Medische beeldvorming

Fluoroscopie

Fluoroscopie of doorlichting is een techniek voor röntgenonderzoek waarbij de patiënt gedurende langere tijd doorstraald wordt met röntgenstraling die wordt gedetecteerd met een doorlichtingsscherm, zodat kan worden bekeken hoe de afgebeelde lichaamsdelen bewegen of hoe een zich in het beeld bevindende sonde of katheter zich verplaatst tijdens een operatie.

Toepassingen fluoroscopie

angiografie, bij een slikfoto wordt de patiënt doorgelicht, inbrengen centrale katheters, inbrengen pacemakers en bij beeldvorming van het spijsverteringsstelsel

Radiografie

fotograferen door middel van röntgenstralen.

Toepassing radiografie

aangewezen voor breuken, pleurale aandoeningen, diafragmaparese, ...

Echografie

weergave van geluidsgolven die worden teruggekaatst door de inwendige structuren van een levend lichaam. Niet-ioniseerbaar dus aangepast voor kinderen en zwangere vrouwen

CT-scan (computertomografie) toepassingen

Zeer precies voor de visualisatie van allerlei muskuloskeletale, long- en hartaandoeningen. vrij hoge ionisatiedosis

MRI

Magnetic resonance imaging werkt met een sterk magneetveld en radiogolven waarmee de organen in het lichaam zichtbaar kunnen worden gemaakt. Aan MRI komen geen röntgenstralen of ioniserende straling te pas.
MRI wordt in de geneeskunde veel gebruikt voor het stellen van een diagnose, het bepalen van het stadium van een ziekte en voor het opvolgen van patiënten zonder ze bloot te stellen aan gevaarlijke straling

Angiografie

Angiografie is een afbeeldingstechniek in de geneeskunde waarbij bloedvaten en hartkamers met behulp van contrastvloeistof worden afgebeeld met röntgenfoto's. Hiermee kan een vernauwing of verbreding snel opgespoord worden

Ruimtelijke resolutie

Wat is de kleinste afstand tussen 2 punten die op het beeld nog kan onderscheiden worden

Densiteitsresolutie

Tot welke graad hebben verschillende elementen uit het beeld verschillende kleuren en tot op welk niveau kunnen deze van elkaar onderscheiden worden

Mogelijkheden tot classificatie van beeldvorming

1. Type onderzoek, 2. lokalisatie, 3. anatomie en type orgaan en 4. type aandoening

Classificatie beeldvorming volgens type onderzoek

Rx, echo, CT, ...

Classificatie beeldvorming volgens lokalisatie

thoraxwand, long, mediastinum, ...

Classificatie beeldvorming volgens anatomie en type orgaan

bloedvaten, zenuwen, ...

Classificatie beeldvorming volgens type aandoening

infecties, tumoren, ... (is nucleaire geneeskunde)

Hoe benader je een letsel in de radiologie?

1. Detectie: letsel kunnen topografiëren en vergelijken met een normaal beeld, 2. lokalisatie: het letsel lokaliseren in een aangedaan orgaan, 3. beschrijving: volgens densiteit en vorm waardoor men een idee kan krijgen van de onderliggende oorzaak en 4. differentiaaldiagnoses genereren

Indeling thoraxpathologieën

Vasculair, Inflammatoir/ infectieus, Congenitaal/ Cancer/ Collagen disease, Traumatisch, Idiopathisch en Metabool (VICTIM)

Onderdelen van het mediastinum

Superior mediastinum compartiment en inferior mediastinum compartiment. het inferieur mediastinum compartiment wordt verder onderverdeeld in het anterieur, middel en posterieur mediastinum compartiment

Anatomie van het superior mediastinum compartiment

Ligging: rib 1 tot T4 en inhoud: thymus, trachea, esophagus, ductus thoracicus, arcus aorticus, venen (v cava superior, v brachiocephalica, v intercostalis superior links), nervi (vagus, phrenicus, laryngeus recurrens links), lymfevaten, other (Try To Eat Toast And Vitamins Now Little Oliver

Anatomie van het compartimentum mediastinum anterior inferior

Ligging: van T4 tot T9 en van sternum tot pericard en inhoud: rest van de thymus en lymfnoden

Anatomie van het compartimentum mediastinum medianus inferior

Ligging: T4 tot T9 en alles in het pericard en inhoud: nervus phrenicus, hart, pericardium, aorta ascendens, truncus pulmonaris en vena cava superior

