prawoznawstwo 2

Osoba prawna

jednostka organizacyjna konstruowana przez normy prawne na wzór osób fizycznych i wyposażona przez te normy w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych

Strony stosunku prawnego

podmioty prawa, czyli osoby lub odpowiednio zorganizowane grupy osób

Przedmiot stosunku prawnego

odpowiednie zachowania podmiotów prawa, które to zachowania podmioty są zobowiązane zrealizować względem siebie

Treść stosunku prawnego

uprawnienia i obowiązki podmiotów prawa w stosunek ten uwikłanych

Zdarzenie prawne

fakty występujące w świecie niezaleznie od woli i zachowań ludzi, z którymi normy prawne wiążą określone konsekwencje

Prosta sytuacja prawna

sytuacja powstająca dla kogoś ze względu na obowiązującą normę prawną, ze względu na to kto jest przedmiotem obowiązku tej normy dzielimy sytuacje proste na podstawowe i pochodne

Podstawowa sytuacja prawna

prosta sytuacja prawna gdzie jeżeli podmiot jest adresatem danej normy to nakazuje lub zakazuje mu ona pewien określony czyn albo jezeli podmiot nie jest adresatem norma wskazuje mu go jako fakultatywny, dozwolony lub indyferentny

Pochodna sytuacja prawna

prosta sytuacja prawna kreowana przez normę, której podmiot A nie jest adresatem, ale która nakłada na inny podmiot obowiązki skierowane na podmiot A

Złożona sytuacja prawna

sytuacja prawna powstała przez złożenie podstawowej i pochodnej sytuacji prawnej albo szeregu takich podstawowych i pochodnych sytuacji

Obowiązek prawny

nakazanie lub zakazanie podmiotowi danego zachowania przez normę prawną której jest adresatem

Uprawnienie

pochodna sytuacja prawna polegająca na tym, że ze względu na normę prawną podmiot A zobowiązany jest do określonego działania lub zaniechania na rzecz podmiotu B

Kompetencja

pochodna sytuacja prawna polegająca na tym, że jeżeli podmiot B dokona czynności konwencjonalnej, do której upoważnia go określona norma prawna, to podmiot A, czyli adresat tej normy, będzie miał obowiązek zareagowania na tę czynność, ponieważ tworzy albo aktualizuje ona dla niego obowiązek określonego zachowania

Wolność prawnie chroniona

szczególny rodzaj uprawnienia polegający na tym, że wszystkim bądź niektórym podmiotom innym niż A zakazuje się ingerencji w pewną sferę zachowań podmiotu A

Prawo podmiotowe

złożona sytuacja prawna, w przypadku której składające się na nią liczne sytuacje proste (pochodne i podstawowe) splecione są ze sobą funkcjonalnie ze względu na interesy podmiotu znajdującego się w tej sytuacji

Czyn prawny

zachowanie, które nie ma charakteru konwencjonalnego, rozróżnia się czyny zgodne i niezgodne z prawem

Czynność prawna nieważna

czynność prawna, która nie została dokonana z powodu naruszenia reguł sensu tej czynności

Czynność prawna unieważnialna

czynność prawna, która została dokonana na tyle wadliwie, że prawodawca przewidział możliwość zniesienia jej skutków prawnych w całości bądź w części przez upoważniony do tego organ państwa

Norma postępowania

wypowiedź dyrektywalna, która określonym generalnie lub indywidualnie podmiotom nakazuje albo zakazuje, aby w określonych okolicznościach postąpili lub postępowali w określony sposób

Czynność konwencjonalna

jest to czynność psychofizyczna, której dokonaniu określona reguła sensu nakazuje przypisywać określony sens kulturowy, a mianowicie sens dokonania czynności konwencjonalnej

Reguła sensu czynności konwencjonalnej

wypowiedź dyrektywalna, która określonej czynności psychofizycznej nakazuje przypisywać określony sens kulturowy, a mianowicie sens dokonania czynności konwencjonalnej

Norma prawna

generalna i zarazem abstrakcyjna norma postępowania ustanowiona lub uznana przez kompetentny organ państwa

Norma merytoryczna

norma prawna, która swym adresatom w określonych okolicznościach nakazuje lub zakazuje określone zachowanie, nie będąca normą kompetencyjną.

Norma kompetencyjna

norma prawna upoważniajaca określony podmiot do wykonania konkretnej albo rodzajowo określonej czynności konwencjonalnej z takim skutkiem, że przez jej dokonanie powstają albo aktualizują się określone obowiązki adresatów tej normy.

