Histoloji Dersi

Dokular hangi embriyolojik tabakalardan köken alır?

Ektoderm - endoderm - mezoderm

Preparasyon hazırlama aşamaları nelerdir?

1. Fiksasyon

2. Yıkama

3. Dehidrasyon

4. Geçiş ortamı

5. Gömme

6. Mikrotom ile kesit alma

7. Su banyosu

8. Boyama

9. Kapatma

Fiksasyon nedir?

Tespit işlemi.

Canlı iken sahip olunan özellikleri koruyarak öldürme.

Fiksatif nedir?

Fiksasyon için kullanılan sıvılar.

Bouin, formaldehit

Yıkama nedir?

Fiksatifi uzaklaştırmak için kullanılan adım.

Dehidrasyon nedir?

Artan yüzdeli alkol serileriyle suyu uzaklaştırma.

Geçiş ortamı nedir?

Işık mikroskobu için ksilol

EM için toluol

Gömme nedir?

Işık mikroskobu için parafine, EM için epona disekte edilmiş hayvanı gömmek.

Mikrotomda nasıl kesit alınır?

5-7 mikrometre aralığında.

Işık mikroskobu için metal bıçaklarla, EM için cam ya da elmas bıçak ile.

Boyama aşamaları nasıldır?

1. Ksilol: deparafinizasyon için

2. Azalana alkol serileri: hidrasyon

3. Boyama: bu aşamadan sonra farklılaşır - ayrı preparat olurlar artık.

4. Ksilol: netlik - kırılma indisini ayarlamak için

   Işık mikroskobunda renklendirilir, EM’de kontrastlama yapılır. (Gri oluyor.)

Karaciğer hücresi (hepatosit) nasıl boyanır?

Organel: mitokondri - demirli hemotoksilen ile - gri/siyah boyar

Nukleus: tek-çift nukleuslu - normal hematoksilen ile - sitoplazmayı pembeye nukleusu maviye boyar.

Hücrenin fonksiyonu: karbonhidrat depolama - best karmin - pembeye boyar.

Hematoksilen nasıl bir boya?

Bazik boya - asitleri boyuyor

Eosin nasıl bir boya?

Asidik boya - bazları boyuyor.

Kalp kasındaki interkalar diskleri göstermek için hangi boya kullanılır?

Demirli hematoksilen

Hematoksilen direkt bir boya mı, indirekt mi?

Histoloji alanının araştırma soruları nelerdir?

Dokuların yapısal organizasyonu nasıldır?

Dokular organları oluşturacak şekilde nasıl düzenlenir?

Normal ve patolojik şartlarda dokuların yapısal organizasyonu nasıldır?

Histolojide temel araç nedir?

Mikroskop.

Dokuların incelenmesinde kullanılan en yaygın yöntem ışık mikroskobu ve elektron mikroskobunun kullanılmasıdır.

Doku laboratuvara nasıl gelir?

Taze olarak ya da formalin içerisinde.

Histolojik preparasyonda sıklıkla kullanılan boyalar ve reaksiyonları nelerdir?

Hematoxylin: nukleus, sitoplazmada bazı asidik bölgeler ve kıkırdak matriksi - mavi

Eosin: sitoplazmik zemin ve kollajenler - pembe

Iron-hematoxylin: kas fibrilleri, nukleus, eritrositler - siyah

Per-iodic Acid Schiff (PAS): glikojen ve karbonhidratça zengin yapılar

Giemsa/Wright: eritrositler ve eosinofilik granüller - pembe, lökosit nukleusları ile bazofilik granüller - menekşe, monosit ve limfosit sitoplazmaları - mavi

Histolojik kesitler nasıl görüntülerdir?

3 boyutlu yapıtların 2 boyutlu görüntüleridir.

Doku kesidi tipleri ve oryantasyonunu gösteriniz.

Histogenezis ve organogenezis nedir?

Üç embriyonik tabaka döneminde hücrelerin farklılaşıp dokuların oluşması: histogenezis

Dokuların organları oluşturması: organogenezis

Histogenezis ve organogenezis ardıl süreçler midir?

Hayır, iç içe süreçlerdir.

Histogenezis + organogenezis = embriyogenezis

Farklı dokulardaki hücreler ne konuda birbirlerinden farklıdır?

Öncelikle köken, ayrıca yapılaşma ve işlev bakımından.

Ektodermden ne oluşur?

