Behandelmethoden - Behandelvormen

Mentalization based treatment (MBT) Bateman and Fonagy

Eerst voor ernstige BPS, nu ook andere PS-en, stemmingsstoornissen en ES.

• 18 maanden.

• combi groep + individu.

Mentaliseren = eigen gedrag + van anderen waarnemen en begrijpen vanuit mentale processen (emoties/behoeften/motieven/verwachtingen).

• Psychische klachten ontstaan door verlies mentaliserend vermogen met terugval in pre-mentaliserende modi (tijdelijke gemoedstoestand) als gevolg.

  • Binnen context van emotioneel nabije relatie mentaliseren versterken.

Dynamische interpersoonlijke therapie (DIT) Lemma

Eerst voor depressie, nu ook PS. Combi van verschillende stromingen.

• Psychische klachten nauw verweven met interpersoonlijke affectieve patronen (IPAF).

  • Herkennen + veranderen van IPAFs.

    • Afhankelijk van ernst worden er meer klassieke psychodynamische of mentaliserende technieken toegepast.

Transference focused therapy (TFP) Yeomans, Kernberg

Eerst voor BPS, nu ook NPS.

• Psychische problemen nauw verweven met weinig geïnterpreteerde voorstellingen van zichzelf en anderen (splitsing).

  • Hanteren/exploreren/integreren diverse aspecten van zelf en objectrepresentatie op basis van overdrachtsrelatie.

Affectfobietherapie (AFT) McCullough

Depressie, angst, VPS.

• Psychische problemen verweven met angst voor gevoelens —> vage lichamelijke klachten, leegte, energieloos, onrust, angst.

  • Toelaten emoties + hanteren.

Intensive short-term psychotherapy (ISTDP) Davanloo

Brede range aan problemen.

• Psychische problemen door onderdrukking van bepaalde gevoelens/gedachten door defensies.

  • Gericht op mechanismen om bewustwording te creëren (directieve en confronterende aanpak vergt draagkracht).

Klassieke psychoanalyse (PA)

Intensieve langdurige variant psychoanalytische therapie.

• Intrapsychisch.

• Vrije associatie centraal.

• Vrij zwevende aandacht therapeut.

• Herhaalde focus op relatie tussen verleden en huidige conflicten.

• Tegenoverdracht belangrijk voor interventies en doorwerking.

• Clarificatie en confrontatie voor verbreding perspectief, interpretatie centrale rol, beperkt gebruik steunende/directieve interventies.

Langdurende psychodynamische psychotherapie (LPT)

50 of meer sessies.

• Intrapsychisch + interpersoonlijk.

• Doelen en vrije associatie beperkter dan bij PA.

• Meer actieve houding therapeut.

• Beperkte focus op relaties tussen conflicten van nu en vroeger.

• Tegenoverdracht informeert interventies + doorwerken.

• Ook focus op actuele conflicten, steunende/directieve interventies.

Kortdurende psychodynamische psychotherapie (KPT)

Minder dan 40/50 sessies, vaak 8-16.

• Meer interpersoonlijk dan intrapsychisch.

• Gericht op veranderingen in symptomen en adaptieve capaciteiten.

• Vrije associatie is beperkt, accent meer op dialoog.

• Directieve houding therapeut.

• Focus vooral op heden.

• Tegenoverdracht informeert interventies.

• Aanpassing cliënt aan huidige problemen en omstandigheden om verandering te versterken.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) Beck

Brede range aan technieken/interventies voor specifieke doelgroepen. Inhoudelijke/vormelijke denkfouten leiden tot gevolgen in emoties en gedrag.

• Herkennen automatische gedachten, uitdagen daarvan, herkennen denkfouten.

Mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) Kabat-Zinn

Hervalinterventiebehandeling bij depressie, ook angststoornissen, bipolair, etc.

• Vergroten bewustzijn (emo triggers + voorkomen gedachtestroom).

