AFPF casus 8

Positie van bijschildklieren

Er zijn 4 bijschildklieren aan de achterkant van de schildklierkwab, één boven en één onder. Het zijn kleine bolletjes.

Functie van bijschildklieren

Uitscheiden van parathormoon (PTH), wat de hoeveelheid calcium in het bloed verhoogt door calcium uit de botten vrij te geven.

Hoe stimuleert PTH de calciumspiegel?

PTH stimuleert osteoclasten en zorgt ervoor dat meer calcium wordt geabsorbeerd uit de niertubuli.

Functie van schildklierhormoon calcitonine

Calcitonine heeft de omgekeerde werking van PTH; het verlaagt de hoeveelheid calcium in het bloed.

Effect van calcitonine

Remt de absorptie van calcium in de niertubuli en ondersteunt de opslag van calcium in botten.

Wat is de belangrijkste functie van calcium in het lichaam?

Calcium is nodig voor spiercontracties, overdracht van zenuwprikkels en bloedstolling.

Hoe handhaven bijschildklieren en schildklier de calciumspiegel?

Ze handhaven de normale calciumspiegel door hun wisselwerking met parathormoon en calcitonine.

Wat is de positie van de bijnieren?

De bijnieren liggen bovenop elke nier en bestaan uit de bijnierschors en het bijniermerg.

Wat zijn de drie lagen van de bijnierschors?

De bijnierschors bestaat uit drie lagen die glucocorticoïden, mineraliocorticoïden en geslachtshormonen afscheiden.

Noem enkele glucocorticoïden.

Belangrijke glucocorticoïden zijn cortisol, corticosteron en cortison.

Wat is de functie van glucocorticoïden?

Ze reguleren de stofwisseling, de ontstekings- en immuunrespons, en de stressrespons.

Wat kunnen de gevolgen zijn van glucocorticoïde werking?

Hyperglykemie, gluconeogenese, lipolyse, eiwitafbraak en natriumabsorptie.

Wat gebeurt er als je abrupt stopt met corticoïden?

Het kan enige tijd duren voordat de hypothalamus, hypofyse en bijnierschors weer normaal functioneren.

Wat is de belangrijkste rol van mineralo-corticoïden?

Mineralocorticoïden, zoals aldosteron, zijn verantwoordelijk voor de waterhuishouding en elektrolytenbalans.

Hoe beïnvloedt aldosteron de niertubuli?

Aldosteron stimuleert de reabsorptie van natrium en de uitscheiding van kalium in de niertubuli.

Hoe wordt de secretie van aldosteron gereguleerd?

De kaliumconcentratie reguleert de secretie: hoge kaliumspiegels verhogen aldosteron en lage kaliumspiegels verlagen het.

Wat zijn gonadocorticoïden?

Gonadocorticoïden zijn geslachtshormonen, voornamelijk androgenen, die in geringe hoeveelheden worden geproduceerd.

Wat is de functie van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem?

Het reguleert de bloeddruk en de waterhuishouding bij een laag natriumgehalte.

Wat is het proces van renine-angiotensine-aldosteronactivatie?

Nieren maken renine, dat angiotensinogeen omzet in angiotensine 1; ACE zet dit om in angiotensine 2, wat de secretie van aldosteron en vasoconstrictie stimuleert.

Hoe worden glucocorticoïden gereguleerd in het lichaam?

Via negatieve feedback op de hypofysevoorkwab en hypothalamus, gestimuleerd door ACTH en stress.

Wat produceert de hypothalamus in het proces van glucocorticoïde regulatie?

De hypothalamus produceert CRH, wat de hypofyse stimuleert om ACTH vrij te geven.

Wat zijn de effecten van adrenaline en noradrenaline?

Ze verhogen de hartslag en bloeddruk, sturen bloed naar essentiële organen en verminderen de stofwisselingssnelheid.

Wat zijn de effecten van adrenaline op het lichaam?

Adrenaline verhoogt de hartslag en metabolisme, en bevordert de 'fight or flight' reactie.

Wat zijn noradrenaline's effecten op de bloedvaten?

Noradrenaline veroorzaakt vasoconstrictie, wat leidt tot een hogere bloeddruk.

Wat gebeurt er met de glucocorticoïden spiegelt bij stress?

Bij stress stijgt de productie van cortisol door de activering van het HPA-as.

Wat is de functie van het bijniermerg tijdens een stressreactie?

Het bijniermerg maakt adrenaline en noradrenaline aan, die bijdragen aan een snelle reactie op stress.

Hoe reageert de bijnierschors op stress op lange termijn?

De bijnierschors produceert glucocorticoïden en mineralocorticoïden, die betrokken zijn bij langdurige stressresponsen.

Wat is het Syndroom van Cushing?

Langdurig verhoogde cortisolspiegel in het bloed.

Wie heeft een verhoogd risico op het Syndroom van Cushing?

Vrouwen en personen die langdurig corticosteroïden gebruiken.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van het Syndroom van Cushing?

