H2 communicatiewetenschappen

status communicatiewetenschappen

• relevantie: toenemende mediatisering vd samenleving & impact → onderzoek

• wetenschappelijk: multidisciplinair

• zelfkritiek: te veel verschillen, te omvattend, vooroordelen, meer dan 1 discipline

  → maar ook plaats voor creativiteit, flexibiliteit & expansie

retoriek (eind 19de eeuw)

= kunst & studie van overtuigende communicatie (/manipulatie)

• syracuse: Hoe retoriek aanleren? (Corax, Georgias)

• grieken: geschoolde academici verspreiden retoriek (plato, aristoteles)

• romeinen: verbreden onderwijs, retoriek is deel v burgeropleiding (Cicero)

• onderwijs: belangrijke rol 16de-19de eeuw

• 20ste eeuw: argumentatietheorieen

Zeitungswissenschaft (1960)

eerste universitaire dissertatie over perswezen → Duitsland 1960

• wieg van comwet. → eerste studie van pers = Zeitungswissenschaft

• onstaan van Karl Bücher, leerstoel, zeitungskunde → onderzoeksinstituut

• journalistiek & geesteswetenschap

VS (20ste eeuw)

• journalism schools → professionele journalistiek opleiding

• speech communication: taalkundige/semiotische benadering in geesteswetenschappen

• dewey (pragmatisch) → chicago school: microsociologische benadering

  → startpunt v amerikaanse onderzoekstraditie communicatie & media

institutionalisering 1920

founding fathers:

• Lasswell (pol)

• Lazarsfeld (soc)

• Lewin (psy)

• Hovland (multi)

  = multidisciplinair

• eerste institutionalisering v comwet. = Schramm school (1947)

erkenning als volwaardige wetenschap (institutionalisering)

• voorwaarden

  1. netwerk (relaties met andere instituties)

  2. content (eigen ontwikkelde leer & onderzoeksmethoden/objecten)

  3. aparte curricula, tijdschriften, congressen…

  4. bestaan van wetenschappelijke gemeenschap (student, professor, onderzoeker)

     (1962: pers & communicatiewetenschappen UGent)

Administratief onderzoek (cijfers/data → empirisch ´40-50)

• ten dienste van beleid / privatie instantie (overheid, leger)

• persuasieve effecten van communicatie

• kwantitatieve onderzoeken

  = mainstreamparadigma

kritisch onderzoek (menselijke visie)

• kritiek op administratief onderzoek → context & belang van gemeenschap

• theoretisch, normatief & tegen status quo

• kwalitatief onderzoek

  = alternatief kritisch paradigma

paradigma

samenhangend geheel van modellen en theorieën

• universeel gedeeld

• structuur bij onderzoek

• visie/kader bij werkelijkheidsanalyse

• antwoord op wetenschappelijk probleem

Kuhn: scientific revolution

• wetenschap evolueert stap per stap door paradigmawissels

  1. normale wetenschap

  2. puzzle solving (zelfde manier)

  3. paradigma

  4. Anomalieën (abnormaal)

  5. crisis (onverzoenbaar)

  6. revolutie

• minder relevant → evolutionair (lineair, geen revolutie)

paradigma in sociale wetenschappen

• wereldbeschouwing: soort mens & maatschappijbeeld

• cumulatief: non-lineair & concurrerende paradigma´s

dominante maintreamparadigma (´40s-50s VS)

• institutionalisering van communicatiewetenschappen in VS

• liberaal-pluralistisch mensbeeld

• media = 4de macht (informering bij publiek)

• kwantitatief positivistisch onderzoek (alles meten&weten)

• stimulus-respons, functionalisme, informatietheorie

alternatieve kritische paradigma (´70s)

• opkomst communicatiestudies → kritiek op mainstreamparadigma: te eenvoudig

• kapitalistisch mensbeeld

• communicatie & media = manipulatief, systeembevestigend & ideologisch

• kwantitatieve methoden

• frankfurter schule, politieke economie

theoretische school / groep academici (komt uit paradigma)

theorie = logische reeks verbonden stellingen/opvattingen/begrippen over empirische werkelijkheid om hypotheses af te leiden

• voorwaarden

  1. delen zelfde context, tijd & ruimte

  2. werken op hetzelfde onderwerp

  3. vanuit bepaalde invalshoek/paradigma

  4. genieten van internationale reputatie

• voordelen theorie

  1. Ontstaan van concepten → betekenisgeving sociale processen/gebeurtenissen

  2. bewaard afstand & abstractie

  3. opnemen van kritisch-normatieve positie

  4. kritische reflectie

klassificatie van theorievorming (3 dichotomieën)

1. actie < - > structuur

2. consensus < - > conflict

3. geest < - > materie

   hoe werkt de maatschappij?

actie (vs.)

• mensen = actief en autonome individuen die relaties onderhouden & structuren opbouwen

• vrijheid, vrije wil, individualiteit

(vs.) structuur

• sociale relaties & structuren determineren activiteiten van individuen

• determinerende structuren, sociale druk, machtsuitoefening

consensus (vs.)

lineaire vooruitgang → groei & integratie

• maatschappij = zelfregulerend systeem van harmonie

(vs.) conflict

sociale wanorde & permanente crisis → verschillende belangen & macht

→ basis voor sociale verandering (botsing)

materie (vs.)

• feiten & objectivteit → empirisch waarneembare structuren/instelling

  → economische/technologische/politieke basis = materialistische theorie

(vs.) geest

• feiten & waarden → maatschappij & sociale realiteit = subjectief & cultureel

  → historische/reflexieve constructie = culturalistische theorieen