Kaarten: Module 3: slaap en slaapstoornissen | Quizlet

Voorwaarden om van slaap te spreken (5)

1. Verminderde arousal van de hersenen en zijn gedragsmatige correlaat

2. Veranderingen in elektrische activiteit v/d hersenen

3. Relatieve motorische inactiviteit

4. Snelle omkeerbaarheid

5. Homeostatische regulatie

Slaap als basisfysiologische toestand

= is universeel en vergelijkbaar binnen soorten, maar vertoont wel dynamische en specifieke kenmerken voor elk individu/organisme

Slaap is onlosmakelijk verbonden met waak

- Nachtelijke ontwakingen maken inherent deel uit van slaap

- 70-100x wakker per nacht= micro-ontwakingen

- Misograde amnesie: je weet niet meer dat je wakker was

Wat kunnen we wel doen met slaap en wat niet?

- Wel: vroegtijdig afbreken of tijdelijk uitstellen

- Niet: vrijwillig initiëren (wel omgeving creëeren waardoor probabiliteit tot inslaap gemanipuleerd wordt)

Verschillende functies van slaap (5)

1. Behoud van de soort

2. Cerebrale restauratie

3. Lichaamsrestitutie

4. Leren/geheugen

5. Mentale gezondheid

5 delen van slaaparchitectuur

1. Waak

2. N1

3. N2

4. N3

5. REM-slaap

=> distributies van de fases verschilt doorheen de nacht

Waak (slaaparchitectuur)

= verschillende delen van je hersenen zijn actief en doen elk iets anders

- Lage amplitude

- Hoge frequentie

N1 (slaaparchitectuur)

= van bewustzijn naar onbewustzijn (5%)

- Minder hard reageren op externe stimulering

- In slaap aan het vallen (bij wakkermaken niet bewust)

N2 (slaaparchitectuur)

= 'echte' slaap (45%)

- Bij externe stimulus verder slapen

- Helft van de slaap hierdoor gekenmerkt

N3 (slaaparchitectuur)

= diepe slaap, verschillende hersengebieden vuren samen (25%)

`

- Consolidatie van het geheugen

- Vooral in begin van de nacht

- Hoge amplitude

- Lage frequentie

REM-slaap (slaaparchitectuur)

= droomfase (25%)

- Verlamming en snelle oogbewegingen (in saccades)

- Poikilothermie = 'koudbloedig' worden

Slaaphomeostase (proces S)

= slaapafhankelijke factor + later in evolutie tot stand gekomen

Belang van proces S

= regelt de intensiteit van slaap en week + bevordert slaap in het eerste gedeelte van de nacht

Proces S in 3 verschillende situaties

1. Basis niveau: graduele toename gedurende waak, exponentiële afname tijdens de slaap

2. Slaapdeprivatie: slaapdruk neemt toe => kortere slaaplatentie/robuustere slaap (meer slaap nodig om terug te recupereren)

3. Dutje: neiging tot inslapen en robuustheid slaap daalt => slaapschuld afbouwen

Helling proces S

= wordt beïnvloed door individuele verschillen en de kwaliteit van slaap/waak (bv. postuur tijdens slaap)

Circadiaans ritme (proces C)

= slaaponafhankelijke factor + eerst in de evolutie gekomen

Werking circadiaans ritme

= komt overeen met een periodieke of cyclische verandering in slaapdruk van ongeveer 24uur

- Conditioneert lichaamstemperatuur, cortisol en melatonine afscheiding

- Gevoelig voor externe tijdsgevers (bv. licht)

- Kan gedesynchroniseerd worden => inslaapproblemen

Samenwerking tussen S en C proces

= het homeostatische proces (slaapdruk) en circadiaans ritme moeten in harmonie samenwerken, ondanks hun antagonistische werking

- Slaapdruk neemt toe naarmate je langer wakker bent

- C proces heeft waakimpulsen die je wakker houden, zelfs wanneer slaapdruk hoog is

Ultradiane ritmes

= ritmes met perioden variërend van fracties van uren tot enkele uren

- Vaak minder regelmatig & minder reproduceerbaar

- Grote verscheidenheid aan ultradiaanse ritmes

- Weerspiegeling van een elementaire restactiviteit cyclus

Basic rest-activity cycle (BRAC)

= natuurlijke, ongeveer 90-minuten durende cyclus in het menselijk lichaam die afwisselt tussen periodes van activiteit en rust (voorbeeld van ultradiaan ritme)

De fysiologie van slaap en waak - 3 processen

1. De flip-flop schakelaar

2. Mens als cyclisch wezen

3. Fysiologische basis van de biologische klok

De flip-flop schakelaar

- Als VLPO aan staat = waakcentra uit

- Als VLPO uit staat = waakcentra aan

Fysiologische basis van de biologische klok (licht)

- Licht via het oog vertelt de hersenen dat het dag is

- De SCN zet het lichaam in dagmodus.

- De SCN remt de pijnappelklier → minder melatonine.

- Donker haalt die rem weg → melatonine stijgt → je wordt slaperig

"Ik slaap niet/slecht"

Insomnieën

"Ik val de hele tijd in slaap"

Hypersomnieën

"Ik slaap niet op de juiste moment"

Circadiane ritmestoornissen

"Ik doe vreemde dingen terwijl ik slaap"

Parasomnieën

Kenmerken insomniestoornis

- Inslaapmoeilijkheden (> 30 min)

- En/of doorslaapmoeilijkheden (WNS > 30 min)

- En/of vroegtijdige ontwakingen (VOO > 30 min)

- Meer dan 3x/week

- Langer dan 3 maanden

- Niet-herstellende slaap

- Symptomen overdag

Verloop van imsomnie