Zeldzame aandoeningen zoals de ziekte van Cushing, adenoom van de hypofyse en tumoren in de bijnieren.

Hoe beïnvloedt het Syndroom van Cushing het lichaam?

Het verstoort meerdere lichaamsfuncties, leidt tot hyperglykemie en tast spieren, huid en haar aan.

Wat zijn enkele klachten van het Syndroom van Cushing?

Vollemaansgezicht, buffalo hump, vermoeidheid, spierkrachtverlies, psychische problemen, gewichtstoename.

Welke symptomen zijn specifiek voor mannen en vrouwen met het Syndroom van Cushing?

Vrouwen kunnen menstruatiestoornissen en overbeharing ervaren, terwijl mannen erectiestoornissen kunnen hebben.

Wat is de primaire behandeling voor het Syndroom van Cushing?

Normaliseren van de cortisolproductie, mogelijk door dosisverlaging of het verwijderen van tumoren of bijnieren.

Wat zijn de belangrijkste complicaties van onbehandeld Syndroom van Cushing?

Cardiovasculaire complicaties, diabetes mellitus, infecties, en fracturen.

Wat is de prognose voor mensen met het Syndroom van Cushing?

Het heeft een grote impact, vaak is thuiszorg nodig en het kan leiden tot overlijden door complicaties.

Hoe kan het Syndroom van Cushing worden voorkomen?

Door het gebruik van corticosteroïden te verminderen en secundaire preventie toe te passen.

Gevolgen van te weinig mineralo-corticoïden

Verhoogde uitscheiding van natrium leidt tot hyponatriëmie, verlaagde uitscheiding van kalium veroorzaakt hyperkalemie, wat resulteert in dehydratie, hypotensie, acidose en shock.

Gevolgen van te weinig glucocorticoïden

Hypoglykemie, spierzwakte, hyperpigmentatie en de ziekte van Addison.

Gevolgen van te veel mineralo-corticoïden

Hoge bloeddruk (hypertensie) en lage kaliumspiegels (hypokaliemie).

Gevolgen van te veel glucocorticoïden

Het Syndroom van Cushing en hyperglykemie.

Wat zijn de gevolgen van langdurig gebruik van corticosteroïden?

Langdurige inname leidt tot verhoogde glucocorticoïdenproductie, wat kan resulteren in een te hoge cortisolspiegel en het Syndroom van Cushing.

Wat houdt een Addison crisis in?

Een Addison crisis is een levensbedreigende situatie die ontstaat door een plotseling tekort aan glucocorticoïden, vaak door abrupt stoppen met corticosteroïden.

Wat is een delier?

Een delier is een ernstige toestand van acute verwardheid veroorzaakt door een lichamelijke oorzaak.

Wat zijn de risicofactoren voor delier?

Risicofactoren zijn hogere leeftijd, eerdere cognitieve stoornis, multimorbiditeit en visus- of gehoorbeperkingen.

Noem enkele uitlokkende factoren voor delier.

Infectie, urineretentie, obstipatie, dehydratie, ondervoeding, en verandering in medicatie.

Wat is de etiologie van delier?

Delier wordt veroorzaakt door somatische stoornissen, vooral door de opstapeling van risicofactoren.

Wat is de pathofysiologie van delier?

Disbalans van neurotransmitters, verminderde cerebrale metabolisme en verhoogde ontstekingsmediatoren.

Wat zijn symptomen van delier?

Aandachtstoornis, bewustzijnsstoornis, cognitieve stoornis en hallucinaties.

Hoe kan het beloop van delier zijn?

Het kan acuut en fluctuerend zijn.

Wat zijn de kenmerken van hyperactieve delier?

Motorische onrust, verminderde controle, roepen en klagen.

Wat zijn de kenmerken van hypoactieve delier?

Bewegingsarmoede, minder spreken en terugtrekkend gedrag.

Hoe intervenieer je bij delier?

Diagnostiek met DOSS, behandel de oorzaak, creëer een veilige omgeving en medicamenteus indien nodig.

Wat houdt een veilige omgeving in voor delier-patiënten?

Oriëntatiepunten, rustig spreken, prikkels beperken, en normale ADL stimuleren.

Welke medicatie kan gebruikt worden bij delier?

Haloperidol en lorazepam bij alcohol- of benzodiazepineontwenning.

Wat zijn complicaties van delier?

Hoe langer het delier aanhoudt, hoe groter de kans op algemene complicaties, vooral bij ouderen.

Hoe is de prognose van delier?

Delier is vaak reversibel, maar herstel kan lang duren.

Wat is de voorkeursstrategie voor preventie van delier?

Vroegtijdig signaleren van risicofactoren.

Wat zijn neurocognitieve stoornissen?

Neurocognitieve stoornissen zijn aandoeningen die ontstaan door veranderingen in de hersenen, wat resulteert in een vermindering van cognitieve functies.

Wat is dementie?

Dementie is een syndroom met progressieve achteruitgang in de cognitie.

