gezondheidspsych H6: placebo

1ste gebruik term placebo

W. Cullen (18de eeuw): “to offer comfort and reassurance” (latin: “i will please”)

placebo intervention

all factors capable of activating a placebo effect or response

→ inert treatments that lack any active ingredient that directly affects a disease

→ can result in a placebo effect/response OR a nocebo effect/response OR both

Placebo as RCT

= Randomized control trials where placebos are used to test/compare the true effectiveness of the active treatment

specific drug effects

directly related to its specific pharmacological action (E.g. morphine binding to opioid receptors)

non-specific drug effects

are not directly related to its mechanism of action but are caused by other factors related to its administration (E.g. Placebo responses)

placebo effect

positive health changes that occur because of placebo mechanisms

placebo mechanisms

The psychological and neurobiological processes by which the psychological context evokes the placebo effect

placebo response

broader term including any positive health changes occurring after the administration of an inert treatment (dus ook dingen die niet per se door placebo, zoals de natuurlijke fluctuatie v symptomen)

Concepts of placebo (image)

(image)

ontstaan van nocebo

‘60: patients experienced negative symptoms not be explained by the properties of the treatments they were receiving

Latin “nocebo” = “I will harm”

nocebo intervention?

doesn’t exists, niet ethisch → ethical concerns of wilfully producing negative symptoms

nocebo effect

Negative health changes that occur specifically due to nocebo mechanisms

nocebo mechanisms

The psychological and neurobiological processes by which the psychosocial context evokes the nocebo effect

nocebo response

broader term including any negative health changes occurring after the administration of an inert treatment

how are placebo/nocebo responses measured

includes placebo/nocebo effects + non specific-factors

Using randomized controlled trials (RCTs)

• active ingredient treatment

• inert treatment: attention from doctors + expectation (relief/worsening) + natural fluctuation

non-specific factors in placebo/nocebo response?

any health changes after the administration of an inert treatment

• Natural fluctuation of symptoms (i.e. natural history of disease)

• Co-interventions (e.g. changes in patient lifestyle, other medications)

• Response bias (i.e. a conscious or unconscious preference for one response over others)

• Statistical phenomena (e.g. regression to the mean)

Regression to the mean

non-specific factor in placebo/nocebo respons

= Extreme waarden gaan altijd richting gemiddelde als je ze opnieuw meet

• omdat extreme waarden meer kans hebben op invloed van random variatie of error

• makkelijk te verwarren met effect v drug of placebo

the size of placebo response

= The difference in symptoms within placebo group before and after a placebo intervention

How to measure placebo/nocebo effects (algemeen)

Only the pos/neg health changes specifically due to placebo mechanisms

• RCTs → interest in the effect of the active treatment (no control group)

• mechanism studies → interest in the effect of placebo intervention

the size of placebo effect

The difference in symptoms between a placebo group and a no-treatment group

are drug and placebo effects additive or interactive

the effects are interactive

Common outcome measures of placebo/nocebo effects

Effecten kunnen voorkomen in verschillende klinische condities

De interventies kunnen voor verandering zorgen op verschillende vlakken gelijkend met active treatment

• subjectieve ervaring

• klinische uitkomsten

• fysiologische responsen

3 types metingen

1) self-report

2) clinical assessment

3) physiological measures

self report measurement

• toont grootse placebo/nocebo effect

• omdat symptomen deze symptomen vaker bewust zijn (consciously accessible) en dus gevoelig zijn voor placebo mechanismen

physiological measures

• toont he tminst effect

• want vaak niet bewust van fysiologische gebeurtenissen (bv hormonen)

• veranderen niet zomaar door dingen zoals verwachtingen/interpretaties/…

Uitzondering v resultaten bij metingen in mood disorders

Hier is clinical assessment beter dan self-report

groter placebo effecten door

• minder accurate perceptie van mood changes bij mensen met depressie of angst

• clinicians overschatten mogleijks verbetering

=> toont belang van meerdere methodes te gebruiken

3 types studies placebo/nocebo and pain

• -        Algesia = sensitivity to pain

  -        Analgesia = reduction of pain ( ~placebo)

  -        Hyperalgesia = increased sensitivity to pain (~nocebo)

Verwachtingen (expectations)

= BEWUSTE evaluaties over de kans van toekomstige gebeurtenissen

→ centrale rol in de effecten

Rol van verwachtingen studie

Experiment met RCTs: participanten kregen te horen wat de verhouding was van wie wel/niet placebo kreeg (maar wisten niet welke conditie zij hadden)