Acceptance and commitment therapy (ACT) Hayes

Meer gericht op accepteren negatieve gedachten/gevoelens zonder oordeel. Brede toepassing (ook verslaving en borderline).

• Acceptance = aanvaarding negatieve emo/gedachten in het leven.

• Commitment = toch richten op realisatie kernwaarden in het leven.

Dialectische gedragstherapie (DGT) Linehan

Voor ernstige suïcidaliteit/zelfbeschadiging (borderline).

• Aanleren van vaardigheden (mindfulness is nodig):

  • Effectievere functionaliteit in interpersoonlijke relaties.

  • Betere acceptatie stressvolle situaties.

  • Hanteren emoties.

• Combi vaardigheden groepen + individuele therapie.

• Therapeut accepteert en valideert de last en motiveert tot verandering.

EMDR Shapiro

PTSS maar ook bij andere klachten.

• Vermindering levendigheid/intensiteit ingrijpende gebeurtenissen.

Schematherapie Young

Persoonlijkheidsproblematiek (B, C) of langdurige stemmingsklachten met onderliggende PS problematiek.

• Integratief met elementen van:

  • CGT.

  • Experiëntiële therapie.

  • Gestalttherapie.

  • Psychodynamische therapie.

Multidimensional family therapy (MDFT) Liddle

Moeilijke groep arme jongeren (tot 21) met verslavingsproblematiek en verstoorde gezinsconstellaties.

• Locatie.

• 1-3x p/w voor 3-6m (individueel en samen).

• 4 behandelgebieden = jongere, ouder, gezin, extra-familiaal.

• 3 stadia = bouwen fundament verandering, faciliteren familiale/individuele verandering, versterken veranderingen.

Multi-system therapy (MST) Henggeler

Jongeren (12-18) met ernstige gedragsstoornissen bij wie uithuisplaatsing dreigt in gesloten jeugdzorg omwille criminele feiten.

• 1/3x p/w, 3-5m (therapeut 24/7 bereikbaar).

• Vooral gericht op ouders en andere sleutelfiguren (diverse systemen rondom gezin).

• Antisociaal gedrag veroorzaakt door kenmerken van jeugdige, gezin, vriendengroep, school, buurt —> verminderen risicofactoren en versterken beschermende factoren.

  • Zoeken naar drives die probleemgedrag in stand houden.

Functional family therapy Alexander en Sexton

Jongeren (tot 21) met gedragsproblemen en oppositioneel-opstandig gedrag, negatieve gezinsinteracties (defensief reageren. weinig onderlinge steun, verwijten).

• Kantoor, 3-6m, wekelijks met gehele gezin.

• 3 fasen = opbouwen motivatie behandeling, aanleren vaardigheden voor verbetering gezinsinteracties, generaliseren + terugvalpreventie.

Brief strategic family therapy (BSFT)

Minder in NL, voor adolescenten met middelenmisbruik in minderhedenfamilies.

• Combi structurele/strategische benaderingen.

• Gericht op engageren van gezinnen voor behandeling en op veranderen maladaptieve interacties en versterken veerkracht (focus op mensen die WEL willen meedoen).

  • 4 aandachtsgebieden = joining met gezin, vaststellen problematische interacties, context creatie voor verandering, herstructureren gezinsinteracties.

Attachment based family therapy Diamond

Depressieve en suïcidale pubers, extreme conflictsituaties binnen gezin, gebrekkige affectie en fysieke/emo verwaarlozing/mishandeling —> verbroken hechtingsbanden.

• 16 sessies.

• Herstellen veilige hechtingsrelaties tussen ouders en kids.

Emotionally-focused therapy (EFT) Johnson

Koppels.

• Exploratie onderliggende emo/behoeften tussen partners, doorbreken negatieve interactiepatronen en zoeken van steun.

• 3 fasen = escalatie (herkennen patronen van emo reageren), verbinding (kwetsbare emo niet onderdrukken maar toelaten en uiten), bestendiging (?).