Norma sankcjonowana

norma prawna, której przekroczenie zagrożone jest sankcją prawną tzn. norma prawna, z którą sprzężona jest funkcjonalnie norma sankcjonująca

Norma sankcjonująca

norma prawna, która nakazuje, aby jej adresaci wymierzali sankcje adresatom innej normy prawnej w przypadkach, gdy nie realizują oni obowiązków wyznaczonych im w tej innej normie, mimo że znalazła ona zastosowanie tzn. jest sprzężona funkcjonalnie z normą sankcjonowaną

Lex imperfecta

norma prawna, która swym adresatom w określonych okolicznosciach wyznacza obowiązek określonego postępowania, ale za niezrealizowanie tego obowiązku prawodawca nie przewiduje wymierzenia im sankcji tzn. norma prawna, z która nie jest sprzężona żadna norma sankcjonująca

Stanowienie prawa

czynność konwencjonalna kompetentnego organu państwa, poprzez którą organ ów żąda, aby normy prawne o ukształtowanej przez niego treści były realizowane, zatem jest aktem kreujący normy prawne.

Akt normatywny

uporządkowany zbiór przepisów prawnych, ustanowiony przez kompetentny organ państwa, opatrzony tytułem i podpisem, wyrażający zasadniczo przynajmniej jedną generalno-abstrakcyjną normę postępowania

Przepis prawny

jednostka redakcyjna tekstu prawnego, bedąca zdaniem w sensie gramatycznym, zazwyczaj wyróżniona graficznie przez opatrzenie jej nazwą indywidualizującą

Akt normatywny powszechnie obowiązujący

akty, których normy mogą być adresowane do kazdego podmiotu, obywateli, organizacji, osób prawnych i wszystkich innych podmiotów, i mogą kształtować ich sytuacje prawne tzn. wyznaczać im obowiązki, przyznawać uprawnienia udzielać upoważnień

Akt normatywny o charakterze wewnętrznym

akty, których adresatami są wyłącznie jednostki organizacyjne podporządkowane podmiotowi wydającemu dany akt

Nowelizacja aktu normatywnego

czynność konwencjonalna upoważnionego organu państwa, poprzez którą zmienia on akt normatywny, zmiana może polegać w szczególności na dodaniu przepisu, zmianie brzmienia przepisu, usunięciu przepisu

Uchylenie aktu normatywnego

czynność konwencjonalna upoważnionego organu państwa, poprzez którą eliminuje on z systemu prawnego akt normatywny w całości lub w części

Obowiązywać (znaczenie podstawowe prawnicze)

znaczy tyle co być elementem systemu prawa, norma prawna obowiązuje w tym sensie, jeżeli została wprowadzona do systemu prawa i nie została z niego usunięta

Obowiązywać (znaczenie potoczne prawnicze)

znaczy tyle co móc znaleźć zastosowanie, norma prawna obowiązuje w tym sensie, gdy wszedł w życie akt normatywny, w którego przepisach została wysłowiona

Wejście w życie aktu normatywnego

polega na tym, że odtąd normy prawne zawarte w przepisach tego aktu mogą znaleźć zastosowanie

Język prawny

język, w którym prawo jest formułowane tj. język tekstów prawnych i norm prawnych

Język prawniczy

język, w którym formułuje się wypowiedzi o prawie, w szczególności o przepisach i normach prawnych

Wykładnia przepisów prawnych

zespół czynności intelektualnych, które zmierzają do odtworzenia norm prawnych z przepisów prawnych

Dyrektywa (reguła) wykładni

wypowiedzi wskazujące w jaki sposób interpretator ma odtwarzać normy postępowania z przepisów prawnych, formułowane zazwyczaj przez naukę prawa oraz judykaturę

System prawa

uporządkowany i hierarchiczny zbiór aktów prawnych

Zasada prawa

szczególnego rodzaju norma prawna, która zajmuje w systemie prawa pozycję merytorycznie nadrzędną wobec innych norm, ze względu na wyjątkowo silne uzasadnienie aksjologiczne

Sankcja prawna

sankcja skupiona grożąca dolegliwością dla podmiotu, który realizując jakieś działanie narusza obowiązującą normę prawną

Ogłoszenie aktu normatywnego

złożona czynność konwencjonalna polegająca na urzędowym podaniu treści aktu normatywnego do wiadomości publicznej, dokonanym przez upoważniony do tego podmiot oraz w formie przewidzianej przez obowiązujące przepisy prawne

Stosowanie prawa

czynność konwencjonalna przez którą legitymujący się kompetencją do dokonania aktu tego rodzaju podmiot rozstrzyga sprawę indywidualną i konkretną, czyniąc to na podstawie obowiązującej normy prawnej

Sytuacja prawna

zespół okoliczności prawnych, w których znajduje się określony podmiot ze względu na normy prawne których jest adresatem lub do których odnosi się zachowanie adresata normy, pojęcie szersze od stosunku prawnego

Stosunek prawny

stosunek tetyczny, który opiera się na obowiązywaniu normy prawnej

Fakt prawny

wyłącznie takie zdarzenie czy zachowanie podmiotu, z którym obowiązujące normy prawne wiążą określone konsekwencje, zdarzenia doniosłe dla prawa

Norma autonomiczna

norma którą normodawca stanowi sam dla siebie

Norma heteronomiczna

norma którą normodawca stanowi dla innych niż on sam podmiotów