=> hoe groter de kans op effectieve ‘active drug’ te krijgen → hoe groter de verwachting → groter effect zowel drug als placebo

Open-hidden experiment

Onderzoeken van de impact of iemand ‘weet’ dat hij behandeling krijgt

=> Een behandeling verwachten maakt het meer effectief

theorie over hoe verwachtingen leiden tot minder symptomen

predictive processing theory

Predicitve processing theory

Perception = sensory data + predictions (past experience)

• perceptie = “the brains best guess of …” → brein doet predicties obv sensorische info, wordt constant aangepast

• MAAR perceptie is dus niet altijd fully in line met ervaringen v lichaam

• => perception that relief is coming → prediction → placebo effect

3 manieren hoe verwachtingen worden gevormd

1) verbale suggestie

2) direct experience/ervaring

3) observatie van anderen

verbale suggestie (en studies)

manier om verwachting te vormen

• studie: placebo/drug krijgen maar versch informatie wordt meegegeven => Enhancing positive expectations about treatment can reduce the need for strong analgesics

• studie: verwachting van de professionals hebben directe invloed op uitkomsten: uitleg + confidence + twijfel

invloed van verwachting van de professional/dokter?

hebben een directe invloed op uitkomsten

studie:

• EXPLAINING de behandeling → minder angst, minder pijnstillers

• CONFIDENCE in de behandeling → minder angst/pijn/distress

• DOUBT in behandeling of side-effects → meer gerapporteerde symptomen

directe ervaring

manier om verwachting te vormen

• rol van verwachting

• EN rol van klassieke conditionering: cues = mediatie effect van klassieke conditionering bij onbewuste fysiologische functies

rol van klassieke conditionering

Door verwachtingen via ervaring: Cues associeren met het nemen v medicatie: hoe het eruitziet/proeft/voelt

→ cues die samenhangen met de behandeling medieert placebo effect op onbewuste, fysiologische functies

studie over rol van klassieke conditionering

participanten kregen groeihormonen behandeling 3 dagen lang, maar 3de dag is een placebo + verschillende verwachting!

• dag 1 & 2: beide groepen stijging groeihormonen

• dag 3

  • groep 1: “het zorgt voor stijging” → kleine piek in gh blijft (ookal is het placebo)

  • groep 2: “dit zorgt voor vermindering” → OOK nog een kleine piek

=> DUS NAAST VERWACHTING speelt ook de klassie conditionering en CUES hier een grote rol in onbewuste fysiologische functies

Observatie van anderen (studie)

manier om verwachtingen te vormen

studie: filmpje zien waar iemand pijn stim kreeg → zalfje → meer pijn

• bij patient hetzelfde doen maar zalfje was puur placebo → rapporteerde mee pijn met zalf dan zonder

=> Observing someone else's experience can lead people to expect similar outcomes for themselves → nocebo effects

rol van emoties

is een sociale en contextuele cue die invloed heeft op hoe we informatie verwerken en hoe we verwachting vormen van een behandeling

• pos. emoties → activeert/versterkt placebo effecten

• neg. emoties → activeert/versterkt nocebo effecten

studie positieve emoties & nocebo

(zie foto) => positive emotions can prevent nocebo (hyperalgesia)

treatment context

the various environmental and psychological factors surrounding the administration of a treatment

2 componenten doctor-patient relatie

1) cognitive → information transmission

2) emotional → warmth, caring and understanding

Belang van warmte of competentie? (studie)

groep indeling:

• placebo of nocebo (pos/neg expectation)

• 4 interactie manieren: hoge / lage competentie + hoge / lage warmte

=> Warmth and competence are equally important in the relationship

=> Provider warmth and competence, together with positive treatment expectations, can influence physiological health outcomes

Role of endogenous opiods in placebo pain relief

studie → endogene pijnstillers spelen effectief een rol in placebo pain relief

Active brain areas during placebo pain relief

• placebo can diminisch activation in some regions that respond to pain

• placebo may activate higher-orderbrain regions involved in emotional and cognitive processing to modulate pain perception

Brain areas active during nocebo pain relief

ACC, Insula, … = regio’s geassocieerd met ‘increased pain due to anxiety’

• Negative treatment expectations influence pain through similar brain pathways as positive expectations but in  opposite way

  • …possibly through increased anxiety

placebo/nocebo immunomodulation

doordat er bi-directionele communicatie tussen lichaam en brein is

→ Placebos can support immunosuppression

• Lower drug dosage

• Improve drug efficacy