Les 6: anarchisme

Anarchisme

Ideologie die streeft naar de afschaffing van alle hiërarchische en niet zelfgekozen autoriteit. Geloof in spontane zelforganisatie en wederzijdse hulp.

Kernwaarden van anarchisme

1. Persoonlijke autonomie

2. Zelfwaarde

3. Wederzijdse bijstand

4. Afwijzing van autoriteit, hiërarchie en dogma’s

Thin ideology

Anarchisme wordt beschouwd als een “dunne ideologie”, met overlap tussen vrijheid (liberalisme) en gelijkheid (socialisme).

Spontane ordening

Het geloof dat samenlevingen zich op natuurlijke wijze kunnen organiseren zonder externe autoriteit, gebaseerd op wederzijdse hulp en solidariteit.

Antiklerikalisme

Afwijzing van georganiseerde religie als bron van autoriteit, zonder noodzakelijk tegen religieuze overtuigingen te zijn.

Economische vrijheid

Het streven naar een economie zonder staatsinmenging en monopolies, waarin individuen vrij zijn om samenwerkingsvormen te kiezen.

Anarcho-syndicalisme

Collectivistische stroming binnen het anarchisme die streeft naar arbeiderszelfbestuur, mutualisme en de afschaffing van kapitalisme.

Anarcho-liberalisme

Stroming binnen het anarchisme die de vrije markt en individuele autonomie benadrukt. Vaak geassocieerd met minimalistische overheden.

Collectivistisch anarchisme

Geloof in een niet-autoritaire maatschappij gebaseerd op wederzijdse bijstand, zelfcontrole en sociale controle binnen gemeenschappen.

Pierre-Joseph Proudhon

Schrijver van "What is Property?" (1840). Bekend om de uitspraak “Eigendom is diefstal”. Stelde mutualisme en arbeiderszelfbestuur voor als alternatief.

Arbeiderszelfbestuur

Het principe dat arbeiders direct controle hebben over productie en beslissingen in hun werk, zonder tussenkomst van eigenaars of managers.

Mikhail Bakunin

Russisch anarchist en criticus van marxistisch staatsgericht socialisme. Bekende werken zijn "Statism and Anarchy" en zijn kritiek op universeel stemrecht.

Individualistisch anarchisme

Stroming die individuele vrijheid en autonomie boven collectieve doelen stelt. Geassocieerd met Max Stirner en Ayn Rand.

Max Stirner

Auteur van "The Ego and Its Own". Beklemtoonde het idee van egoïsme en de absolute soevereiniteit van het individu.

Ayn Rand

Filosoof en auteur van "The Fountainhead" en "Atlas Shrugged". Grondlegger van het objectivisme, met een focus op egoïsme en rationeel zelfbelang.

Objectivisme

Filosofie van Ayn Rand. Benadrukt de superioriteit van de rede, individuele rechten en kapitalisme als het enige morele economische systeem.

Emma Goldman

Anarchist, feministe en activiste. Schreef "Anarchism and Other Essays" en pleitte voor sociale rechtvaardigheid en individuele vrijheid.