Basiskennis taalonderwijs hoofdstuk 9

Literaire genre

Teksten met bepaalde gemeenschappelijke kenmerken

Verschillende literaire genres

• Prentenboek

• Stripverhaal

• Informatieve tekst

• Poëzie

• hier-en-nu verhalen

• historische verhalen

• Oorlogsverhalen

Functies van jeugdliteratuur

• Ontspannende functie

• Creatieve functie

• Emotionele functie

• Informatieve functie

• Opvoedende functie

• Esthetische functie

Beoordelen van jeugdliteratuur

• Literaire criteria

• Pedagogische criteria

• Ideologische criteria

Literaire criteria

Beoordelingscriteria voor jeugdliteratuur waarbij er bij het beoordelen van een kinderboek vooral gelet wordt op de manier waarop het verhaal geschreven is, op origineel taalgebruik, beeldende beschrijvingen of realistische dialogen

Pedagogische criteria

Beoordelingscriteria voor jeugdliteratuur waarbij er bij het beoordelen van een kinderboek vooral gelet wordt of een boek de ontwikkeling van kinderen stimuleert

Ideologische criteria

Beoordelingscriteria voor jeugdliteratuur waarbij er bij het beoordelen van een kinderboek vooral gelet wordt op de normen, de waarden en de beelden die door een boek worden overgedragen

Ritme

De regelmaat in de woordopbouw van een gedicht. Het geeft melodie aan een gedicht

Verschillende rijmvormen

• Beginrijm

• Eindrijm

Beginrijm/alliteratie

Een rijmvorm waarbij (bijna) alle woorden van een dichtregel met dezelfde klank beginnen

Eindrijm

Klankovereenkomst aan het eind van een dichtregel

Verschillende eindrijmen

• Gepaard rijm

• Omarmend rijm

• Gekruist rijm

• Gebroken rijm

Gepaard rijm

Rijmvorm waarbij de dichtregels twee aan twee op elkaar rijmen. Rijmschema: aabb

Omarmend rijm

Rijmschema: abba

Gekruist rijm

Rijmschema: abab

Gebroken rijm

Rijmvorm waarbij er maar twee van de vier regels rijmen. Rijmschema: abcb

Verschillende versvormen

• Elfje

• Limerick

• Haiku

• Sonnet

• Rondeel

• Naamgedicht

• Sms-gedicht

• Nonsensgedicht

• Klankdicht

• Copla

• Gedichten zonder rijm

Elfje

Een gedicht van elf woorden, die als volgt verdeeld zijn over vijf versregels: 1,2,3,4,1

Limerick

Een vijfregelig gedicht met het rijmschema aabba. In de eerste regel wordt vaak een persoon en een plaatsnaam geïntroduceerd

Haiku

Een gedicht van drie regels met respectievelijk 5, 7 en 5 lettergrepen

Sonnet

Een gedicht van veertien versregels, waarbij de eerste twee strofen vier regels tellen en de laatste twee strofen uit drie regels bestaan

Rondeel

Een rijmend gedicht van 8 regels waarin de versregels 1, 4 en 7 hetzelfde zijn, net als versregel 2 en 8

Naamgedicht/acrostichon

Een gedicht waarvan de eerste letters van een versregel of een strofe een naam vormen

Sms-gedicht

Een gedicht met maximaal 160 letters, zonder verdere regels voor het rijmschema

Nonsensgedicht

Een dichtvorm waarin vaak niet bestaande woorden worden gebruikt en waarin het gaat over onmogelijke zaken

Klankdicht

Dichtvorm waarin de klankwerking van de taal centraal staat; soms bevat het niet bestaande woorden

Kwatrijn

Een gedicht van vier versregels met twee rijmklanken

Copla

Een Spaanse dichtvorm van vier regels met acht lettergrepen