Biology

Eencellig

Organisme dat uit een cel bestaat

Meercellig

Organisme dat uit meerdere cellen bestaat

Antibioticum

Geneesmiddel dat bacteriën doodt

Paddenstoel

Vruchtlichaam van een meercellige schimmel

Reducenten

Bacteriën en schimmels die resten van dieren en planten afbreken

Schimmeldraden

Lange, dunne draden waaruit meercellige schimmels bestaan

Spore

Cel waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan

Voedselbederf

Voedsel wordt ongeschikt om te eten door schimmels en bacteriën

Ziekteverwekker

Organisme dat een infectie kan veroorzaken bij planten, mensen en dieren

Inwendig skelet

Skelet aan de binnenkant van het lichaam

Sporenplant

Plant die zich voortplant met sporen

Symmetrisch

Iets wat je aan twee gelijke helften kunt verdelen

Uitwendig skelet

Skelet aan de buitenkant van het lichaam

Zaadplant

Plant die zich voortplant met zaden

Koudbloedig

De temperatuur van het lichaam is gelijk aan de temperatuur van de omgeving

Leden

Delen waaruit de poten van geleedpotigen zijn opgebouwd

Segmenten

Delen waaruit het lichaam van geleedpotigen is opgebouwd

Warmbloedig

De lichaamstemperatuur is altijd even hoog

Wervelkolom

Ruggengraat; deel van het skelet van gewervelden dat is opgebouwd uit wervels

Determineertabel

Tabel met vragen die je doorloopt om een organisme te determineren

Determineren

De naam of groep van een organisme bepalen op basis van kenmerken

organisme

Een levend wezen

levenskenmerken

De verschijnselen waaraan je ziet dat iets en iemand nog leeft.

stofwisseling

in de lichaamscellen stappen plaatsvinden waarbij de ene stof wordt omgezet in een andere stof

Groei

verandering in de bouw van de organisme, een van de negen levenskenmerken

reageren op prikkels

Activering van spieren of klieren na een waarneming, een van de negen levenskenmerken

levensfase

periode in het leven van een mens, met eigen kenmerken.

beweging

verplaatsing van het lichaam of delen daarvan, een van de negen levenskenmerken.

ademhaling

opname van zuurstof en afgifte van koolstofdioxide, een van de neen levenskenmerken.

lichamelijke groei en ontwikkeling

veranderen van grootte en vorm van het lichaam

voortplanting

nakomelingen krijgen, een van de negen levenskenmerken.

voeding

opname van energierijke stoffen(eten en drinken), een van de negen levenskenmerken

geestelijke groei en ontwikkeling

Verandering van de manier van denken, leren en voelen.

Uitscheiding

Afvoer van afvalstoffen uit het lichaam, een van de negen levenskenmerken.

ontwikkeling

verandering in de bouw van een organisme, een van de negen levenskenmerken.

Cel

Kleinste bouwsteen van een organisme

orgaan

Deel van het lichaam met een of meer functies

orgaanstelsel

Samenwerkende groep organen bijv. verteringsstelsel of ademhalingsstelsel

organisatieniveau

Niveau van leven waar biologen naar kijken. Elk organisatieniveau is de bouwsteen voor het volgende niveau, bijvoorbeeld: organen zijn de bouwstenen van orgaanstelsels

tussencelstof

Vormt samen met cellen een weefsel. Kenmerken van het weefsel hangen af van het type tussencelstof.

weefsel

Groep cellen met dezelfde vorm en functie.

bladgroenkorrel

Hierin vindt fotosynthese plaats; geeft planten hun groene kleur

celkern

regelt alles wat er in een cel gebeurt.

celmembraan

Dun vlies om een cel

Celwand

Stevige laag om een plantencel. De celwand is tussencelstof en behoort niet tot de cel.

cytoplasma

Stroperige vloeistof van water met opgeloste stoffen.

kleurstofkorrel

Geeft bloemen en vruchten hun opvallende kleur (Geel, oranje, rood).

Vacuole

Blaasje gevuld met vocht in een plantencel.

Zetmeelkorrel

Hierin slaat de plant zetmeel op.

Chromosoom

Lange keten van DNA en eiwit in de celkern.

