B5: HỆ NHÓM MÁU ABO,Rh

hệ nhóm máu ABO

1900,Landsteiner

hệ nhóm máu đầu tiên đc phát hiện ở ng & qtrong nhất trong truyền máu

nhóm máu AB

1902,Decastello & Sturli

nhóm máu A₂

1911,Dungern & Hirsfeid

thần chú phải nhớ

trên 1 cá thể,nếu có KN nào thì sẽ không có KT tương ứng

nhóm A

trên bề mặt hc có KN A và trong huyết thanh có KT B

nhóm B

trên bề mặt hc có KN B và trong huyết thanh có KT A

nhóm O

trên bề mặt hc không có KN A&B, trong huyết thanh có cả KT A&B

nhóm AB

trên bề mặt hc có cả KN A&B, trong huyết thanh không có KT A&B

xđ nhóm máu hệ ABO bằng 2 pp

• pp xđ KN bằng huyết thanh mẫu (pp Beth-Vincent)

• pp xđ KT bằng hc mẫu (pp Simonin)

pp xđ KN bằng huyết thanh mẫu (pp Beth-Vincent)

là pp trực tiếp

xđ KN A,B trên mặt hc

pp xđ KT bằng hc mẫu (pp Simonin)

là pp gián tiếp

xđ antiA,B có trong huyết thanh

KN hệ ABO

đc quy định bởi các gen A,B,O

các gen A,B,O

nằm trên nhánh dài of NST số 9 (9q34)

A,B là gen trội ; O là gen lặn

các nhóm máu hệ ABO

đc di truyền theo ĐL Mendel

các gen ABO

không tạo ra KN trực tiếp mà mã hoá cho các glycosyltransferase → biến đổi cấu trúc đường trên bề mặt hc → KN A,B

dớới nhóm of nhóm máu A

• A₁

• A₂

nhóm A₁

98%/A

có mật độ KN A rất cao trên bề mặt hc → hc A₁ bị ngưng kết mạnh bởi anti A₁

nhóm A₂

ngưng kết kém hơn với anti A

nhóm A₂/A₂B

có thể có anti A₁ → có thể gây tai biến khi nhận A₁

dưới nhóm of nhóm máu B

ít đa dạng & ít có ý nghĩa lâm sàng

1 số ng có KN B yếu (ngưng kết 1 phần)

→ htuong giả có 2 quần thể tế bào

nhóm máu Bombay (O_h)

bth: A,B,O,AB đều có KN H → k có anti H

O_h: ko có KN A,B & KN H → có anti H

KN A,B,H có mặt ở phôi thai

37 ngày → hoàn thiện: 3 tuổi

KN ABH

có trên mặt hc,tb biểu mô,tuỷ x, thận,tinh trùng,tb lympho & tiểu cầu

KN nhóm máu

tồn tại suốt cuộc đời - sự suy yếu KN có thể gặp ở ng già,đb KN A

trong bệnh bc cấp dòng lympho/u lympho

suy giảm tính KN, KN A ko còn ngưng kết bởi anti A

trong bệnh ung thư dạ dày/tuỵ

KN hc ko thay đổi nhưng có nhiều chất giống với KN ABH → trung hoà KT → ko phát hiện sự ngưng kết

KT hệ ABO

2 loại

• KT tự nhiên

• KT miễn dịch

KT tự nhiên

KT tự nhiên anti A,anti B bđ ở tuần thứ 5-6 of bào thai

ở trẻ ss,KT tự nhiên

yếu → trẻ đc 3 tháng tuổi

khi trẻ 5-6 tuổi, sx KT mức độ cao nhất → giảm dần theo tgian

anti A,B thuộc loại

KT ngưng kết

bản chất KT tự nhiên là

IgM - ko truyền qua nhau thai - kết hợp & hoạt hoá BT mạnh

T thích hợp là 4 độ C ; bi trung hoà ở 70 độ C

ngoài huyết thanh,KT còn hiện diện trong

dịch tiết: nc bọt,nc mắt,sữa,…

KT tự nhiên hệ ABO

là những KT ngưng kết mạnh,làm tan hc mang KN tương ứng → gây tai biến mạnh trong lòng mạch → tử vong