Wat zijn de risicofactoren voor dementie?

Leeftijd, vrouwelijk geslacht, erfelijkheid en hart- en vaatziekten.

Wat zijn mogelijke oorzaken van dementie?

Multiple oorzaken, waaronder depressie, hypothyreoïdie, hersentumor en chronisch subduraal hematoom.

Wat is de pathofysiologie van Alzheimer?

Ophoping van amyloïde plaques leidt tot verlies van synapsen en neuronen.

Wat kenmerkt vasculaire dementie?

Atherosclerose veroorzaakt doorbloedingsstoornissen, wat leidt tot neuronbeschadiging en trapgewijze symptomen.

Wat is het kenmerk van fronto-temporale dementie?

Atrofie van de frontaal en temporaalkwab, vaak erfelijk en voorkomt meestal bij personen van 55-65 jaar.

Wat zijn Lewy-Body dementie?

Kenmerkt zich door de aanwezigheid van lewy-lichaampjes in het cytoplasma van neuronen.

Noem enkele symptomen van dementie.

Cognitieve stoornissen, zoals geheugenproblemen, desoriëntatie, apraxie, agnosie, en taalproblemen.

Hoe kunnen stemmings- en gedragsveranderingen zich uiten bij dementie?

Depressie, apathie, agitatie en ontremd gedrag zijn veelvoorkomende veranderingen.

Wat kan diagnostisch gebruikt worden voor dementie?

Hetero-anamnese, andere aandoeningen uitsluiten en de Mini-Mental State Examination (MMSE).

Wat is de behandeling voor dementie?

Ondersteunend, met een casemanager, en aandacht voor de overbelasting van mantelzorgers en vasculaire risicofactoren.

Wat is de prognose van dementie?

Progressie van de ziekte, waarbij de snelheid van achteruitgang varieert.

Welke complicaties kunnen zich voordoen bij dementie?

Vallen, verwardheid, ondervoeding, pneumonie, depressie en delier.

Wat is een belangrijk aspect van preventie bij dementie?

Het voorkomen van complicaties om de kwaliteit van leven te verbeteren.

Wat zijn de indicaties voor het gebruik van corticosteroïden?

Indicaties zijn astma, auto-immuunziekten, eczeem, en ter preventie van transplantatieafstoting.

Wat is de functie van corticosteroïden?

Corticosteroïden onderdrukken ontstekingsreacties.

Wat zijn enkele bijwerkingen van corticosteroïden?

Bijwerkingen zijn diabetes, het maskeren van infecties, oedeem, maagzweren, osteoporose en veranderingen in vetophoping.

Wat is de werking van Donepezil, Galantamine en Rivastigmine?

Ze vergroten de activiteit van acetylcholine in de hersenen, waardoor de symptomen van Alzheimer minder snel verergeren.

Wat is de functie van Memantine?

Memantine vermindert de schade door excitotoxiciteit en helpt bij het voorkomen van neuronverlies.

Acute delier

Een delier dat plotseling optreedt, vaak binnen uren of dagen.

Beloop van delier

Fluctuerend; het kan variëren van een duidelijke verbetering tot verslechtering in de loop van de tijd.

Bewustzijn bij delier

Kan gedaald zijn of hyperalert; patiënten kunnen wisselend bewustzijn vertonen.

Aandachtstoornis

Gestoord; moeite hebben om gefocused te blijven op taken of gesprekken.

Oriëntatie bij delier

Wisselend; de patiënt kan de tijd, plaats of persoon soms niet correct inschatten.

Spraak bij delier

Incoherent; patiënten kunnen onsamenhangend spreken of hun zinnen moeilijk structureren.

Denken bij delier

Ongeorganiseerd; gedachten kunnen chaotisch zijn zonder logische volgorde.

Geheugen bij delier

Aangetast; vooral het kortetermijngeheugen is vaak verstoord.

Hallucinaties in delier

Aanwezig; patiënten kunnen visuele of auditieve hallucinaties ervaren.

Sluipend

Dementie ontwikkelt zich geleidelijk over een langere tijd.

Beloop van dementie

De progressie kan stabiel zijn over een etmaal, wat betekent dat symptomen gedurende 24 uur gelijk kunnen blijven.

Bewustzijn bij dementie

Vaak ongestoord in de vroege stadia, zonder significante verstoorde bewustzijnsstoornissen.

Aandacht in de beginstadia van dementie

Ongeveer ongestoord, met mogelijk lichte moeilijkheden om te focussen.

Oriëntatie bij dementie

Gestoord; patiënten kunnen moeite hebben met tijd, plaats en persoonsherkenning.

Spraak bij dementie

Afasie; problemen bij het juist uiten van gedachten en woorden.

Denken bij dementie

Verarmd; vanuit een afgenomen complexe denkvaardigheid.

Geheugen bij dementie

Aantasting van kortetermijngeheugen (KTG) en later ook lange termijn geheugen (LTG).

Hallucinaties bij dementie

Meestal niet aanwezig in de beginstadia van dementie.