Tkanki zwierzęce

Podaj funkcje tkanki nabłonkowej (3)

• Ochronna

• Transportująca

• Wydzielnicza

Na czym polega funkcja ochronna nabłonków?

Okrywają ciało zwierząt chroniąc je przed urazami mechanicznymi, nadmierną utratą wody i wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych.

Na czym polega funkcja transportująca nabłonków?

Umożliwiają przenikanie substancji z jednej strony nabłonka na drugą np. tlenu i dwutlenku węgla w płucach.

Na czym polega funkcja wydzielnicza nabłonków?

Nabłonka tworzą gruczoły, które wytwarzają i wydzielają różne substancje (śluz, enzymy, hormony, pot, łój).

Podaj podział gruczołów ze względu na liczbę komórek i podaj ich przykład.

• Gruczoły jednokomórkowe - gruczoły śluzowe u mięczaków i ryb

• Gruczoły wielokomórkowe - gruczoły potowe u ssaków

Podaj podział gruczołów ze względu na kierunek wydzielania i podaj dokąd wydzielają.

• Gruczoły endokrynowe (wewnatrzwydzielnicze) - do płynów ustrojowych lub do krwi

• Gruczoły egzokrynowe (zewnątrzwydzielnicze) - do jamy ciała lub na zewnątrz organizmu

Podaj cechy wszystkich nabłonków (5)

• zwarty układ komórek (bardzo mała ilość substancji międzykomórkowej)

• komórki leżą na błonie podstawnej

• komórki są połączone różnymi połączeniami (desmosomy, konkesony, połączenia zamykające i zwierające)

•  nabłonki nie są unaczynione, substancje odżywcze czerpią z tkanki łącznej leżącej pod nimi na zasadzie dyfuzji – wyjątek nabłonek skóry płazów

• komórki zdolne do podziałów (posiadają centriole)

Jaki to nabłonek? Gdzie występuje? Podaj jego funkcję i cechy charakterystyczne.

Nabłonek jednowarstwowy płaski

• Silnie spłaszczone komórki z jądrami w centrum.

• Cienki, dzięki czemu umożliwia transport substancji.

• Pęcherzyki płucne, naczynia włosowate, jamy- opłucną, otrzewna, osierdzie.

• Powierzchnia skrzeli.

Jaki to nabłonek? Gdzie występuje? Podaj jego funkcję i cechy charakterystyczne.

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny

• Zbudowany z komórek o kształcie sześcianu z jądrami w centrum.

• Ma liczne mitochondria, aparaty Golgiego i silnie rozbudowaną siateczkę śródplazmatyczną. Dzięki temu pełni funkcję wchłaniania i wydzielania.

• Części wydzielnicze gruczołów, kanaliki nerkowe.

Jaki to nabłonek? Gdzie występuje? Podaj jego funkcję i cechy charakterystyczne.

Nabłonek jednowarstwowy walcowaty

• Zbudowany z komórek o kształcie walca z jądrem zlokalizowanym blisko błony podstawnej.

• Ma liczne aparaty Golgiego i silnie rozbudowana siateczkę śródplazmatyczną, dzięki czemu pełni funkcję wchłaniania i wydzielania.

• Większość przewodu pokarmowego (od żołądka do odbytu), jajowody, nabłonek kosmków w jelicie cienkim.

Jaki to nabłonek? Gdzie występuje? Podaj jego funkcję i cechy charakterystyczne.

Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy

• Zbudowany z jednej warstwy komórek o różnej wysokości, co sprawia, że jądra komórkowe tworzą kilka rzędów.

• Głownie w drogach oddechowych, gdzie ma rzęski, które oczyszczają powietrze.

Jaki to nabłonek? Gdzie występuje? Podaj jego cechy charakterystyczne.

Nabłonek wielowarstwowy płaski

• Zbudowany z wielu warstw komórek, które spłaszczają się wraz ze wzrostem odległości od błony podstawnej.