Örtü epiteli, nöral ektoderm kısmından da sinir dokusu.

Mezodermden ne oluşur?

Bağ ve kas dokuları.

Endodermden ne oluşur?

İç yüzeyleri döşeyen epitel doku.

İnvaginasyon nedir?

Bir dizi hücrenin bant halinde içe doğru çökmesi.

İngresyon nedir?

Hücrelerin serbest ve bireysel olarak içe doğru göç etmeleri.

İnvolüsyon nedir?

İçe doğru çöken tabakanın, çöktüğü tabakanın altına yerleşmesi.

Delaminasyon nedir?

Bir dizi hücrenin paralel sıra oluşturacak şekilde ayrılması.

Epiboli nedir?

Bir tabakanın diğer hücrelerin üzerini örtmesi.

İnterkalasyon nedir?

Hücrelerin birer birer birbirlerinin arasına girmesini izleyerek yeni bir dizilimde; daha uzun, ancak başlangıca göre daha ince bir tabakanın oluşması.

Radyal veya medyolateral gerçekleşebilir.

Konvergent ekstensiyon nedir?

Hücrelerin birer birer değil, diziler halinde birbirlerinin arasına girmesi ve tabaka sayısının yeni bir dizilimle azalması.

Nörülasyon mekanizması nasıldır?

Doku nasıl oluşur?

Hücreler + hücreler arası madde matrix + doku sıvısı = doku

Hücreler arası matriks: jel halinde (şekillenmemiş) veya fibriller içeren (şekillenmiş) halde yatak oluşturur.

Doku sıvısı: gaz ve metabolit değişimi olan ortam.

Hücreler:

• epitel dokuda aralarında çok az boşluk bırakır, bant ve yığın şeklinde

• Bağ dokuda çok geniş boşluklar bırakarak

• Kas ve sinir dokuda özel biçimlerde bir araya gelir.

Dokunun yapısında hücrelerin görevi nedir?

Hücreler her doku için özel alt birimlerdir.

Doku oluşumunda genelde büyür ve gelişir.

Programa göre hacimleri ve sayıları artıp azalabilir.

Belli zaman ve yerlerde bazıları kontrollü olarak ölebilir.

Dokuda matriksin görevi nedir?

Dokunun işlevine göre jel halinde ve şekillenmemiş ya da şekillenmiş fibriller halinde bulunabilir.

Doku sıvısına göre daha yoğun, protoplazmadan daha güçlü.

Dokunun mekanik ve kimyasal etkilere karşı dayanıklı olmasını sağlar.

Besin ve artık maddeleri taşıyan doku sıvısının hücreler ve kılcal damarlar arasındaki geçişine izin verir.

Dokunun beslenmesini, artık maddelerin uzaklaştırılmasını sağlar.

Dokuda doku sıvısının görevi nedir?

Kanın süzüntüsüdür. Kılcal damarların arteriyol uçlarından difüzyonla süzülür.

Ozmozla damara geri döner, bu arada bir kısmı lenf sistemine geçer.

Dokularla damarlar arasında belli uzaklıklar vardır, metabolik aktiviteler için gerekli O2 ve besinlerin sağlanması; CO2 ile artık maddelerin uzaklaştırılması için bu mesafenin aşılması gerekir.

Damarlardan dokulara ve dokulardan damarlara taşıma sağlar.

Hücresel adaptasyonlar nelerdir? (Doku değişim süreçleri)

Gelişim

büyüme

sayı veya hacim artışı/azalışı

İndirgenme

Dönüşüm

Yenilenme

Bozunma

ölüm

Doku değişim süreçlerinden gelişim nedir?

Hücrelerin, yapılarına katılan organik ve inorganik maddelerle büyümesi.

Yenilenebilen dokularda süreklidir.

Hipertrofi nedir?

Hücrelerde hacim artışı. Organların büyümesiyle sonuçlanır.

Genellikle çeşitli nedenlerle bölünemeyen hücrelerde ortaya çıkar. Fizyolojik veya patolojik olabilir.

Fizyolojik hipertrofi: kas hücrelerinin büyümesi

Patolojik hipertrofi: hipertansiyon sonucunda kalbin özellikle sol karıncık bölgesinde izlenen büyüme, aort yırtılmasına veya enfarktüse yol açabilen patolojik bir hipertrofi.

Hiperplazi nedir?

Doku veya organdaki hücre sayısındaki artış. Genelde hipertrofiyle birlikte gerçekleşir.

