniu, pobudza uwalnie wapnia z kości oraz utrzyamiania stałego poziomu wapnia w osoczu krwi

Co może spowodować niedobory wit. D

• krzywicę

• hipokalcemie

• osteomalacje

Jakie są metody oznaczania wit.. D (biologiczne

• test liniowy

• test AOAC

• radioizotopowe badanie jelitowego wchłaniania wapnia

• test wzrostowy

  • onaczenie zawartości białka wiążącego wapń

Jakie metody stosuje się w badaniach stanu odżywienia wit. D?

• metody bezpośrednie

• metody funkcjonalne

Gdzie w żywności występuje wit. D

• oleje z wątroby ryb

• węgorz wędzony

• śledź

• margaryny ( w Polsce max. na 100g nie wyższa niż 7,5 μg (300 j.m.)]

  • pieczarki

Jakie są cechy wit. D

Jest dosyć stabilna i nie ulga rozkładowi pod wpływem podwyższonej temp. ani w czasie długiego przechowywania. Niszczy ją promieniowanie ultrafioletowe, a w warunkach tlenowych w środowisku wodnym ulega samoutlenieniu

Ile suplementować cholekalcyferolu

a) 100-500j.m w preparatach wieloskładnikowych

b) 1000-4000 j.m. w preparatach jednoskładnikowych

Jaka jest wchłąnialność witaminy D z pożywienia i od czego zależy

• 50-80%

• zależnie od obecności kwasów tłuszczowych, stanu błon śluzowych jelit, perystaltyki jelitowej oraz czynności przytarczyc.

Gdzie przede wszytskim jest odkładana wit. D3

Mieśnie i tk. tłuszczowa

W jakich procesach uczestniczy kalcytriol

Kalcytriol uczestniczy w regulacji aktywności ponad 200 genów m.in. związanych z metabolizmem wapnia, fosforu i żelaza, kształtowaniem komórek kostnych, procesami immunologicznymi – aktywuje białka obronne (np. katelicydyny),Witamina D aktywuje geny kodujące peptydy przeciwbakteryjne o cechach naturalnych antybiotyków (np. β-defensynę 2), zapobiega powstawaniu komórek nowotworowych, wpływa na apoptozę i angiogenezę, ma działanie antyproliferacyjne. Witamina D uruchamia wewnątrzkomórkowe szlaki metaboliczne modulujące działania wynikające z ekspresji genowej. W jelicie witamina D pobudza wchłanianie wapnia oraz fosforu, w nerkach – wchłanianie zwrotne tych jonów, a w układzie kostnym – uwalnianie i wbudowywanie tych składników mineralnych.

Ile dziennie jest wydalana wit. D i w jaki sposób

Dzienne wydalanie witaminy D u człowieka wynosi 1–7 μg i odbywa się głównie w kale, ze współudziałem soli żółci. Niewielkie ilości pojawiają się także w moczu.

Jakie mogą być potencjalne przyczyny niedoboru wit. D

Jedną z nich są zaburzenia w krążeniu jelitowo-wątrobowym, co powoduje nadmierne wydalanie tej witaminy z kałem. Niedobór może pojawiać się również wskutek zmniejszonej syntezy w skórze, upośledzonego wchłaniania z przewodu pokarmowego oraz zaburzeń w metabolizmie tej witaminy

Jakie są następstwa wit. D

Jakie mogą być konsekwencje niedoboru wit. D u dzieci i doroslych

Dochodzi wówczas do demineralizacji kości, objawiającej się u dzieci krzywicą, a u dorosłych zniekształceniem kośćca oraz podatnością na złamania (osteoporoza). Krzywica u dzieci powiązana jest z nieodpowiednią mineralizację zębów, a jeśli występuje w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia, mogą jej towarzyszyć drgawki oraz tężyczka. Po zakończeniu budowy kośćca niedobór witaminy D powoduje rozmiękczenie kości (osteomalację), objawiające się osłabieniem mięśniowym oraz bólami kośc

Jakie mamy markery wit. D

Markerem zawartości witaminy D w organizmie jest poziom 25-hydroksycholekalcyferolu [25(OH)D] w surowicy krwi. Jego stężenie od 0 do 20 ng/cm3 (0–50 nmol/l) surowicy wskazuje na deficyt witaminy D, stężenie na poziomie 20–30 ng/cm3 (50–75 nmol/l) określa się jako suboptymalne, zaś za rekomendowany przyjmuje się zakres 30–50 ng/cm3.