Anatomie van het compartimentum mediastinum inferior posterior

Ligging: van T4 tot T9 en van posterieur van het pericard tot ruggenwervel en inhoud: aorta thoracica descendens, vv azygos, vv hemiazygos, vv hemiazygos accessorius, ductus thoracicus, esophagus, nervus vagus, nervi splanchni en lymfevaten (on the DATE Vivian Slapped Larry)

Bespreek de beeldvorming van het mediastinum

1. Rx levert niet veel info op: enkel randen beschikbaar, 2. CT meest gebruikt, vaak met contrast, 3. MRI bij cardiale en grote bloedvaten aandoeningen, 4. echo bij cardiale en aortaproblemen, 5. angiografie voor bronchiale en aortale diagnosen en coronarografie van belang voor evaluatie van coronaire therapie

Geef voorbeelden van niet-pathologische radiologische bevindingen

Links-rechtse aortaboogdraaiing (op Rx geen aortaboog te zien) en ontdubbelde v cava superior door fwezige fusie tijdens embryonale periode

Geef de betekenis van mediastinale massa's

anterieure massa's: steeds abnormaal: teratoom, thyroïdweefsel, thymoom of lymfoom. middenste massa's: kunnen klieren zijn (als groter dan 1cm altijd te onderzoeken), ook aneurysma terug te vinden en ontwikkelingsanomalieën en verkalkte klieren bij oudere personen. Posterieure massa's: massa kan teken zijn van vergrote klieren, oesofagusdivertikel en neoplasie.

vena cava superior syndroom

Het is een groep symptomen die wordt veroorzaakt door obstructie van de superieure vena cava. Symptomen zijn oedeem van het gezicht en de armen en het ontstaan ​​van gezwollen zijaders aan de voorzijde van de borstwand. Kortademigheid en hoesten zijn vrij veel voorkomende symptomen; moeite met slikken, hoofdpijn en stridor kunnen ook voorkomen.

Pleurale effusie

Pleurale effusie is een abnormale toename van de hoeveelheid vocht in de borstholte.

Bespreek de beeldvorming van het hart

Rx en CT: meting van diameter van het hart, MRI: evaluatie cardiale functie van het hart, echo: evaluatie klepfunctie en contractiliteit van het hart transthoracaal of transoesofagiaal en evaluatie pericard door echo en CT

Aneurysma

Een aneurysma is een plaatselijke verwijding van een (meestal slagaderlijk) bloedvat, als gevolg van een (ter plaatse) zwakke vaatwand. in het verbrede deel zal de druk toenemen met de derde macht. de behandeling is het plaatsen van een stent

Aortadissectie

Het is een scheur van de lamina intima van de aorta. bloed kan accumuleren in de laag tussen de intima en de media waardoor een vals lumen ontstaat en uiteindelijk klontervorming. de behandeling is het plaatsen van een stent of het lyseren van de klonter. Het heeft meestal een traumatische oorzaak.

Subcutaan emfyseem

Subcutaan emfyseem ontstaat doordat lucht weglekt uit de luchtwegen of een orgaan in de onderhuidse weefsels. Hierdoor treedt pijnloze zwelling op van de huid, die bij aanraking knisperend aanvoelt. Te visualiseren op Rx of CT

Beeldvorming ribfracturen

visualisatie via Rx of CT. Bij het vinden van een ribfractuur moet men altijd andere fracturen op dezelfde rib of op andere ribben opzoeken.

Complicaties ribfracturen

pneumothorax, hemothorax, subcutaan emfyseem miltperforatie en ontstaan van een thoracaal luik.

Beeldvorming van de longen en pleura

1. Rx: best tijdens inspiratie in postero-anterieure en profielopname behalve bij pneumothorax dan beeldvorming tijdens expiratie best omdat contrast tusssen beide longen dan duidelijker. 2. Echo: lokaliseren en identificeren van vocht en interventioneel en 3. CT: evaluatie densiteit van het vocht + werken met contrast en interventioneel

Klinische tekens voor aanwezigheid van pleuraal vocht

1. Meniscus teken in staande positie, 2. wit beeld in liggende positie, 3. verlies diafragmasilhouette, 4. verdikte horizontale fissuur en 5. gecomprimeerde long bij veel vocht

Meniscusteken

Stompe hoek van de sinus costodiafragmaticus door aanwezigheid van vocht.

Oorzaken pleuraal vocht

1. Vasculair; Linker hartfalen, longembolen, 2. Inflammatoir-infectieus: parapneumonisch vocht, empyeem, 3. Cancer: pleurale massa's, 4. Trauma: bloed, 5. Idiopathisch en 6. Metabool (VICTIM)

Empyeem

Een empyeem is opeenhoping van pus binnen een bestaande anatomische ruimte in het lichaam. Het moet onderscheiden worden van een abces, waarbij pus zich vormt in een nog niet bestaande ruimte.

