hoofdstuk 8

Embryonale schijf

het embryo heeft een structuur gevormd door verschillende bladen cellen met een verhoogde plek in het midden, deze schijf vormt het primitieve lichaam

Progenitorcellen

vormen neuroblasten en glioblasten die kunnen uitrijpen tot gespecialiseerde neuronen of gliacellen

Neurotrofe signalen

deze kunnen bepaalde genen tot uiting brengen waardoor een cel zich op een bepaalde manier ontwikkelt

DNA methylatie

een chemisch proces dat bepaalde genen onderdrukt

Celgeboorte (neurogenese)

de vorming van zenuwcellen uit stamcellen die plaatsvinden in de neurale buis tot ongeveer 25 weken na bevruchting, alle neuronen worden aangemaakt met uitzondering van de hippocampus

Neurale migratie

vanuit de neurale buis reizen de cellen naar de juiste plaats die van binnen naar buiten gaat, ze weten waar ze heen moeten door radiale gliacellen die de route uitstippelen

Primitieve corticale map

de vroege, grove indeling van de hersenschors in functionele gebieden voordat deze volledig is ontwikkeld, dit wordt later verfijnd door ervaring en interactie met de omgeving

Cel differentiatie

wanneer de cellen hun bestemming bereiken krijgen ze een specifieke functie, gespecialiseerde cellen worden gevormd uit één algemene voorloper-cel onder invloed van chemische signalen

Neurale maturatie (vanaf 20 weken)

neuronen beginnen zich te ontwikkelen door dendrieten en axonen te laten groeien, axonen zoeken doelen waarop ze synapsen kunnen vormen

Celhechtingsmoleculen (CAMs)

chemische moleculen waaraan specifieke cellen kunnen hechten, sommige kunnen groeikegels aantrekken of afstoten

Tropische moleculen

signalerende moleculen die groeikegels aantrekken of afstoten

Synaptogenese

dit is de vorming van synapsen, dit begint met simpele verbindingen en eindigt met extensieve verbindingen in diepe corticale lagen

Synesthesie

het fenomeen waarbij sensatie in een zintuig ook sensatie in een ander zintuig activeert

Pruning

er is eerst een overproductie van neuronen, vervolgens sterven overbodige cellen af omdat ze afhankelijk zijn van neurotrofe (voedende) factoren geproduceerd door gliacellen → de synapsen op de overige neuronen worden ofwel opgenomen in een functioneel netwerk ofwel geëlimineerd door synaptic pruning, dit komt vooral voor in de puberteit wat verband houdt met stemmings- en gedragsveranderingen

Myelinogenese

dit is de vorming van myeline rond axonen, de frontale kwab myeliniseert als laatste

Sensomotorisch stadium

nul tot twee jaar, ervaart de wereld via zintuigen en handelingen

Preoperationeel stadium

twee tot zes jaar, stelt dingen voor met woorden en beelden maar mist logisch redeneren

Concreet operationeel stadium

zeven tot elf jaar, denkt logisch over concrete gebeurtenissen na en begrijpt concrete analogieën en voert rekenkundige bewerkingen uit

Formeel operationeel stadium

boven de twaalf jaar, redeneert abstract

Androgenen

mannelijke geslachtshormonen, dit is voornamelijk testosteron → nemen een groter hersenvolume in bij mannen

Oestrogenen

vrouwelijke geslachtshormonen, dit zijn bijvoorbeeld oestron, oestradiol en oestriol → nemen een groter hersenvolume in bij vrouwen

Chemo-affiniteit hypothese

moleculen in de hersenen zenden specifieke chemische signalen uit die axonen naar de juiste bestemming leiden om verbindingen tussen neuronen te vormen