Przy jakich wartościach można zaobserwować objawy zatrucia wit. D3

Objawy zatruć u niemowląt obserwowano przy spożyciu 100 μg witaminy D dziennie (4000 j.m.). Toksyczność u dzieci pojawiała się od dawki 250 μg na dzień (10 000 j.m.), a u dorosłych – po spożyciu powyżej 1,25 mg dziennie (50 000 j.m.). Stężenie we krwi (surowicy) > 100 ng/cm3 (> 250 nmol/l) uważa się za toksyczne.

Do czego może dojść w przypadku przedawkowania wit. D

Nadmierne ilości witaminy D mogą powodować też w organizmie powstawanie nadtlenków oraz innych produktów oksydacji.Utlenianie lipidów wchodzących w skład błon komórkowych pociąga za sobą zwiększenie ich przepuszczalności, prowadząc do hiperkalcemii i zwapnienia niektórych tkanek miękkich, tj. nerek, serca, płuc czy naczyń krwionośnych.

Ile powinno sie spożywać wit. D z pożywienia

15 μg cholekalcyferolu/osobę/dobę [ AI ]

Co wchodzi w wit. E

Jest to grupa związków zawierająca 4 tokoferole i 4 tokotrienole,

Która forma wit. E jest najbardziej aktywna?

Najaktywniejszy jest α-tokoferol; β- i γ-tokoferole wykazują odpowiednio 40 i 8% aktywności α-tokoferolu, a α-tokotrienol 20%.

Do czego jest potrzebna wit. E

Witamina E jest niezbędna w organizmie jako naturalny przeciwutleniacz do detoksykacji wolnych rodników powstających w przemianach metabolicznych (zwłaszcza podczas reakcji utleniania), do ochrony witaminy A i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych przed utlenianiem, do stabilizacji błon komórkowych, jak również do zmniejszania ryzyka powstawania nowotworów. Może chronić przed ryzykiem choroby wieńcowej i rozwojem zmian miażdżycowych, choć nie potwierdzono tych korzyści w przypadku suplementacji w chorobach serca oraz w nowotworach.

Jakie metody wykoszystuje się do sprawdzenia aktywności biolgicznej wi. E

• Metodę resorpcji płodów, polegającą na podawaniu zubożonym w witaminę E samicom szczurzym (po kopulacji z samcami o udowodnionej płodności) próbek badanego produktu. Po 21 dniach zwierzęta usypia się i liczy płody żywe, martwe oraz zresorbowane. Uzyskane wyniki odnosi się do tych, które otrzymano w analogiczny sposób dla standardów α-tokoferolu, po wykreśleniu krzywej wyrażającej liczbę resorbowanych płodów jako funkcję logarytmu dawki.

• Test leczenia dystrofii mięśniowej zubożonych kurcząt, kaczek, królików lub szczurów. Miernikiem jest czas potrzebny do ustąpienia objawów chorobowych wywołanych podawaniem paszy pozbawionej witaminy E. Uzyskane wartości odnosi się do otrzymanych dla preparatów standardowych.

• Test hemolityczny, wykorzystujący ochronne działanie witaminy E w stosunku do erytrocytów poddanych hemolizie kwasem dialurowym lub nadtlenkiem wodoru.

  • Test wątrobowy, wykorzystujący liniową zależność między ilością witaminy E zdeponowanej w wątrobie a zawartością tej witaminy w diecie. Zubożone kurczęta karmi się przez 3 lub 13 dni dietą zawierającą badany produkt i oznacza się α-tokoferol w wątrobie.

Jaki jest miernik wit. E

Zawartość witaminy E w żywności jest wyrażana w mg, a żeby odnieść różne jej formy do α-tokoferolu, stosuje się następujące równoważniki:1 mg α-tokoferolu = 0,91 mg octanu α-tokoferolu = 2,0 mg β-tokoferolu = 10,0 mg γ-tokoferolu

Co jest bogartym źródlem wit. E

• masło

• płatki owsiane

• olej słonecznikowy

• olej rzepakowy

• olej sojowy

• jarmuz

  • dorsz

Na co są wrażliwe tokoferole

Naturalnie występujące tokoferole nie są stabilne, dlatego podczas przechowywania i przetwarzania żywności mogą występować znaczne straty witaminy E. Tokoferole są szczególnie wrażliwe na działanie tlenu i ogrzewanie w temperaturze powyżej 200°C, a obecność metali ciężkich oraz zjełczałych tłuszczów znacznie przyspiesza ich rozkład.