Verschillen in beeldvorming tussen empyeem, tensiepneumothorax en pneumectomie

Bij empyeem geen verplaatsing van het mediastinum. bij tensiepneumothorax wordt het mediastinum verplaatst naar de niet geraakte kant en bij een pneumectomie zal de gezonde long meer plaats innemen.

Kenmerken van pleurale massa's

1. waterdensiteit, 2. vormen stompe hoeken met thoraxwand (longmassa's vormen scherpe hoeken, 3. geen scherpe aflijning

Oorzaken van pleurale massa's

metastase, mesothelioom en chronische inflammatie van de pleurabladen

Mesothelioom

Mesothelioom is een soort kanker, meer specifiek een carcinoom, die ontstaat vanuit de dunne weefsellaag die veel inwendige organen bedekt en bekendstaat als het mesothelium

Differentiaaldiagnosen van pleurale massa's

perifere longtumor en een ribfractuur met callus

Visualisatie van ademhalingsbewegingen

dmv fluoroscopie

Beeldvorming van diafragmaparese

Rx tijdens inspiratie en expiratie

Oorzaken van een hoogstand van het diafragma

denervatie, volumeverlies van de long door atelectase of pneumectomie etc, volumetoename van het abdomen en een hernia

Oorzaken van een laagstand van het diafragma

volumetoename van de long door massa of shift van het contralateraal deel of door volumetoename van de pleurale ruimte

Sniff test

Test gebruikt om diafragmaparese na te gaan. hierbij ademt de pt zeer snel lucht in, om bijdrage van secundaire ademhalingsspieren te verminderen. Bij diafragmaparese ziet men dat de diafragma niet naar omlaag beweegt bij inspiratie terwijl dit normaal wel moet gebeuren

Witte pathologieën van het longparenchym

verhoging van de waterdensiteit: door verlies van lucht bij atelectase of door watertoename bij oedeem of door aparte waterige massa zoals abces of empyeem

Compressie atelectase

Een luchtweg wordt platgedrukt door een longmassa, een pleurale accumulatie of door een shift of massa van het mediastinum of abdomen. er is een toename van het volume van het mediastinum waardoor deze verplaatst wordt naar de gezonde kant.

Resorptie atelectase

Er is een intraluminale obstructie aanwezig waardoor het deel na de obstructie niet meer geventileerd is. de oorzaak is een mucusprop, een tumor of een surfactant daling wat kan optreden bij ARDS na Rx therapie. In dit geval neemt het mediastinum minder plaats in en zal het verplaatst worden naar de aangedane kant.

Klinische tekens van een compressie atelectase

lokaal verhoogde waterdensiteit, aanwezigheid van de oorzaak van compressie en wegdrukken van andere structuren, dichtdrukken van de vaten

Klinische tekens van een resorptie atelectase

lokaal verhoogde waterdensiteit, aantrekking van het mediastinum, diafragma en fissuren, het dichter komen van de ribben en de compensatoire hyperinflatie van de andere long

Mogelijke soorten alveolaire patronen

1. acinaire rosettes, 2. lucht alveologram, 3. luchtbronchogram en 4. silhouette sign. In het geval van een alveolair patroon is er iets in de alveolen die de lucht verplaatst

Acinaire rosettes

Kleine, ronde, wazige, goed begrensde wolkachtige vlekjes die diffuus kunnen gezien worden op een gewone Rx.

Lucht alveologram

alveoli met normale anatomie, maar die omringd worden door ontstekingsvocht met waterdensiteit

Lucht bronchogram

De bronchus wordt omgeven door opgevulde alveoli. De bronchus heeft dus een normaal aspect en wordt omgeven door een inflammatoir infiltraat. Het is niet te verwarren met een kanker waarbij de massa zich intraluminaal bevindt.

Silhouette sign

een grote anatomische structuur zonder begrenzing. Door de aanwezigheid van veel etter ziet men de begrenzing van de long niet meer

Oorzaken van een alveolair patroon

1. aanwezigheid van transudaat (longoedeem): linker hartfalen, renaal falen met vochtopstapeling en ARDS, 2. Aanwezigheid van excudaat (pneumonie), 3. bloed: na trauma, infedctie, tumor en door vasculitis, 4. aspiratie van maagvocht of voeding en 5. tumor

Transsudaat

Transsudaat is een vloeistof die vanuit het vaatstelsel van een organisme lekt naar de buitenwereld of naar een lichaamsholte. Dat mechanisme wordt veroorzaakt door een hydrostatisch of osmotisch drukverschil, bij een intact epitheel.