• Zewnętrzna warstwa się złuszcza, a wewnętrzna dzieli się mitotycznie.

• Pełni głównie funkcję ochronną.

• Może być rogowaciejący i nierogowaciejący.

• Pokrywa ciało większości kręgowców, skóra, jama ustna, przełyk, odbyt, pochwa.

Z czego zbudowane są wszystkie rodzaje tkanki łącznej?

Z mezenchymy - tkanki łącznej zarodkowej

Podaj cechy tkanki łącznej.

• Pochodzenie mezodermalne

• Pełni rolę łącznika w organizmie

• Komórki są bardzo różnorodne

• Ma dużo substancji międzykomórkowej

Podaj rodzaje tkanek łącznych.

• Tkanka łączna właściwa

• Tkanka łączna podporowa

• Tkanka łączna płynna

Uzupełnij tabelę.

Podaj białka tkanki łącznej.

• Kolagen

• Elastyna

Porównaj właściwości włókien występujących w istocie międzykomórkowej tkanek łącznych.

Jakie funkcje pełnią tkanki łączne właściwe?

Stanowią zrąb - rusztowanie narządów na którym opierają się tkanki.

Co to za tkanka?

Tkanka włóknista luźna

Co to za tkanka? Co buduje i jakie ma właściwości?

Tkanka włóknista luźna. Włókna są gęsto ułożone. Dlatego ścięgna są wytrzymałe na rozciąganie.

Czym się różni tkanka tłuszczowa żółta od brunatnej?

Tkanka tłuszczowa żółta - zbudowana z 1 kropli tłuszczu, występuje u zwierząt pod skórą i wokół narządów wewnętrznych.

Tkanka tłuszczowa brunatna - zbudowana z kilku kropli tłuszczu, występuje u zwierząt zapadających w sen zimowy, niewielkich ssaków i noworodków.

Podaj funkcje tkanki tłuszczowej żółtej i brunatnej.

Żółta tkanka tłuszczowa: magazynowanie tłuszczów (zapasowego źródła energii), termoizolacja, ochrona przed urazami.

Brunatna tkanka tłuszczowa: termoregulacja, wytwarzanie ciepła (termogeneza).

Dlaczego tkanka tłuszczowa brunatna występuje u noworodków?

Noworodki mają duży stosunek powierzchni do objętości, dlatego szybko tracą ciepło. W czasie rozkładu tłuszczu brunatnego prawie cała energia zamienia się w ciepło, co umożliwia szybkie podniesienie temperatury ciała.

Dlaczego na powierzchni tkanki tłuszczowej brunatnej występują zakończenia nerwowe?

Zakończeniami nerwowymi szybko dociera do tkanki brunatnej pobudzenie do wytworzenia ciepła w odpowiedzi na stres spowodowany oziębieniem organizmu.

Jakie funkcje pełnią tkanki łączne podporowej (szkieletowe)?

Podporową i ochronną.

Wymień elementy budowy tkanki chrzestnej.

• Chondrocyty - komórki chrzęstne

• Chondroblasty - komórki chrząstkotwórcze

• Chondroklasty - komórki chrząstkogubne

Jaki to rodzaj tkanki chrzęstnej? Podaj cechy jej budowy i funkcję.

Tkanka chrzęstna szklista

• Gęsto i równomiernie ułożone włókna kolagenowe.

• Jest wytrzymała na ścieranie, więc buduje powierzchnie stawowe kości.

Jaki to rodzaj tkanki chrzęstnej? Podaj cechy jej budowy.

Tkanka chrzęstna sprężysta

• Liczne, nieregularnie ułożone włókna sprężyste.

• Jest elastyczna i podatna na zginanie, dlatego buduje część chrzestną nosa, małżowiny uszne i elementy krtani.

Jaki to rodzaj tkanki chrzęstnej? Podaj cechy jej budowy.

Tkanka chrzęstna włóknista

• Grube, równolegle ułożone pęczki włókien kolagenowych.