Jakie jest wchłanianie wit. E

Przeciętnie wchłania się z niej około 40% witaminy E, ale zależnie od rodzaju produktu pobieranie może oscylować między 20 a 80%, przy czym α-tokoferol jest lepiej wchłaniany niż pozostałe izomery. W biodostępności witaminy E szczególnie ważny jest tłuszcz, a zwłaszcza obecność wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które utleniają witaminę E zawartą w pożywieniu. Poza tłuszczem istotne znaczenie ma również obecność takich składników pokarmowych, jak: selen, cynk, żelazo, miedź, aminokwasy, witamina A, witamina C, a także metale ciężkie, nitrozoaminy i ditlenek azotu. Wszystkie one przez współdziałanie z witaminą E w różnych procesach zachodzących w organizmie wpływają na jej wykorzystanie i w rezultacie na aktywność biologiczną.

Czym jest wskaźnik Harrisa

Dlatego ustalono, że najkorzystniejszy fizjologicznie stosunek α-tokoferolu [w mg] do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych [w g] w diecie wynosi 0,6 (wskaźnik Harrisa).

Opisz przemianę wit. E w organizmie

Po wchłonięciu z jelita do układu limfatycznego witamina E dociera do krwi związana z lipoproteinami, głównie ich frakcją β, chociaż występuje również w pozostałych lipoproteinach. Wraz z krwią roznoszona jest po organizmie i odkładana w różnych jego tkankach, przy czym 20% ogólnej ilości witaminy E krążącej we krwi jest transportowane w erytrocytach. Głównym miejscem magazynowania α-tokoferolu są: nadnercza, gruczoły śluzowe, jądra, płytki krwi oraz przede wszystkim tkanka tłuszczowa. Wątroba i mięśnie także stanowią miejsce jego magazynowania.

Jaka jest funkacja wit. E w organizmie

Jej funkcja w organizmie polega na hamowaniu procesów peroksydacji lipidów, dzięki właściwościom przeciwutleniającym, zapobieganiu arteriosklerozie i niektórym rodzajom nowotworów (choć nie potwierdzono skuteczności suplementacji w zapobieganiu tego typu zmianom w organizmie). Witamina E pozwala zachować prawidłowość funkcji narządów rozrodczych u kobiet i mężczyzn, może zmniejszać ryzyko rozwoju chorób degeneracyjnych (Alzheimera, Parkinsona), reguluje aktywność komórek układu immunologicznego, uczestniczy w regulacji aktywności kinazy białkowej C.

Jaki poziom wit, E świadczy o deficycie

oziomy w osoczu krwi < 3 µg/cm3 (< 7 µmol/l) świadczą o znaczącym deficycie witaminy E w organizmie.

Jakie jest zapotrzebowanie na wit. E

Mężczyźni > 18 lat 10mg

Kobiety > 18lat 8mg

AI

Co wchodzi w skład wit. K

Terminem witamina K określa się pochodne chinonowe, wykazujące aktywość przeciwkrwotoczną, podobną do 2-metylo-1,4-naftochinonu. Są to: filochinon (witamina K1), menachinon (witamina K2 lub MK) oraz menadion (syntetyczna, rozpuszczalna w wodzie witamina K3)

Jaką funkcję pełni wit. K w organizmie

Witamina K pełni funkcję czynnika odpowiadającego za prawidłową krzepliwość krwi, niezbędnego do syntezy białek związanych z tym procesem. Poza tym jej obecność jest konieczna w syntezie białek kości. Ma też właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze.

Na czym polega chromatograficzne oznaczenie wit. K

Chromatograficzne oznaczanie witaminy K polega na rozdziale z użyciem technik: cienkowarstwowej, gazowej i wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC). Najefektywniejsza jest chromatografia HPLC, ponieważ oprócz rozdziału różnych form i izomerów pozwala ilościowo oznaczyć witaminę K w naturalnych źródłach.

