fizjologia - układ nerwowy

czym jest bodziec

czynnik środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego, który prowadzi do pobudzenia swoistego receptora lub narządu odbiorczego

jak inaczej można nazwać bodziec

podnieta

kiedy nastąpi reakcja wywołana bodźcem

bodziec musi mieć odpowiednią siłę oraz odpowiednio długi czas działania

czym są receptory

komórkami nerwowymi lub ściśle zbudowanymi narządami odbiorczymi (narządy zmysłów)

do czego służą receptory

pozyskują informacje ze środowiska wewnętrznego organizmu oraz otaczającego go środowiska zewnętrznego

wymień rodzaje receptorów ze względu na charakter bodźca lub rodzaj stymulacji

fotoreceptory, proprioreceptory, mechanoreceptory, magnetoreceptory, nonyceptory, osmoreceptory, presoreceptory, elektroreceptory, chemoreceptory, termoreceptory

scharakteryzuj fotoreceptory

reakcja na światło - w siatkówce oka

scharakteryzuj proprioreceptory

ruch, pozycja ciała, równowaga

scharakteryzuj mechanoreceptory

mechaniczne uszkodzenia, dotyk

scharakteryzuj magnetoreceptory

natężenie, kierunek pola magnetycznego, ptaki wędrowne

scharakteryzuj nocyceptory

nocyreceptory, receptory bólowe - wrażliwe na bodźce wywołane urazem

scharakteryzuj osmoreceptory

ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych

scharakteryzuj presoreceptory

zmiany ciśnienia krwi

scharakteryzuj elektroreceptory

natężenie i kierunek pola magnetycznego - węgorze

scharakteryzuj chemoreceptory

bodźce chemiczne (zapach, smak)

scharakteryzuj termoreceptory

zmiany temperatury

klasyfikacja receptorów ze względu na lokalizację

eksteroreceptory (zewnętrzne) - kontaktoreceptory, telereceptory; interoreceptory - proprioreceptory, wisceroreceptory

scharakteryzuj kontaktorecptory

dotyk, bezpośredni kontakt, np. dotyk, smak

scharakteryzuj telereceptory

bodźce z odległości np światło, fale dźwiękowe

scharakteryzuj wisceroreceptory

w narządach wewnętrznych i naczyniach krwionośnych

gdzie znajdują się proprioceptory

w narządzie ruchu

czym jest odruch

automatyczna i stereotypowa reakcja organizmu na bodźce środowiska wewnętrznego i zewnętrznego

za pośrednictwem czego zachodzi odruch

ośrodkowego układu nerwowego

jakie rodzaje reakcji może wywołać odruch

ruchowa, wydzielnicza, psychiczna

główny podział odruchów

warunkowe, bezwarunkowe

lokalizacja odruchów warunkowych

kora mózgowa, układ siatkowy pnia mózgu, ośrodki podkorowe, podwzgórze

scharakteryzuj odruchy warunkowe

reakcje wyuczone, nabyte, kontrolowane

lokalizacja odruchów bezwarunkowych

ośrodki nerwowe - rdzeń kręgowy i rdzeń przedłużony

scharakteryzuj odruchy bezwarunkowe

bez udziału świadomości

co to jest łuk odruchowy

podstawowa jednostka zintegrowanej czynności neuronalnej

z czego składa się łuk odruchowy

receptor, droga wstępująca (aferentna), ośrodek nerwowy, droga zstępująca (efektorowa), efektor

scharakteryzuj receptor

potencjał czynnościowy: energia bodźca → sygnał bioelektryczny

scharakteryzuj ośrodek nerwowy w łuku odruchowym

jeden lub zespół neuronów, które kontrolują reakcję odruchową - ciała tych neuronów zawsze znajdują się w brzusznych-przednich rogach rdzenia kręgowego

narysuj i opisz schemat powstawania odruchu warunkowego

1 bodziec bezwarunkowy 2 fotoreceptor - siatkówka oka 3 droga wstępująca - nerw wzroku 4 kora mózgowa 5 ośrodek korowy wzroku 6 ośrodek wydzielania śliny 7 włókna asocjacyjne - tworzą więź fizjologiczną 8 droga wstępująca - nerw węchowy 9 chemoreceptor 10 bodziec warunkowy

narysuj i podpisz łuk odruchowy

1 bodziec mechaniczny 2 mechanoreceptor 3 receptor 4 droga wstępująca - nerw czuciowy 5 receptor ośrodka rdzeniowego ruchu 6 droga zstępująca - nerw ruchowy 7 efektor 8 istota szara 9 istota biała 10 róg grzbietowy 11 róg brzuszny

jak położony jest rdzeń kręgowy

rozciąga się od rdzenia przedłużonego przez odcinki: szyjny, piersiowy, lędźwiowy i krzyżowo-ogonowy

co buduje rdzeń kręgowy

istota biała i szara

czym jest istota szara

skupisko ciał neuronów

czym jest istota biała

skupisko włókien nerwowych

co odgałęzia się od rdzenia kręgowego

nerwy parzyste rdzeniowe

czynności istoty szarej

ośrodki odruchów rdzeniowych: odruchy przepony, mięśni: oddechowych, klatki piersiowej, kończyn, miednicy; ośrodki autonomiczne: naczynioruchowe, wydzielnicze gruczołów potowych skóry, defekacji, wydzielania moczu, erekcji, ejakulacji, mięśni oka

