BIOCHEMIA - kolos kwasy nukleinowe

Jakie są pochodne hydroksylowe puryn?

Ksantyna, hipoksantyna, kwas moczowy – produkty przemian puryn

Jakie nukleotydy nie wchodzą w skład DNA/RNA, ale pełnią ważne funkcje?

ATP (energia), NAD⁺ (reakcje redoks), cAMP (przekaźnik wtórny)

Podaj przykłady wysokoenergetycznych związków nukleotydowych

ATP, GTP, CTP, UTP – zawierają wiązania bezwodnikowe

Jakie są nienukleotydowe związki wysokoenergetyczne?

Fosfoenolopirogronian (PEP), 1,3-bisfosfoglicerynian, acetylo-CoA

Jakie są rodzaje RNA i ich funkcje?

🔹 mRNA – koduje białka
🔹 tRNA – przenosi aminokwasy
🔹 rRNA – składnik rybosomu

Jak działa polimeraza DNA?

Syntetyzuje nową nić DNA w kierunku 5' → 3', wymaga startera

Jak działa ligaza DNA?

Łączy fragmenty DNA przez tworzenie wiązania fosfodiestrowego

Jakie enzymy biorą udział w naprawie DNA?

Endonukleazy, egzonukleazy, DNA polimerazy, ligazy – usuwają i uzupełniają uszkodzone sekwencje

Jakie są cechy kodu genetycznego?

Trójkowy, jednoznaczny, zdegenerowany, bezprzecinkowy, uniwersalny

Co to jest transkrypcja?

Przepisanie informacji z DNA na mRNA przez polimerazę RNA

Jak działa polimeraza RNA?

Tworzy mRNA bez potrzeby startera, działa w kierunku 5' → 3'

Co to jest operon?

Zespół genów pod wspólną kontrolą promotora, typowy dla prokariontów

Jakie są etapy translacji?

Inicjacja (złożenie kompleksu), elongacja (wydłużanie łańcucha), terminacja (zakończenie translacji)

Jakie czynniki biorą udział w biosyntezie białek?

mRNA, tRNA, rybosomy, enzymy, czynniki inicjujące i elongacyjne, GTP

Jakie są mechanizmy ekspresji genów u prokariontów?

Indukcja (np. laktoza uruchamia operon lac), represja (np. tryptofan blokuje operon trp).

Jakie są typy mutacji?

• Substytucja (zamiana)

• delecja (utrata), insercja (wstawienie)

• tranzycja (puryna ↔ puryna)

• transwersja (puryna ↔ pirymidyna)

Jak działają antybiotyki na replikację i translację?

🔹 Rifampicyna – blokuje RNA polimerazę
🔹 Tetracyklina – blokuje rybosomy prokariotów
🔹 Ciprofloksacyna – hamuje gyrazę DNA

Co to jest sortowanie białek?

Proces kierowania nowo powstałych białek do odpowiednich organelli (np. mitochondria, jądro) lub wydzielania na zewnątrz komórki

Jakie są metody rozdziału materiału biologicznego?

Wirowanie, frakcjonowanie, filtracja, liza komórkowa

Jakie są typy chromatografii wg mechanizmu działania?

• Adsorpcyjna

• jonowymienna

• rozdzielcza

• powinowactwa

• sączenie molekularne

Jakie są typy chromatografii wg fazy ruchomej?

Cieczowa (HPLC), gazowa (GC), fluidalna

Jakie są typy chromatografii wg techniki?

Kolumnowa, planarna (bibułowa, cienkowarstwowa – TLC)

Co to jest elektroforeza i do czego służy?

Technika rozdziału cząsteczek (np. DNA, białek) w polu elektrycznym według ich masy i ładunku

Jakie są rodzaje elektroforezy?

Żelowa (agarozowa, poliakrylamidowa), kapilarna, SDS-PAGE (dla białek), izoelektryczna ogniskowanie