• Jest wytrzymała, więc buduje krążki międzykręgowe i spojenie łonowe.

Czy w tkance chrzęstnej występują naczynia krwionośne i nerwy?

Nie

Wymień elementy tkanki kostnej.

• Osteocyty - komórki kostne

• Osteoblasty - komórki kościotwórcze

• Osteoklasty - komórki kościogubne

Podaj funkcję komórek kościotwórczych (osteoblastów)

Odpowiadają za wzrost kości oraz ich regenerację po złamaniach.

Podaj funkcję komórek kościogubnych (osteoklastów)

Umożliwiają niszczenie martwej lub zbędnej tkanki kostnej.

Czy tkanka kostna jest ukrwiona i unerwiona?

Tak

Z jakich rodzajów tkanki kostnej zbudowane są kości?

• Tkanki kostnej zbitej

• Tkanki kostnej gąbczastej

Jaką część kości buduje tkanka kostna gąbczasta?

Nasadę kości

Jaką część kości buduje tkanka kostna zbita?

Trzon kości

Rozpoznaj tkankę na zdjęciu i wykaż związek budowy tej tkanki z pełnioną funkcją.

To tkanka kostna zbita. Blaszki kostne układają się w osteony. W kanale osteonu (kanale Haversa) biegną naczynia krwionośne odżywiające kość.

Rozpoznaj tkankę na zdjęciu i wykaż związek budowy tej tkanki z pełnioną funkcją.

To tkanka kostna gąbczasta. Między beleczkami kostnymi znajduje się szpik kostny, który ma właściwości krwiotwórcze.

Jaką tanką jest krew?

Tkanką łączną płynną

Udowodnij, że krew jest tkanką łączną

• Ma pochodzenie mezodermalne

• Pełni funkcję łącznika w organizmie

• Składa się z dużej ilości substancji międzykomórkowej

• Krwinki są bardzo zróżnicowane

Wymień składniki krwi i podaj ich przybliżoną ilość

• Osocze 54-59%

• Krwinki 41-46%

Co to elementy morfotyczne krwi?

Krwinki

Wymień rodzaje krwinek począwszy od najliczniejszych

Tkanka łączna płynna

Podaj funkcje krwi (8)

• Transportującą

• Osmotyczna

• Termoregulacyjna

• Wydawnicza

• Ochronna

• Obronna

• Homeostatyczna

• Regulacyjna

Na czym polega funkcja osmotyczna krwi?

Dzięki obecności białek - albumin, utrzymuje stały poziom wody w organizmie

Na czym polega funkcja transportująca krwi?

Krew transportuje tlen i dwutlenek węgla, witaminy, hormony, aminokwasy, cukry proste

Na czym polega funkcja termoregulacyjna krwi?

Krew ogrzewa się w mięśniach i wątrobie, roznosi ciepło po ciele, ochładza się w płucach i przez skórę.

Na czym polega funkcja wydalnicza krwi?

Krew przenosi mocznik z wątroby do nerek i CO2 do płuc

Na czym polega funkcja ochronna krwi?

Fibrynogen chroni przed wykrwawieniem

Na czym polega funkcja obronna krwi?

Przeciwciała i leukocyty walczą z drobnoustrojami

Na czym polega funkcja homeostatyczna krwi?

Pomaga w utrzymaniu stałego środowiska wewnętrznego- ciśnienia, temperatury, poziomu wody.

Na czym polega funkcja regulacyjna krwi?

Reguluje poziom różnych składników- witamin, wody.

Z czego składa się osocze?

Z surowicy i białek osocza

Jakie białka występują w osoczu?

• albuminy

• globuliny

• fibrynogen

Gdzie są produkowane białka osocza?

W komórkach wątroby (hepatocytach).

Jaka jest funkcja albumin?

Biorą udział w utrzymaniu stałego ciśnienia onkotycznego (osmotycznego) we krwi

Jaka jest funkcja globulin?