Excudaat

Een exsudaat of wondvocht is een vloeistof die vanuit het vaatstelsel van een organisme, soms via een wond of een ontsteking, lekt naar de buitenwereld of naar een lichaamsholte.

Cardiothoracic index

De cardiothoracic index wordt gemeten als de verhouding van de afstand rechterboord-linkerboord hart op de afstand van de breedte van de thorax. De index moet normalitair liggen tussen 42% en 50%

Klinische tekens van een cardiaal oedeem in de longen

1. breed hart: cardiothoracic index boven de 50%, 2. redistributie van bloed naar de longtop met verbrede vaten in de top als gevolg, 3. ontstaan pleuravocht, 4. bilaterale opvulling van de alveoli en 5. vocht in het interstitium

Klinische tekens van een renaal oedeem in de longen

1. vocht in de alveoli, 2. verbreding bovenste mediastinum door veneuze stuwing, 3. opgezette azygosboog en 4. verbrede bloedvaten in volledige long

Klinische tekens van ARDS

1. opvulling alveoli, 2. opvulling interstitium, 3. nl cardiothoracic index, 4. nl vatendistributie; dus er is een alveolair beeld

Hoe verschillende diagnosen met een alveolair beeld differentiëren van elkaar?

1. ARDS: alveolair beeld + evolutie naar fibrose (verkalking op CT en Rx), 2. alveolair beeld en 3. longoedeem: alveolair beeld + cardiaal oedeem ook te zien

Soorten pneumonieën

1. Lobaire pneumonie, 2. bronchiale pneumonie en 3. atypische pneumonie en 4. diffuze pneumonie

Kenmerken van een lobaire pneumonie

1 longkwab homogeen wit en rest van de luchtwegen mooi zwart zonder infiltraat

Kenmerken van een bronchiale pneumonie

Diffuus vlekkerig beeld verspreid over meerdere segmenten

Kenmerken van een atypische pneumonie

Diffuze aantasting van de long met reticulair patroon

Reticulair patroon

alveolair beeld geassocieerd aan een interstitieel beeld

Beeldvorming van TBC

De aandoening start als een klassieke pneumonie en evolueert naar een chronische aantasting. de long zal scleroseren. Er kunnen overal bolletjes gezien worden in de long tgv hematogene uitzaaiing.

Soorten interstitieel patroon

1. Lineair of reticulair beeld: streepjes te zien op Rx, 2. Nodulair beeld: bolletjes te zien perifeer of centraal, 3. reticulair: honinggraad: totale fibrose en destructie van de alveolaire wanden in emfyseem, 4. reticulonodulair: een combinatie van een nodulair en reticulair beeld en 5. diffuze wazig: matglas veld alleen zichtbaar op CT-scan. De vaattekening in de aangetaste zones blijft behouden. Dit is typisch voor een virale pneumonie

Oorzaken van een interstitieel patroon

1. infectieus: atypische pneumonie, 2. lymfangitis carcinoma, 3. sarcoïdose, 4. asbestose, 5. allergische pneumonie, 6. hartfalen en 7. interstitiële longziekte: interstitieel beeld zonder oorzaak

Peribronchiale cuffing

De wand van de bronchus is verdikt. Dit is het gevolg van chronische inflammatie in de bronchus zoals gezien wordt in COPD

Mucusprop in de bronchus

Frequent te zien bij mucoviscidose en bacteriële infecties van de luchtwegen. Kleine zones van atelectase kunnen hierdoor ontstaan.

Bronchiale pathologieën op beeldvorming

peribronchiale cuffing en mucusprop in de bronchus

Kenmerken van goedaardige tumoren

Massa's zijn goed afgerond, homogeen en snel groeiend. ze volgen de normale anatomie

Kenmerken van een abces

Abcessen zijn goed afgelijnd met een grillige wand vanbinnen. met contrast zal de wand aankleuren en het centrum niet, want niet gevasculariseerd.

