H5: Sociologie

Conflictsociologie

 de studie van sociale ongelijkheid of het bestaan van groeperingen die in duurzame relatie van onder- en boven schikking staan en daarom uiteenlopende belangen hebben, wat onderlinge conflicten genereert

Heerschappij

subtiele machtsverhouding 

Macht, versie Weber

de kans (mogelijkheid) om binnen een sociale betrekking de eigen wil door te zetten, ook tegen weerstand in, onverschillig waarop deze kans berust

Machtsbron

basis voor het vermogen om macht uit te oefenen

Sociale orde, versie conflictsociologie

het bestaan van een enigszins stabiele machtsverhouding waarbinnen een machtigere partij haar wil aan een of meer anderen oplegt 

Gezag/autoriteit

geldige of legitieme macht

Legaal gezag

 berust op formeel vastgelegde regels en procedures

Traditioneel gezag

het toekennen van legitieme macht aan een of meer individuen door een onaantastbaar geachte traditie

Charismatisch gezag

individuele uitstraling

Kapitaalsvolume

de globale hoeveelheid aan economisch en onderwijskapitaal

Kapitaalstructuur

het relatieve aandeel van economisch dan wel onderwijskapitaal bij een beroep of in een cluster van vergelijkbare beroepen

Klassenfractie

subklasse

Economische klassenfractie

een subklasse met vooral economisch kapitaal

Culturele fractie

een subklasse die haar klassenpositie voor alles dankt aan het behaalde onderwijsniveau

Habitus

een duurzaam geheel van in de primaire socialisatie verworven gewoonten of disposities

De strijd om legitieme cultuur

welke cultuur- of kunstuitingen wel of niet een algemene erkenning verdienen

Distinctieprofijt

het sociaal breed erkende onderscheid in levensstijl tussen zij die boven aan de sociale ladder staan en alle anderen (hoe het individu of groep sociaal voordeel kan behalen door het maken van onderscheid tussen zichzelf en andere)

Systeembenadering/systeemtheoretische visie

algemene theorie van sociale systemen

Systeem

basiseenheden en relaties tussen deze elementen (basiseenheden)

Sociaal systeem, versie Parsons

 positiegebonden rolhandelingen, dus door verwachtingen geleide handelingen van positiebekleders, zijn de basiselementen van een sociaal systeem

Functie, versie Parsons

 het positieve gevolg van een sociaal fenomeen, in brede zin, voor de ordening of het evenwicht binnen een sociaal systeem

Functionele vereiste

noodzakelijkheid voor het functioneren van een sociaal systeem

Functie, versie Merton

het positieve gevolg van een sociaal fenomeen, in brede zin, voor een ander sociaal verschijnsel of sociaal verband

Disfunctie

het negatieve gevolg van een sociaal fenomeen, alweer in brede zin, voor een ander sociaal verschijnsel of sociaal verband

Manifeste (dis) functie

het positieve of negatieve gevolg wel bedoeld door de betrokken actoren

Latente (dis) functie

het positieve of negatieve gevolg niet bedoeld door de betrokken actorenhet totaal van manifeste en latente functies of disfuncties

Nettobalans van het geheel van gevolgen

 het totaal van manifeste en latente functies of disfuncties

Symbolisch interactionisme

mensen zijn actieve betekenisgevers of interpretatoren

Symbool

voertwig van 1 of meer betekenissen

Symbolisch interactionisme

 de deelnemers beschouwen hun eigen gedragingen en die van anderen als betekenis geladen of zinvol

Samenhandelen, versie Blumer

een lopend proces van het aan elkaar aanpassen of op elkaar afstemmen van de handelingen van de deelnemers (fitting together) (joint action)

Indicatie

een aanwijzing die te kennen geeft hoe een actor zo dadelijk zal handelen

Lines of action

wederzijdse afstemming van individuele ‘handelingslijnen’

sociale orde vraag, versie Blumer

 een ordentelijk samenhandelen is nooit gegeven, in strikte zin. Het is integendeel de continu hermaakte uitkomst van een situatiegebonden actieve ordening van het samenhandelen op basis van situatiedefinities, indicaties en onderlinge afstemming van handelingslijnen

Interpretatieve procedures

gedeelde regels  in de omgang met symbolen

Conflict versus consensus

bij de studie van het samenleven en beantwoorden van de sociale ordevraag ligt de klemtoon ofwel op zichtbare of sluimerende groepsverschillen in belangen en macht die samenhangen met de ongelijke verdeling van privileges, ofwel op collectief ideeëngoed waarover binnen een sociaal verband een brede overeenstemming bestaat

Agency versus structure/handelingsvermogen versus structuur

 het vertrekpunt bij de benadering van samenhandelen is ofwel persoonlijk gemotiveerde handelingsvermogen van individuen ofwel de bepaling daarvan door sociale structuren of maatschappelijke structuurkenmerken

Begrijpen versus verklaren

bij de studie van het sociale primeert ofwel het begrijpen van binnenuit, ofwel het (liefst causaal) verklaren vanuit externe factoren

Micro versus macro

het verschil in focus binnen onderzoek en theorievorming op ofwel de kleinschalige interactie tussen individuele factoren, ofwel de structuurkenmerken  van samenlevingen

Cultuur versus structuur

de socioloog richt zich bij de studie van het sociale op de structurerende kracht van ofwel ideeëngoed of kaders van betekenisgeving, ofwel sociale structuren en structuurkenmerken