czynności istoty białej

przekazywanie informacji z receptorów skóry, mięśni, stawów, ścięgien i znacznej części narządów wewnętrznych; przenoszenie poleceń z mózgowia do narządów wykonawczych: mięśnie, stawy

co to rdzeń przedłużony

droga, którą przebiegają impulsy z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie

jakie ośrodki są zlokalizowane w rdzeniu przedłużonym

oddechowy-wdechowy, sercowy, naczynioruchowy, pokarmowe, odruchów obronnych

scharakteryzuj ośrodek oddechowy-wdechowy

rytmiczne impulsy pod wpływem CO2 i wydechowy

scharakteryzuj ośrodek sercowy

hamowanie akcji serca

scharakteryzuj ośrodek naczynioruchowy

część presyjna - zwężenie naczyń krwionośnych, przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego; część depresyjna - rozszerzenie, zwolnienie, spadek

scharakteryzuj ośrodki pokarmowe

ssanie, żucie, połykanie, wydzielanie śliny, wydzielanie soków trawiennych, motoryka przewodu pokarmowego

scharakteryzuj ośrodek odruchów obronnych

kichanie, kaszel, mruganie, wydzielanie łez, wymioty

funkcje opon mózgowo-rdzeniowych

błony łącznotkankowe, odżywiają i osłaniają, chronią przed wstrząsami

1 mózg 2 opona miękka 3 opona pajęcza 4 czaszka 5 opona twarda

jak położona jest opona miękka

ściśle przylega do powierzchni mózgowia wnikając we wszystkie bruzdy, zagłębiny i szczeliny do ich dna

jakie funkcje pełni opona miękka

łącznotkankowy zrąb - utrzymuje we właściwym kształcie mózgowie, bierze udział w przemianie materii, unerwiona dzięki włóknom od nerwów czaszkowych i rdzeniowych

inna nazwa opony miękkiej

naczyniówka

inna nazwa opony pajęczej

pajęczynówka

funkcje/położenie opony pajęczej

jest błoną graniczną, która zamyka od zewnątrz przestrzeń wypełnioną płynem

funkcje opony twardej

zbudowana ze zbitej tkanki łącznej, główna funkcja ochronna

czym jest ośrodek nerwowy

zespół neuronów, które znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym, związanych z wykonywaniem określonych czynności - odruchów

scharakteryzuj przemianę materii w ośrodkowym układzie nerwowym

glukoza to główny materiał energetyczny, niezbędny dopływ krwi, istota szara spala więcej materiałów energetycznych niż istota biała, tkanka nerwowa może spalać aminokwasy - kwas glutaminowy, mózg zużywa prawie 8% tlenu pochłanianego przez organizm

ile razy więcej istota szara spala materiałów energetycznych od istoty białej

3-5 razy

mózg zużywa dużo tlenu, ponieważ

jest mocno wrażliwy na niedotlenienie - nieodwracalne zmiany już po 5 min braku tlenu

scharakteryzuj kwas glutaminowy

stanowi około 80% wszystkich aminokwasów w korze mózgowej, jest niezbędny do rozwoju tkanki nerwowej, ułatwia syntezę acetylocholiny w mózgu

wymień właściwości ośrodka nerwowego

promieniowanie (irradiacja dodatnia), przetwarzanie siły i rytmu pobudzenia, jednokierunkowość przewodzenia, zwolnienie prędkości przewodzenia impulsów (opóźnienie synaptyczne), sumowanie pobudzenia, ułatwianie, torowanie, hamowanie (indukcja ujemna), dominanta, tonus, zmęczenie

scharakteryzuj promieniowanie (irradiacja dodatnia)

silne pobudzenie jednego ośrodka rozprzestrzenia się na inne ośrodki (nadmiar pobudzenia jest oddawany na inne neurony)

scharakteryzuj przetwarzanie siły i rytmu pobudzenia

ośrodek może wzmocnić lub osłabić bodziec, a także zmienić częstotliwość impulsów

scharakteryzuj jednokierunkowość przewodzenia

impuls zawsze jest przewodzony w jednym kierunku: neurony dośrodkowe→pośredniczące→odśrodkowe

scharakteryzuj zwolnienie prędkości przewodzenia impulsów

opóźnienie synaptyczne 0,5-1ms

scharakteryzuj sumowanie pobudzenia

wiele słabych bodźców może wywołać jedną reakcję (siła podprogowa impulsów); pojedynczy impuls podprogowy nie wywoła reakcji

scharakteryzuj ułatwianie

po wcześniejszym pobudzeniu ośrodek szybciej reaguje na kolejne impulsy

scharakteryzuj torowanie

ośrodek w stanie czynnym zwiększa pobudliwość innych ośrodków

scharakteryzuj hamowanie (indukcja ujemna)

silnie pobudzony ośrodek może tłumić aktywność innych ośrodków

scharakteryzuj dominantę

jeden silnie pobudzony ośrodek może hamować odruchy słabiej pobudzonego ośrodka, a nawet wzmacniać swoje pobudzenie kosztem innych ośrodków

scharakteryzuj tonus

ośrodki rdzeniowe pozostają w stałym napięciu (mięśnie) do momentu przerwania nerwu

scharakteryzuj zmęczenie

długotrwałe pobudzenie powoduje wyczerpanie przekaźników synaptycznych