Kaarten: 6. Dialect - regiolect - standaardtaal | Quizlet

Wat is een dialect?

Dialect is een taalvariant die enkel in zuivere vorm in een beperkte, gesloten gemeensch. voorkomt. (op platteland)

- vooral gesproken door oudere generatie

- MAAR dialect = ook popu aan het worden bij jongeren (bv. Arabisch + uitspraak a/o)

- Bv. "Leuvens" : talloor voor bord

- Van Belgisch-Nederlands: West-Vlaams = 'dichtst' bij het AN + Limburgs = "het verst"

Hoe is de manier waarop mensen naar dialecten keken geëvolueerd?

Dialecten = zijn evoluerend

1. Sinds 19de eeuw = minder gesproken (industriële revolutie)

§ Sinds IR => mensen van dorp naar stad getrokken (ze konden hun eigen dialect niet meer gebruiken -> regiolecten)

+ door kinderarbeid

2. Onderwijs => statusverlies dialect (verplicht: AN) -> werd TOEN geassocieerd met domme mensen

3. Uitvindingen (computer, telefoon) in AN => nieuwe woorden, maar in dialect X nieuwe woorden meer

4. Mobiliteit: lange afstanden afleggen (tram, bus , auto) = communicatiemiddel nodig = dialect is niet genoeg

5. Communicatiemiddelen (ontwikkelt: bv. gsm => andere landen bellen)

6. Media (radio + nieuws + tv + VRT) => norm werd AN

7. TOT 1989 = dialect negatief

---> dankzij VTM = eerste commerciële zender (X door staat) -> dialecten worden gebruikt in Tv-programma's (o.a. Familie)

NU: DIALECT = gezien als taalvariant

Wat is een regiolect?

Het regiolect is de taalvariant die in een bepaalde regio gesproken wordt. Het heeft kenmerken van het AN en van een aantal dialecten. "Vlaams" zou je een regiolect kunnen noemen. Je kan herkennen uit welke regio iemand komt -> West-Vlaamse tongval, West-Vlaams is geen dialect, maar wel een dialect gebied. (bv. goesting i.p.v. zin)

Wat is tussentaal?

Tussentaal is een informele taalvariant die kenmerken combineert van het Standaardnederlands en dialecten en wordt als een negatieve term beschouwd. Het is onze moedertaal die we spreken in alledaagse situaties.

- "Verkavelingsvlaams" is een vorm van tussentaal die vooral in woonwijken of verkavelingen gesproken wordt. (= eerder een negatieve term)

Wat is omgangstaal?

Omgangstaal is de informele, dagelijkse spreektaal die mensen gebruiken in Vlaanderen en bevindt zich ook tussen dialect en Algemeen Nederlands (AN). Het is onze moedertaal die we spreken in dagelijkse situatie en is een neutrale term. Het is gesproken taal, maar kan ook opduiken in sms- of sociale media-taal. Deze taal bevat kenmerken van het AN én kenmerken van regiolecten, zoals het Brabants (we zouden dit Vlaams kunnen noemen met een Brabants regiolect.). Bv. Bv. Goesting / een tas koffie / ge/ Mè u/ wa/ ne keer + verkleinwoord op -ke.

= afhankelijk van spreker / situatie/...

+ geen duidelijke scheidingslijn tussen AN en dialect = 1 groot continuüm

Waarom is het Brabants de norm in Vlaanderen (bv. ze krijgen voorrang op televisie)?

1. De standaardisering verloopt o.b.v. economische centra.

-Belangrijke economische centra van Vlaanderen -> in het Brabantse gebied = Antwerpen, Brussel, Leuven.

2. Wetenschappelijk toonaangevend gebied

- De belangrijkste Vlaamse universiteiten liggen in het Brabantse gebied: VUB, KU Leuven ( UGent).

=> verspreiden daardoor ook taalnormen

3. Media: zetel in Brabant

- Grote mediabedrijven hebben hun hoofdzetels in of rond Brabant: eerst in Vilvoorde, nu Antwerpen.

4. Politiek: invloed van Brussel

- Vlaamse hoofdstad = Brussel -> ligt in Vlaams-Brabant (maar X deel v/d provincie)

- Er ontstaat een "natiegevoel" in Vlaanderen, waarin de Brabantse variant het toonaangevende gebied wordt.

- Politici bewegen zich in de 'grote wereld': ze spreken in het parlement of op nationaal niveau, maar ze spreken ook Brabants-gekleurd Vlaams, om te laten zien dat ze 1 van ons zijn.

= typisch voor nationalistische of populistische bewegingen, die de nadruk leggen op eigen identiteit, eigen volk en dus ook eigen taal.

Wat is het Woordenboek der Nederlandsche Taal (het WNT)?

Het woordenboek der Nederlandsche Taal (het WNT)

= historisch woordenboek

= grootste woordenboek ter wereld

= woorden vanaf 1500 (tot 1976)

= 1,7 MILJOEN citaten (alles willen ze opschrijven bv. hond -> ook jij vuile hond + dus ook scheldwoorden)

= gestart in 1864

= 350 000 / 400 000

= gedigitaliseerd in India (overgetypt)

+ vanaf 1976 wordt het woordenboek van het hedendaagse Nederlands = Van Dale