Kenmerken van primaire tumoren

grillige aflijning, spiculaire uitlopers, houden geen rekening met de longanatomie, centrale necrose dus massa is heterogeen. vrij snelle verdubbelingstijd

Types primaire longtumoren

1. adenocarcinoom, 2. squameus cel carcinoom, 3. grootcellig carcinoom en 4. kleincellig carcinoom

TNM-classificatie

T \= Tumorgrootte
N\= Nodule aantasting
M\= Metastase aanwezigheid

Kenmerken hematogene metastasen

afgeronde aflijning zonder verkalking

Beeldvormingstechnieken van thyroïd

Bestralende technieken zijn afgewezen. Meest gebruikte technieken zijn echo en nucleaire technieken.

Voordelen echografie

1. goedkoop, 2. toegankelijk, 3. zeer goede resolutie met het gebruik van een hoog frequente lineaire transducer

Doppler-echografie

Doppleronderzoek is een techniek die gebruik maakt van ultrasone golven of geluidsgolven om aandoeningen van de bloedvaten te onderzoeken. Met een kleine sonde worden geluidsgolven door de huid heen gestuurd. De bloedvaten kaatsen deze golven terug. Die worden via de sonde opgevangen. Aan de hand van de analyse van de weerkaatste signalen kan men o.a. de stroomsnelheid en stroomrichting van het bloed afleiden.

Nucleaire technieken voor de beeldvorming van de thyroïd

scintigrafie en PET-scan

131 I -scintigrafie

Geeft informatie over de functie van de schildklier. Hiermee onderscheidt men koude nodules van warme nodules

Wat betekent de term 'koude nodules'?

Koude nodules worden zo genoemd omdat ze geen of te weinig thyroïdhormonen produceren en dus geen of weinig jood opnemen en dus niet of weinig intens voorkomen op de scan. Koude nodules zijn meestal cystisch (een cyste neemt geen jood op en ziet er dus uit als een koude nodule) en zijn meer verdacht op maligniteit dan warme nodules.

Indicaties voor het uitvoeren van een scintigrafie

bij het vinden van een nodule en bij een klinische hyperthyroïdie met lage TSH

Meest voorkomende oorzaken van hypothyroïdie

Schildklier atrofie en eindfase thyroïditis

Meest voorkomende oorzaken van hyperthyroïdie

acute thyroïditis en Graves disease

Ziekte van Graves

De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte, waarbij hyperthyreoïdie optreedt. Traditioneel wordt deze geassocieerd met zwelling van de schildklier (struma), uitpuilende ogen (exophthalmus) en een te snelle hartslag (tachycardie). Het gelijktijdig voorkomen van alle drie deze symptomen heet de Merseburger trias. Deze combinatie is echter betrekkelijk zeldzaam, doorgaans staat een van de symptomen op de voorgrond.

Hyperemie

Hyperemie heeft betrekking op een verhoogde bloedstroom in bepaalde lichaamsorganen.

Ziekte van Hashimoto

De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij de schildklier ontstoken raakt. Een gevolg daarvan is uiteindelijk hypothyreoïdie, na aanvankelijk vaak een periode met verhoogde serumwaarden van schildklierhormoon (thyreotoxicose) door celdestructie. Het begint klinisch vaak met een niet-pijnlijke vergroting van de schildklier of een gezwollen gevoel in de hals. De schildklier voelt rubberachtig, soms knobbelig aan maar is niet gevoelig. Bij de ziekte van Hashimoto gaat iets mis in het lichaam zelf: het lichaam maakt namelijk antistoffen aan die tegen de eigen schildklier werken, schildklierautoantistoffen. Deze antistoffen, anti-TPO en anti-TG, kunnen worden aangetoond in een ziekenhuislaboratorium in het bloed om de diagnose te stellen.

White knight nodule

Beschouwd als een goedaardige laesie van de schildklier, consistent met Hashimoto thyroïditis. Best geïdentificeerd in echografie als een goed gedefinieerde, homogeen hyperechoïsche knobbel zonder interne vasculariteit, cystische gebieden of verkalkingen.

Mogelijke oorzaken van een vergrote schildklier

1. jodium-tekort (niet vaak bij ons), 2. farmaca, 3. acute thyroïditis, 4. Graves disease

Waarde voor een normale schildkliervolume

7 tot 11cc/lob

Kenmerken van palpabele nodules

Nodules verschijnen fysiologisch met de leeftijd. De prevalentie op een nodule stijgt met de leeftijd, in regio's met gekende jodium-tekorten, bij antecedenten van bestraling en is groter bij vrouwen.

Follow-up na thyroïdectomie

Het resterend thyroïdweefsel wordt opgespoord met echo. De kans op het maken van fouten is hier groot en er wordt beter geopteerd voor scintigrafie waarbij het resterend klierweefsel zal opkleuren. Verdachte lymfeklieren worden eveneens opgespoord.