Chromosomenpaar

In lichaamscellen komen chromosomen in tweetallen voor. De chromosomen van een paar bevatten informatie voor dezelfde erfelijke eigenschappen.

DNA

Stof waarin de informatie voor de erfelijke eigenschappen is opgeslagen.

erfelijke eigenschap

Eigenschap die je krijgt van je ouders, zoals de kleur van je ogen of een huid met sproeten.

lichaamscel

Cel waarin de chromosomen in paren voorkomen. Het aantal chromosomen is altijd een even getal.

Celdeling

Laatste stap van de gewone celdeling: het cytoplasma deelt zich in tweeën zodat twee cellen ontstaan.

dochtercellen

Twee nieuwe cellen die ontstaan na celdeling.

gewone celdeling

Mitose. Uit een moedercel ontstaan twee dochtercellen met dezelfde chromosomenparen als de moedercel.

kerndeling

De twee DNA-ketens van elk chromosoom worden van elkaar getrokken, de celkern deelt zich in tweeën.

kopiëren

Als voorbereiding op de kerndeling vormt elk chromosoom een kopie van zichzelf.

mitose

Gewone celdeling

moedercel

Cel die zich deelt.

plasmagroei

Toename van de hoeveelheid cytoplasma in een dochtercel.

spiraliseren(opkrullen)

Chromosomen worden korter en dikker doordat ze zich oprollen als een spiraal.

Eicel

vrouwelijke geslachtscel

geslachtscel

Voortplantingscel met een chromosoom van elk chromosomenpaar

geslachtschromosomen

Chromosomenpaar dat bepaalt of een baby een jongen of een meisje is.

meiose

Reductiedeling: vorming van geslachtscellen. Elke dochtercel krijgt de helft van elk chomosomenpaar.

reductiedeling

Meiose, vorming van geslachtscellen.

X-chromosoom

vrouwelijk geslachtshormoon

XX

Geslachtschromosomenpaar van een meisje

XY

Geslachtschromosomenpaar van een jongen.

Y-Chromosoom

Mannelijk geslachtschromosoom

zaadcel

Mannelijke geslachtscel.

conclusie

Beoordelen of het resultaat van het onderzoek overeenkomt met de hypothese.

controlegroep

organismen die niet blootstaan aan de factor die je onderzoekt.

onderzoeksvraag

vraag die precies omschrijft wat je wilt onderzoeken.

preparaat

Heel dun laagje weefsel of cellen op een glazen plaatje.

prepareermateriaal

Gereedschap om een preparaat te maken.

probleemstelling

De (algemene) vraag waarmee het onderzoek start.

proefgroep

Organismen die blootstaan aan de factor die je onderzoekt (bijvoorbeeld temperatuur).

resultaten van een onderzoek

Overzichtelijk weergegeven waarnemingen van een onderzoek.

uitvoering

Doen wat in het werkplan van een onderzoek staat.

verwachting

Vermoedelijke uitkomst van het onderzoek op basis van de hypothese.

waarnemingen

wat je ziet, ruikt, hoort en/of voelt tijdens het onderzoek.

werkplan

Beschrijving van het onderzoek wat je wilt uitvoeren en hoe je dat gaan doen.

Balzak

Huidplooi waarin teelballen en bijballen liggen

Bijballen

Tijdelijke opslag voor zaadcellen

Eikel

Top van de penis; gevoelig voor prikkels

Penis

Uitwendig geslachtsorgaan van de man

Prostaat

Orgaan dat vocht toevoegt aan de zaadcellen

Teelballen (zaadballen)

Delen die zaadcellen produceren

Urinebuis

Transport van urine en sperma

Voorhuid

Huidplooi om de eikel

Zaadblaasjes

Organen die vocht toevoegen aan de zaadcellen

Zaadleiders

Transport van zaadcellen van bijbal naar prostaat

Zwellichamen

Delen die zich vullen met bloed en de penis in erectie brengen

Baarmoeder

Orgaan waarin zich het embryo ontwikkeld

Binnenste schaamlippen

Huidplooien die vocht (kunnen) aanmaken

Buitenste schaamlippen

Behaarde huidplooien

Clitoris

Geslachtsorgaan van de vrouw, bestaat uit zwellichamen (inwendig) en clitoriseikel (uitwendig)