Filosofie woordenschat

Determinisme

De opvatting dat alle gebeurtenissen, inclusief menselijke handelingen, het gevolg zijn van voorafgaande oorzaken. Komt voor bij Democritus, Leucippus, Stoïcijnen, en in mechanisch en religieus wereldbeeld.

Existentialisme

Filosofische stroming die stelt dat de mens eerst bestaat en daarna zijn essentie bepaalt. Vrijheid en verantwoordelijkheid staan centraal (Sartre, Heidegger).

Filosofisch structuralisme

Stroming die stelt dat onderliggende structuren zoals taal, cultuur en macht menselijke ervaring en identiteit construeren (Foucault).

Dualisme

De opvatting dat lichaam en geest gescheiden zijn en tot verschillende ordes behoren (Descartes).

Superveniëntietheorieën

Theorieën die stellen dat mentale eigenschappen voortkomen uit fysieke processen, maar er niet volledig toe te herleiden zijn.

Emergentietheorieën

Theorieën die stellen dat mentale eigenschappen ontstaan uit complexe interacties van fysieke processen, maar iets nieuws en unieks vormen.

Monistisch denken

Filosofische visie die stelt dat er slechts één substantie bestaat, meestal materieel, en dat geestelijke verschijnselen hieruit voortkomen.

Fysicalisme

Vorm van monisme die stelt dat alle mentale processen volledig te verklaren zijn door fysische processen zoals hersenactiviteit.

Behaviorisme

Psychologische stroming die mentale processen reduceert tot observeerbaar gedrag en interne mentale aspecten als irrelevant beschouwt.

Amor fati

het liefde voor de lot

Categorisch imperatief

onvoorwaardelijke, universele morele wet: 'Handel alleen volgens die regel waarvan je tegelijk kunt willen dat hij een algemene wet wordt'

Verlichting

een culturele en intellectuele beweging die de rede (ratio) centraal stelt boven dogmatisch geloof en autoriteit, en die de mens oproept tot zelfstandig denken (sapere aude!

een erostes

degene die bemint, ouder en mannelijk, actief

een eromenos/eromenè

degene die bemind wordt, jonger en passief

het Schone zelf

het hoogste niveau

categorisch imperatief

Je moet handelen volgens principes waarvan je kunt willen dat een algemene wet volgen.