KT miễn dịch

đc tạo ra do 1 kích thích miễn dịch

• MD đồng loại

• MD khác loại

MD đồng loại

bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, truyền nhầm nhóm máu

vd: mẹ nhóm máu O,con nhóm máu A&B

vd: truyền hc nhóm A,B hay AB cho nhóm máu O

MD khác loại

tiếp xúc vs KN có trên VK,TV → cơ thể tạo ra KT MD

truyền huyết tương hay KT lạnh có chứa chất A/B

có thể gây MD tạo KT tương ứng

bản chất KT MD là

IgG - qua đc nhau thai - có thể kết hợp bổ thể & gay tan máu

T thích hợp là 37 độ C

anti H

rất hiếm gặp & có hoạt tính yếu

T thích hợp từ 4-37 độ C - có thể gây ngưng kết mọi loại hc - ngưng kết mạnh vs hc O,trừ O_h

ng có nhóm máu O_h

chỉ đc nhận máu truyền of ng cho là nhóm O_h

chỉ đc truyền máu khi

KT ng nhận (huyết thanh ng nhận) ko gây ngưng kết hc ng cho

không truyền máu đc khi

KT ng nhận gây ngưng kết hc ng cho

trong ct,KT gắn với KN trên bề mặt hc dẫn đến

• ngưng kết hc → phá vỡ hc trong lòng mạch

• cố định lên hc + BT → vỡ hc

• cố đinh lên hc → bị tiêu diệt bởi các thực bào

trong ống nghiệm,p/ứ KN-KT biểu hiện

• sự ngưng kết

• sự cảm nhiễm

• p/ứ tan máu

sự ngưng kết

Sự ngưng kết xảy ra khi kháng thể bám vào kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu, làm các hồng cầu dính lại thành đám. Kháng thể IgM có thể trực tiếp nối các hồng cầu và gây ngưng kết

sự cảm nhiễm

Kháng thể IgG bám lên hồng cầu nhưng không gây ngưng kết trực tiếp do kích thước nhỏ. Để hồng cầu ngưng kết, cần một kháng thể thứ cấp (kháng globulin người: AHG) có chức năng tạo cầu nối giữa các kháng thể IgG trên các hồng cầu khác nhau.

p/ứ tan máu (p/ứ kết hợp bổ thể)

KT kết hợp với KN trên bề mặt hc với sự tgia of BT → tan hồng cầu

KT loại IgM

có thể gây ngưng kết hc trong mt nước muối

KT loại IgG

gây cảm nhiễm hc trong mt nước muối mà không gây ngưng kết

những KT lạnh

có bản chất là IgM

T thích hợp là 4-22 độ C

những KT nóng

có bản chất là IgG

T thích hợp 37 độ C

pH thích hợp cho p/ứ KN-KT xảy ra là

6,5-7

KT IgM có mấy vị trí gắn KN

10 vị trí

KT IgG có mấy vị trí gắn KN

2 vị trí

hệ nhóm máu Rhesus

1940,Landsteiner & Wiener dùng máu khỉ MR → thỏ → KT chống hc khỉ

KT chống hc khỉ

gây ngưng kết hc & 85% mẫu máu of ng da trắng

nhóm máu Rh (+)

ng có hc bị ngưng kết vs KT chống Rh

nhóm máu Rh (-)

ng có hc ko bị ngưng kết vs KT chống Rh

nhóm máu hệ Rh

là nhóm máu phức tạp nhất,khoảng 50 KN khác nhau,qtrong trong truyền máu

các KN hệ Rh

là các pro xuyên màng & là 1 phần of màng hc

xuất hiện từ tuần thứ 6 of thai kỳ & duy trì suốt đời

hthong nhóm máu Rh

không phụ thuộc vào hệ nhóm máu ABO

di truyền tuân theo ĐL Mendel

hệ Rh có

6 KN nhưng KN D là qtrong nhất

KN D có tính sinh MD mạnh nhất trong hệ nhóm máu Rh

ng có KN D

ng có nhóm máu Rh +

ng ko có KN D

ng có nhóm máu Rh -

ng có nhóm máu Rh - nhận Rh +

→ sinh KT chống lại KN D

KT Rh chủ yếu là

IgG

KT Rh + (C) →

phá huỷ hc chủ yếu ở ngoại mạch

KT Rh có qua nhau thai

có thể gây bệnh thiếu máu tan máu ở trẻ ss

đk để xuất hiện anti D

• mẹ Rh- con Rh+

• ng Rh- đc truyền Rh+

htuong tan máu do truyền nhầm nhóm máu

thường ít khi xảy ra ở lần truyền đầu tiên mà thường từ lần 2 trở đi

KT MD có đặc điểm

• nồng độ giảm dần nê ko tái MD

• ko bị ức chế bởi KN hoà tan