Rozdział 2

Akomodacja

zmiana struktury wiedzy w taki sposób, by dopasować ją do nowej, sprzecznej z nią informacji.

Kiedy ktoś widzi nowy model samochodu, który jest zbyt duży, aby pasował do istniejącego schematu “samochodu”, może zmodyfikować schemat, aby uwzględnić większe samochody.

Asymilacja

zmiana sądu o jakimś obiekcie w taki sposób, że staje się on podobny do własnej postawy, schematu lub oczekiwania bądź też do bodźców kontekstowych współwystępujących z ocenianym obiektem.

Kiedy ktoś słyszy o nowym smartfonie, który ma wiele funkcji, może go zidentyfikować jako “telefon komórkowy” i dopasować do istniejącego schematu

Bezradność intelektualna

to stan, w którym jednostka odczuwa brak kontroli nad swoim poznawaniem i nie wierzy w swoje umiejętności, co prowadzi do obniżenia motywacji i wyników w nauce

Np. Nie wierze że umiem na egzamin i posze go gorzej

Cel

stan lub obiekt, do którego się dąży.

Informacyjny model bezradności

model ten zakłada, że wyuczona bezradność nie będzie pojawiać się w każdej sytuacji, w której osoba rozpoznaje, że ma do czynienia z niekontrolowanym zdarzeniem, lecz jedynie w sytuacjach problemowych, w których osoba zna cel działania i jest zmotywowana do jego osiągnięcia, ale nie wie dokładnie, w jaki sposób ma ten cel zrealizować

Np. Chce zrozumiem temat i jestem zmotywowany ale mimo wielu prob ni wiem jak go zrozumiec wiec rezygnuje

Instynkt

wrodzony (niewymagający uczenia się) wzorzec zachowania, automatycznie wzbudzany pojawieniem się w otoczeniu odpowiednich bodźców wyzwalających.

Integracja społeczna

faktyczne uczestnictwo w szerszej sieci kontaktów społecznych, poczucie wspólnoty i identyfikowanie się z odkrywanymi rolami społecznymi

Koło zachowań interpersonalnych

teoria koła interpersonalnego, zakłada że to, co ludzie myślą o sobie i innych można opisać na dwóch niezależnych wymiarach, które tworzą układ współrzędnych. Układ służy do uporządkowania głównych sposobów spostrzegania ludzi

Kompensacyjna kontrola

Kompensacyjna kontrola odnosi się do tendencji ludzi do poszukiwania wiary w porządek świata w sytuacjach, gdy tracą poczucie osobistej kontroli nad zdarzeniami. Może to objawiać się wzrostem wiary w zewnętrzne instytucje społeczne lub siły wyższe.

Model utrzymywania znaczenia

: teoria zakładająca, że tracąc poczucie sensu w jednej dziedzinie (np. poznania albo kontroli), ludzie dokonują płynnej kompensacji, bezwiednie i natychmiastowo nasilając poczucie sensu w jakiejś innej dziedzinie (np. przynależności albo samooceny).

Motyw

świadomy lub automatyczny proces nadający ludzkiemu działaniu energię i kierunek.

Motyw poznania

grupa motywów związanych z przetwarzaniem informacji - potrzeba poznania, potrzeba domknięcia poznawczego, poszukiwanie sensu.

Motyw przynależności społecznej

Potrzeba przynależności stanowi silny interpersonalnego motyw regulujący ludzkie zachowania, emocje i myśli. Koncept ten ma swoje ewolucyjne uzasadnienie - bowiem zaspokojona potrzeba przynależności umożliwia w dalszej konsekwencji reprodukcję i przetrwanie.

Motyw samooceny

Dążenie do pozytywnej samooceny jest motywem ukrywającym się za niespodziewanie szerokim zakresem ludzkich działań i przekonań

Motyw społeczny

Wewnętrzna potrzeba lub cel, który motywuje jednostkę do podejmowania działań w celu zaspokojenia potrzeb społecznych, takich jak potrzeba przynależności, uznania, kontroli czy poznania.

Motywy sprawcze

rodzina motywów związana z osiąganiem celów - sprawstwo, kontrola, osiągnięcia, dominacja.