Są odpowiedzialne za mechanizmy odporonościowe

Jaka jest funkcja fibrynogenu?

Bierze udział w krzepnięciu krwi.

Jak nazywają się czerwone krwinki?

Erytrocyty

Podaj elementy budowy erytrocytów ssaków

• Są bezjądrzaste

• Dwuwklęsły kształt

• Brak mitochondriów

• Są elastyczne

Co to znaczy, że erytrocyty są bezjądrzaste?

Miały jądro, ale zanikło w wyniku przystosowania do pełnionej funkcji.

Dlaczego erytrocyty nie mają jądra komórkowego?

Jest lżejsza i zawiera więcej hemoglobiny, przez co zabiera i transportuje więcej tlenu.

Jaka jest zaleta dwuwklęsłego kształtu?

Dzięki temu jest większa powierzchnia do dyfuzji tlenu do erytrocytu.

Dlaczego erytrocyty nie mają mitochondriów?

Aby nie zużywały tlenu na potrzeby oddychania komórkowego.

Dlaczego erytrocyty są elastyczne?

Aby mogły się przeciskać przez światło naczyń włosowatych

Jak erytrocyty zachowują się w roztworze hipertonicznym, izotonicznym i hipotonicznym?

Roztwór izotoniczny – transport wody w obie strony się równoważy, krwinka nie zmienia kształtu.

Roztwór hipertoniczny – woda ucieka z erytrocytu, komórka się kurczy.

Roztwór hipotoniczny – woda napływa do krwinki, aż w końcu pęka.

Czy w erytrocytach zachodzi plazmoliza?

Nie, ponieważ plazmoliza to zjawisko odklejenia protoplastu od ściany komórkowej. Erytrocyty nie mają ściany komórkowej, więc nie może u nich zachodzić.

Jaką strukturę białka ma mioglobina i hemoglobina? Uzasadnij.

Mioglobina III-rzędowa. Zbudowana z jednego łańcucha polipeptydowego.

Hemoglobina IV-rzędowa. Zbudowana z czterech łańcuchów polipeptydowych.

Czym jest płyn fizjologiczny?

Roztwór wody i NaCl o stężeniu 0,9%. Jest on izotoniczny do płynów ustrojowych naszego organizmu.

Jak nazywają się płytki krwi?

Trombocyty

Czy trombocyty ssaków mają jądro komórkowe?

Nie

Czy trombocyty są zdolne do poruszania się?

Nie

Jaką funkcję pełnią trombocyty?

Biorą udział w krzepnięciu krwi.

Na czym polega hemofilia?

To choroba genetyczna (recesywna, sprzężona z płcią). Polega na zaburzeniu krzepnięcia krwi, chorzy mają brak czynnika krzepnięcia krwi.

Jak nazywają się krwinki białe?

Leukocyty

Jaką funkcję pełnią leukocyty?

Uczestniczą w reakcjach obronnych organizmu.

Czy leukocyty mają jądro komórkowe?

Tak, jako jedyne krwinki

Podaj cechy leukocytów umożliwiające im pełnienie swojej funkcji.

• Zdolność do fagocytozy

• Zdolność do ruchu pełzakowatego

Podaj podział leukocytów ze względu na obecność ziarnistości w cytoplazmie.

• Granulocyty - krwinki zwierające ziarnistości w cytoplazmie

• Agranulocyty - krwinki nie zawierające ziarnistości w cytoplazmie

Na co dzielą się granulocyty?

• Neutrofile (obojętnochłonne)

• Bazofile (zasadochłonne)

• Eozynofile (kwasochłonne)

Na co dzielą się agranulocyty?

• Limfocyty T grasicozależne

• Limfocyty B szpikozależne

• Monocyty

Czym jest antygen?

Antygen to substancja, która pobudza układ odpornościowy organizmu do produkcji przeciwciał.

Co to przeciwciała?

Przeciwciała/immunoglobuliny to rodzaj białek uczestniczących w unieszkodliwieniu antygenów.