Fizyolojik hiperplazi: gebelikte hormonal etkilerle uterus ve meme bezlerinin büyümesi.

Tamamlayıcı hiperplazi: bir kısmı cerrahi girişimle alınan karaciğer dokusunun çeşitli büyüme faktörleri ve interlökinlerin etkisiyle rejenere olması.

Patolojik hiperplazi: tümör gelişimleri

Atrofi nedir?

Doku ve organlarda hücre sayısının azalmasıyla (involüsyon) izlenen hacim azalışı.

Fizyolojik atrofi: doğum sonrasında uterusun küçülmesi

Patolojik atrofi: dolaşım bozuklukları ya da sinirsel bağlantıların kesilmesi nedeniyle kaslarda ortaya çıkan zayıflama.

Metaplazi nedir?

Farklılaşmasını henüz tamamlamamış veya bitirmiş hücrelerde ortaya çıkan dönüşüm.

Mezenşimal farklılaşma mekanizmasında oluşabilen hatalarla kas dokusu içerisinde kemik oluşumu izlenebilir veya sigara tiryakilerinde solunum sistemindeki silindirik epitel hücreleri yassı epitele dönüşebilir.

(Hücre tipi değişir)

Rejenerasyon nedir?

Özellikle az farklılaşmış hücrelerde gözlenen yenilenme.

Fizyolojik rejenerasyon: ömrünü tamamlayan kan hücrelerinin yenilenmesi.

Periyodik rejenerasyon: uterus epitelinin her ay yenilenmesi.

Tamamlayıcı rejenerasyon: deride yüzeysel yaraların iz bırakmaksızın iyileşmesi

Dejenerasyon nedir?

Metabolik aktivite eksikliği sonucu oluşan bozunma, yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir.

Transplantasyon nedir?

Doku veya organın bulunduğu yerden farklı bir yere alınmasıyla tamamlayıcı görev üstlenmesi.

Doğal bir adaptasyon mekanizması değildir.

Apoptozis nedir?

Önceden programlanmış, normal hücre ölümü. (İntihar)

Hücre büzülür, kabarcıklanır, parçalanır, zarla çevrili apoptotik cisimcikler görevli diğer hücrelerce sindirilir.

Yaşamın başlangıç dönemlerinde, özellikle oogenezisde tipik.

Normalde apoptoz ve mitoz olguları birbiriyle dengeli.

Nekrozis nedir?

Önceden programlanmamış, ani hücre ölümü. (Cinayet).

Hücre büyür, şişer, parçalanır.

Doku bütünlüğünü bozan bütün olaylarda, örneğin yaralanmalar, yanıklar, cerrahi girişimler ile vs oluşur.

Apoptozis ve nekrozisi karşılaştır.

Dokular nasıl ayırt edilir?

Epitel ve bağ dokuları: yapısal özellikleriyle

Kas ve sinir dokuları: işlevsel özellikleriyle ayırt edilir.

Alt bölümlerin belirlenmesinde her iki özellik de kullanılabilir.

Esasta yapısal özelliğe göre ayırt edilen epitel dokunun alt bölümleri işleve göre örtü ve bez epiteli olarak,

Esasta işlevsel özelliği ile belirlenen kas dokusunun alt bölümleri ise yapısal anlamda düz ve çizgili kas olarak ayrılır.

Epitel dokunun karakteristiği nedir?

Hücrelerin birbirleriyle sıkı bağlantılar yaparak oluşturdukları tabakada serbest bir yüzeyin bulunmasıdır.

Bağ dokusunun karakteristiği nedir?

Epitel dokunun aksine, birbirlerinden ayrılmış durumda bulunurlar. Hücrelerarası madde geniş yer kaplar, dokunun alt gruplara ayrılmasında da hücrelerarası maddenin miktarı ve yapısı önem taşır.

Kas dokusunun karakteristiği nedir?

Kasılabilme (kontraksiyon) işleviyle belirlenir ve fibrillerden oluşan demetler halinde, nukleuslarının aynı doğrultuda uzanmasıyla kolayca ayırt edilir.

Sinir dokusunun karakteristiği nedir?

İşleve göre sınıflandırılır ve nöron adlı, impuls ileten sinir hücreleriyle bu hücreleri her anlamda destekleyen gliya hücrelerinden oluşur.

Dokular nasıl sınıflandırılır?