W czym wyraża się wit. K

Zawartość witaminy K w żywności wyraża się w μg/100 g

Z jakich metod sie korzysta w określeniu stanu odżywienia wit. K

• pomiary stężenia protrombiny w osoczu krwi, jako jednego z czynników koagulujących, zależnego od tej witaminy; niedobór witaminy K powoduje wydłużenie protrombinowego czasu krzepnięcia, będące rezultatem niedostatecznej ilości we krwi białka koagulującego, zależnego od witaminy K;

• testy immunologiczne, pozwalające wykryć subkliniczne niedobory witaminy K

• oznaczanie stężenia witaminy K w osoczu.

Co jest bogatym źródłem wit. K

• Szpinak

• Jarmuż

• Brokuł

• Salata

Jak wyglada wchłanialność wit. K

Ogólnie z produktów warzywnych organizm wykorzystuje 30–70% obecnej w nich witaminy K. Ogrzewanie i sterylizacja oraz przechowywanie produktów żywnościowych na ogół nie powodują strat tej witaminy.

Opisz przemiany wit. K

. Witamina K wchłaniana jest z jelita do układu limfatycznego, a proces ten wymaga obecności żółci oraz soku trzustkowego. Różne formy witaminy K wchłaniają się w różnym stopniu. Filochinonwitamina K1) wymaga do tego procesu energii oraz długołańcuchowych nienasycnych kwasów tłuszczowych, podczas gdy menachinon (witamina K2) i menadion (witamina K3) wchłaniają się w wyniku dyfuzji.Po dotarciu do limfy filochinon nie ulega zmianom i przez chylomikrony dociera do krwi, gdzie łączy się z lipoproteinami i jest odkładany głównie w wątrobie, przy czym czas jego pozostawania w tym narządzie jest stosunkowo krótki. Z kolei menadion pojawia się w wielu tkankach, z których jest bardzo szybko usuwany. Są to głównie: nadnercza, płuca, szpik kostny, nerki, gruczoły limfatyczne.

Jakie są role wit. K w organizmie

Główną rolą witaminy K jest jej udział w procesie krzepnięcia krwi przez wpływ na syntezę protrombiny w wątrobie – prekursora trombiny. Uczestniczy także wraz z aktywną formą witaminy D3 (kalcytriolem) w tworzeniu tkanki kostnej, wpływając na syntezę osteokalcyny w osteoblastach – białka odpowiadającego za prawidłowe uwapnienie tkanki kostnej. Witamina K, według aktualnej wiedzy, bierze udział w regulacji stężenia glukozy w surowicy krwi u pacjentów z cukrzycą typu 2 i stanach przedcukrzycowych. Ponadto witamina K działa ochronnie przed stresem oksydacyjnym poprzez blokadę reaktywnych form tlenu oraz może obniżać ryzyko rozwoju nowotworów.

Ile filochinonu znajduje wsię w krwi czloweika

Krew zdrowego człowieka zawiera w 1 cm3 0,5–5 ng filochinonu (wartość referencyjna 0,13–1,19 ng/cm3), zawartość menachinonu jest mniejsza. Ogólna pula witaminy K w organizmie człowieka jest mała i wynosi 50–100 μg.

Jak jest wydalana wit. K

Witamina K opuszcza organizm głównie z moczem lub kałem, zależnie od jej formy. Menadion wydalany jest w moczu w postaci glukuronianów, fosforanów i siarczanów, natomiast filochinon i menachinon usuwane są z organizmu w kale, chociaż pewne ilości ich metabolitów pojawiają się też w moczu w formie glukuronianów.

Dlaczego noworodkom daje się profilaktyczna dawkę wit. K

Nie mają mikroflory bakteryjnej w jelitach (syntetyzującej witaminę K2), a mleko kobiece zawiera niewielkie ilości tego składnika. Dlatego bezpośrednio po urodzeniu podaje się pojedynczą dawkę profilaktyczną witaminy K.

Jakie są skutki toksyczności wit. K

Toksyczność witaminy K pojawia się wskutek podawania menadionu lub pochodnych rozpuszczalnych w wodzie. Filochinon oraz menachinon w dawkach profilaktycznych, tj. zapobiegających niedoborowi witaminy K, nie powodują objawów toksyczności. Nie powinny być jednak stosowane w dawkach farmakologicznych do leczenia krwotoków, ponieważ wywołują wówczas niedokrwistość hemolityczną, hiperbilirubinemię (żółtaczka) oraz uszkodzenia mózgu

Jakie są normy na wit. K dla dorosłych

Mężczyźni > 18 lat 65

Kobiety > 18 lat 65 μg filochinonu/osobę/dobę

AI