Jakie grupy krwi przedstawiono na schematach. Uzasadnij.

0 - na powierzchni erytrocytu nie ma antygenów (a do osocza wytwarzają przeciwciała anty-a i anty-b)

A - na powierzchni erytrocytu są antygeny A (a do osocza wytwarzają przeciwciała anty-b)

B - na powierzchni erytrocytu są antygeny B (a do osocza wytwarzają przeciwciała anty-a)

AB - na powierzchni erytrocyty są antygeny A i B (a w osoczu nie ma żadnych przeciwciał)

Jaka grupa krwi może być uniwersalnym dawcą?

0, ponieważ nie ma żadnych antygenów w błonie erytrocytów

Jaka grupa krwi może być uniwersalnym biorcą?

AB, ponieważ nie ma żadnych przeciwciał w osoczu

Na czym polega zjawisko aglutynacji?

Zjawisko polegające na zlepianiu erytrocytów. Następuje pod wpływem aglutynin zawartych w osoczu krwi. W wyniku aglutynacji dochodzi do zlepiania i wytrącania krwinek czerwonych. Testy aglutacyjne stosuje się do oznaczania grup krwi oraz określenia możliwości dokonywania transfuzji.

Kiedy wystepuje konflikt serologiczny?

Kiedy matka ma grupę Rh- , a ojciec Rh+ i dziecko powstaje Rh+

Dlaczego pierwsza ciąża w konflikcie serologicznym jest bezpieczna, a druga nie?

Podczas pierwszej ciąży krew matki i dziecka się nie miesza dzięki łożysku. Podczas porodu krwinki dziecka dostają się do krwiobiegu matki. Jej organizm tworzy wtedy przeciwciała anty-Rh.

Podczas drugiej ciąży (z dzieckiem Rh+) przeciwciała przenikają przez łożysko do krwi dziecka i niszczą jego krwinki.

Co to znaczy, że tkanka jest pobudliwa?

Wykazuje się pobudliwością, czyli zdolnością do reagowania na bodźce ze środowiska.

Uzupełnij tabelę.

Podpisz budowę neuronu.

1. Ciało komórki

2. Akson

3. Jądro komórkowe

4. Dendryty

5. Osłonka mięśniowa

6. Przewężenie Ranviera

Z jakich komórek zbudowana jest osłonka mielinowa?

Z komórek glejowych (lemocytów)

Jaka jest funkcja komórek glejowych? (4)

• Chronią akson

• Zwiększają prędkość przepływu impulsu nerwowego

• Dostarczają neuronów substancje odżywcze

• Uczestniczą w procesach regeneracji tkanki nerwowej

Co i jak wpływa na prędkość przepływu impulsów nerwowych?

Obecność osłonki mielinowej - z nią impuls przechodzi szybciej, ponieważ przeskakuje od jednego przewężenia Ranviera do drugiego.

Grubość włókna nerwowego - im większa tym szybciej

Podpisz budowę synapsy chemicznej.

1. Akson

2. Dendryt

3. Pęcherzyk synaptyczny

4. Neuroprzekaźnik

5. Receptor

6. Błona presynaptyczna

7. Błona postsynaptyczna

Opisz mechanizm przesyłania impulsu w neuronie.

1. W stanie spoczynku wewnątrz neuronu znajduje się więcej jonów ujemnych niż dodatnich, a w płynie pozakomórkowym - więcej jonów dodatnich niż ujemnych.

2. Odbiór bodźca wywołuje w neuronie stan pobudzenia. Jest on spowodowany masowym przepływem jonów dodatnich z płynu pozakomórkowego do wnętrza neuronu i chwilowa zmianą proporcji ładunków między dwoma środowiskami.

3. Stan pobudzenia przemieszcza się wzdłuż neuronu. Jednocześnie poprzednie odcinki neuronu przechodzą w stan spoczynku.

Co robią receptory?

Odbierają bodźce