Les 1 Middeleeuwen en Volksverhuizingen

Zie PPT op chamillo

Wat betekent tenebrae bij Petrarca?

Duisternis

Betekenis van media tempestas?

Stormachtige tijden.

Betekenis van media aetas?

Tussentijd.

Welke 3 termen zagen we bij 15e eeuw?

• Media tempestas

• Media aetas 

• Media tempora

17e eeuw: betekenis medium aevum?

Middelste tijdperk.

Wie gebruikte medium aevum voor het eerst officieel?

Du Cange.

Wat betekent historia medii aevi?

Geschiedenis van het midden-tijdperk.

Wat is een belangrijk kenmerk van de middeleeuwen, op welke tradities is het gestoeld?

• Romeinse

• Germaanse

• Christelijke

Welke periodisering van de ME hebben we gezien? (tijd ook)

• Vroege (400 - 1000)

• hoge (1000 - 1200)

• late (1200 - 1500)

3e eeuw: belangrijke keizer bij einde Romeinse Rijk?

Diocletianus.

Wat is tetrarchie?

Viermansbestuur.

Wat veranderde aan het keizerschap onder Diocletianus?

Keizer kreeg absolute macht (dominaat).

Wat gebeurde er met het beeld van de keizer? (Romeins rijjk)

Keizer kreeg een heilig karakter.

Hoeveel provincies had het rijk met Diocletianus?

114 provincies.

In wat werden de provincies opgedeeld?

Civitates of districten.

Wie leidde een civitas?

De curia. (leden uit de lokale welvarende families)

Waarop berustte de macht van de keizer? (Romeinse rijk)

Op militaire verwezenlijkingen.

Wat gebeurde er tot aan Theodosius met opvolging?

Keizers werden opgevolgd door hun zonen.

Wat waren de veranderingen door de reogranisatie van het leger (romeinse rijk)

• Geen complete legioenen aan de limes

• Invulling legioenen met barbaren

Wat is een feoderati?

verdragen tussen Romeinen en barbaren

Wat waren de voordelen van een feoderati?

• Formele onderwerping

• Statuut van militaire bondgenoot

• Eigen commandant

wat is een foedera?

• Variabel in tijd

• Groeide later uit tot huurlingencontracten → hierbij geen formele onderwerping

Wat waren de voordelen van een Foederati voor de Romeinen?

• Menselijke bufferzone aan limes

• Meer soldaten in leger

• Militaire informatie + kennis gebieden

• Tijdelijke bondgenoten

• Minder kostelijk

Waardoor ontstond geweld in het Romeinse Rijk?

Concurrerende lokale elite voor handel.

Hoe verschilden Romeinen van barbaren in economie?

• Romeinen: gecommercialiseerde en gespecialiseerde handel.

• Barbaren: kleinschalige landbouw, geen echte steden.

Wie noemt men 'barbaren' in klassieke bronnen?

Kelten (Gallië), Germanen (Rijn-Donau) en Slaven (Balkan).

Hoe waren barbaarse samenlevingen georganiseerd?

In chiefdoms.

Was de macht van een hoofdman absoluut? (Chiefdom)

Nee, hij had steun van elites nodig.

Wat was belangrijk bij de Germanen voor leiderschap?

Moed en krijgerschap.

Was de koning altijd militaire leider?

Nee, rex en dux waren niet hetzelfde.

Wat betekent dux?

Legeraanvoerder.

Was de koning altijd ook een dux?

Soms wel, soms niet.

Geef een voorbeeld van eerst generaal, later koning. (chiefdom)

Odoaker

Hoe noemden Romeinse bronnen de gewapende volgelingen en hoe noemt de moderne literatuur deze?

• Romeinse bronnen: comitatus

• Moderne literatuur: Gefolgschaft

Wanneer start de Germaanse volksverhuizing?

In de 4de eeuw.

Waar kwamen de Goten vandaan?

Uit Scandinavië.

Wat gebeurde er in 379? (Germaanse Volksverhuizing)

Tervingische Goten kregen toestemming om de Donau over te steken.

Wat deden de Hunnen in het begin van de 5de eeuw?

• Vallen oosten binnen

• Geen gebiedsuitbreiding, enkel afpersen

• Bipedes bestiae

Welke twee grote confederaties ontstonden tijdens de Germaanse volksverhuizing?

• Goten

• Vandalen (Sueben, Alanen)

Wat gebeurde er in 410 met de Goten?

Plundering van Rome (door Alarik).

Wat gebeurde er in 406 met de Germanen?

Rijn is bevroren, grote migratie van Germanen

Wat gebeurde er in 476 ivm de Germaanse volksverhuizing?

Odoaker zet Romulus Augustus af, geen keizer meer in West-Romeinse Rijk.

Wat betekent "Rex gentium"?

Koning van beide volkeren

Wat gebeurde er in 493 met keizer Zeno?

Keizer Zeno wil keizerlijke macht herstellen en stuurt Ostrogoot Theoderik

Wat was de laatste fase van de Germaanse invallen?

• Invallen van Longobarden in Italië

• Invallen van Slaven in de Balkan

Waar vestigden de Vandalen zich in de 5de eeuw?

Noord-Afrika → Vandalitia

Waar vestigden de Visigoten zich?

• Spanje en Zuidwest-Frankrijk

• West-Goten

• Gotalandia

Waar vestigden de Ostrogoten zich?

• Italië (493)

• Oost-Goten

• Rijk van Odoaker overgenomen

Waar vestigden de Bourgondiërs zich?

Bekken van Rhône en Saône.

Waarom werden de Oost-Germanen weinig talrijk in hun nieuwe gebieden?

• Ze werden opgeslorpt door de inheemse geromaniseerde bevolking

• Noord-Afrika, Italië, Spanje en Zuid-Frankrijk zijn nooit Germaans geworden

Wat was het religieuze verschil tussen de Oost-Germanen en de Katholieke Kerk?

• Oost-Germanen waren Ariaans gelovig

• Katholieke Kerk beschouwde hen als ketters en vijandig door het verschil in het begrip van de drievuldigheid

Waar vestigden de Alemannen zich?

Gebied aan de bovenloop van de Rijn

Waar kwamen de Franken vandaan?

• Salische en Ripuarische Franken

• Vonden zich vanaf 350 in Taxandrië (huidige Kempen) als foederati

Wat gebeurde er tussen 450-550 met de Angelen?

Anglia (Britannia) werd ingepalmd door de Angelen.

Wat gebeurde er met de inheemse Keltische bevolking van Britannia?

Ze werden verdreven naar het westelijk deel, zoals Wales en Armorica (Bretagne in Frankrijk)

Wat kan je zeggen over de West-Germanen in de 5de eeuw?

• De taal is nu nog steeds Germaans

• Minder grote verplaatsing

• Veel succesvoller

  • Vestigden zich in minder dichtbevolkte gebieden

Wat is een verzamelsnaam in de context van de volksverhuizingen?

Multi-etnische confederaties, zoals de Vandaalse confederatie.

Wat is de betekenis van de etnogenese?

verwekking van een volk.