Ostracyzm

wykluczanie jednostki przez jakąś grupę ze swego kręgu.

Płynna kompensacja

w przypadku poczucia bezsensu lub braku kontroli ludzie bezwiednie i natychmiast nasilają poczucie sensu w innej dziedzinie, która znalazła się w polu świadomości poczucie bezsensu

Na przykład, jeśli ktoś nie może już uprawiać swojego ulubionego sportu z powodu kontuzji, może skupić się na innej dziedzinie, takiej jak sztuka lub muzyka, aby zrekompensować utratę .

Poczucie bezsensu

Poczucie bezsensu jest często związane z sytuacjami, w których jednostka doświadcza braku kontroli nad swoim życiem. W psychologii społecznej Bogdana Wojciszke, ten stan jest często powiązany z “wyuczoną bezradnością”

Poczucie kontroli

przekonanie, że to, co się dzieje, zależy od nas samych (wewnętrzne poczucie kontroli) bądź też od jakichś innych czynników, na które nie mamy wpływu (zewnętrzne poczucie kontroli).

Pospieszne chwytanie informacji

polega na opieraniu sądów i decyzji na wcześnie pojawiających się danych kosztem tych napływających w dalszej kolejności.

Potrzeba domknięcia poznawczego

tendencja do osiągnięcia subiektywnie pewnej wiedzy kończąca przetwarzanie informacji. Przykład: osoba, która uważa, że dana osoba jest agresywna na podstawie jednego incydentu, i nie zmienia swojego zdania, nawet jeśli pojawiają się informacje, które temu przeczą.

Potrzeba poznania

Poznawanie jest przyjemne, czyli samo w sobie stanowi nagrodę. Poznanie zwykle bywa potrzebne do sformułowania jakiegoś sądu, czy podjęcia decyzji. Poznanie w postaci myślenia i formułowania wniosków jest niezbędne do uzyskania poczucia sensu własnych działań i egzystencji.

Potrzeba sensu

jedna z ważniejszych potrzeb, mająca na celu uchronienie nas przed istniejącym poczuciem bezsensu

Przedziałowa strategia wyznaczania celów

akceptacja na wstępie szerokiego zakresu możliwości, spośród których ostatecznie wybieramy cel

Punktowa strategia realizacji celów

odrzucenie na wstępie licznych możliwości i budowanie wąskiej kategorii celów.

Reaktancja

nieprzyjemny stan napięcia powstający wskutek odebrania jednostce swobody wyboru lub zagrożenia takim odebraniem

Samotność

subiektywny, emocjonalny stan odczuwania izolacji społecznej i poczucia odcięcia od innych. Pojawia się i zanika, gdy zmienia się sytuacja życiowa. W przypadku samotności chronicznej jest doświadczana bez względu na okoliczności

Trening bezradności

proces, w którym jednostka doświadcza serii niepowodzeń, co prowadzi do spadku wiary we własne umiejętności i poczucia kontroli

Wsparcie społeczne

interakcje, poprzez które ludzie sobie pomagają oraz tworzą sieć kontaktów i związków spostrzeganych jako źródło akceptacji, troski i ewentualnej pomocy w razie potrzeby

Wykluczenie społeczne

deprawacja motywu przynależności, która skutkuje wieloma negatywnym rzeczami np. odrętwienie emocjonalne, zamarcie empatii

Wyuczona bezradność

spadek motywacji i umiejętności kontrolowania sytuacji (w której kontrola jest możliwa) wskutek wielokrotnego doświadczenia faktycznego braku kontroli w innej sytuacji.

Zamrożenie przekona

czyli podtrzymywanie raz uzyskanego domknięcia. Przejawia się to skłonnością do przyjmowania przekonań, które są podzielane przez większość, dzięki czemu będą rzadziej atakowane w przyszłości.

Zastępowalność motywów społecznych

Jest to idea, że różne motywy społeczne mogą prowadzić do podobnych zachowań. Na przykład, zarówno potrzeba akceptacji, jak i dominacji mogą prowadzić do agresywnego zachowania.

Złudzenie kontroli

błędne przekonanie o własnej możliwości wpływania na zdarzenia, nad którymi faktycznie nie ma się kontroli (które zależą od przypadku lub woli innych)