aardrijkskunde examen van willytje

Kortgolvige straling

Kortgolvige straling

Toppen dicht bij elkaar, kleine golflengte met veel energie

Langgolvige straling

Toppen ver uit elkaar, lange golflengte met weinig energie

Albedo

percentage teruggekaatste straling (afhankelijk van kleur en aard, lichtgekleurde oppervlakken kaatsen het meeste terug bv. Wolken, sneeuw, woestijn,…

Energieomzettingen

bovenste lagen aarde, onderste delen atmosfeer vindt er een energieomzetting plaats. Kortgolvige straling wordt langgolvig en omgekeerd.

Natuurlijk broeikaseffect

Extra warmte richting de aarde bv van de zon wordt geabsorbeerd en wordt naar alle kanten gestuurd, de aarde warmt daardoor op.

Stralingsbalans

het evenwicht van de hoeveelheid invallende straling en uitgaande straling.

Global Warming Potential (GWP)

een maatstaf om verschillende broeikasgassen te vergelijken

-koolstofdioxide(CO2), GWP=1

-Waterdamp(H2O), GWP=<1

-Methaan(CH4), GWP=25

-Distikstofmonoxide(N2O), GWP=298

-Ozon(O3), GWP= /

Versterkt broeikaseffect

door menselijke activiteiten vergroot de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer, er wordt meer warmtestraling teruggekaatst

Klimaatverandering

door het versterkt broeikaseffect: gemiddelde temperatuur stijgt, neerslag verandert

gevolgen: extreme vormen van neerslag (overstromingen, bosbranden, droogtes,…)

Gletsjers

Ijsmassa die langzaam van een berghelling naar beneden beweegt

Permafrostbodems

bodems die gedurende lange tijd bevroren zijn

Positieve terugkoppeling

warme lucht kan meer waterdamp vasthouden, meer waterdamp = versterkt broeikaseffect (waterdampterugkoppeling)

Negatieve terugkoppeling

meer CO2 in de lucht = planten efficiënter aan fotosynthese doen. ze halen meer CO2 uit de lucht wat leidt tot een verzwakking van het broeikaseffect (fotosyntheseterugkoppeling)

Hydrosfeer

die watertje, oceanen, rivieren

Geosfeer

die landje, Weides, landbouwgronden, bodems

Biosfeer

Alle levende orga

Atmosfeer

Laag over de aarde die zorgt voor leven op aarde

Het 5 P-model

Prosperity = Welvaart

Planet = ecologische gevolgen

People = behoeften van mensen

Partnership = samenwerking tussen politieke verantwoordelijken, bedrijven, burgers

Peace = samenwerking kan alleen via vrede

Duurzame ontwikkelingsdoelen

17 doelen tegen 2030 zo goed mogelijk voltooien

Donutmodel

Gemaakt door Kate Raworth

binnenkant = sociaal fundament, basisbehoeften

buitenkant = ecologisch plafond, deze zaken moeten minderen

Mitigatie

impact op de aarde beperken op vlak van levensstijl, technologien, activiteiten (bv minder broeikasgassen uitstoten)

Adaptatie

voorbereiden op veranderingen die onvermijdelijk zijn (bv woning op palen bouwen, dijken verhogen,…)

Schalen Transitie

kleine schaal: individuen, gezinnen, scholen, bedrijven,…

middelgrote schaal: steden, provincies, landen, multinationals

Grote schaal: werelddelen, organisaties zoals EU en VN

Ecologische voetafdruk

Geeft weer hoeveel hectare iemand nodig heeft om zich in zijn/haar behoeften te voorzien (hoe hoger op de HDI, hoe groter de ecologische voetafdruk)