H3 Chili §1 t/m §3 Gymnasium 3

aardbeving

Schokkende of trillende beweging van een gedeelte van de aardkorst door de werking van endogene krachten.

aardkern

Het binnenste van de aarde.

aardmantel

Deel in het binnenste van de aardbol tussen de aardkorst en de binnenkern.

afschuivingsbreuk

Breuk waarbij het gesteente in tweeën wordt gebroken en één blok naar

beneden schuift.

afzettingsgesteente

Gesteente dat is ontstaan uit materiaal dat door wind, water of ijs is neergelegd. Heet ook sedimentgesteente.

archipel

Eilandengroep.

basalt

breedteligging

De afstand van een plaats tot de evenaar.

breuk

Barst of scheur in de aardkorst.

breukgebergte

Gebergte dat ontstaat in een gebied met sterke breukactiviteit.

caldeiravulkaan

Oude vulkaan met een grote, kilometersbrede krater door het leeglopen van de magmakamer waardoor het dak ervan is ingestort.

continentale plaat

Plaat die bestaat uit een groot landoppervlak.

convectiestroom

Stroming van het gesmolten gesteente onder de aardkorst binnen in de aarde.

convergentie

Het naar elkaar toe drijven van platen.

divergentie

Het uit elkaar drijven van platen.

effusieve uitbarsting

Rustige vulkaanuitbarsting.

El Niño

Het verschijnsel dat het zeewater in het midden en het oosten van de Grote Oceaan extra sterk opwarmt.

epicentrum

Het punt waar de aardbeving aan de oppervlakte komt, direct boven het hypocentrum.

eruptie

Vulkaanuitbarsting.

explosieve uitbarsting

Heftige vulkaanuitbarsting.

gesteentekringloop

Proces waarbij gesteenten door geologische processen (verwering, erosie, sedimentatie, gesteentevorming) telkens worden afgebroken en omgevormd.

graniet

Stollingsgesteente dat ontstaat door de langzame afkoeling van lava.

hogedrukgebied

Gebied met een teveel aan lucht waar lucht wegstroomt over het aardoppervlak en wordt aangevuld met dalende lucht van boven: blauwe luchten en zon. Heet ook maximum.

hooggebergteklimaat

Koud en nat klimaat. De temperatuur in de zomer is gemiddeld lager dan 10° C.

hotspot

De plaats aan het aardoppervlak waar een mantelpluim door de aardkorst is gebroken.

hypocentrum

Plaats diep in de aardkorst waar de aardbeving begint (aardbevingshaard).

kraterpijp

Verbinding tussen de magmakamer van een vulkaan en de krater.

lagedrukgebied

Gebied met een tekort aan lucht waar lucht toestroomt over het aardoppervlak en gaat stijgen: wolken en neerslag.

lava

Magma dat door de aardkorst naar buiten is gestroomd.

lijzijde

De kant van de berg die uit de wind ligt; er valt weinig neerslag.

loefzijde

De windkant van een gebergte met veel neerslag.

luchtstreek

Temperatuurzone op aarde: tropen, gematigde zone en poolstreken.

magma

Heet, vloeibaar gesteente binnen in de aarde.

mantelpluim

Opstijgend magma vanaf een vaste plek in de aardmantel.

mediterraan klimaat

Klimaat met hete, droge zomers en vochtige, zachte winters. Heet ook Middellandse Zeeklimaat.

metamorf gesteente

Gesteente dat onder hoge druk of temperatuur andere eigenschappen heeft gekregen.

mid-oceanische rug

Langgerekte bergrug onder in de zee, ontstaan doordat magma bij het uitelkaar drijven van oceanische platen naar boven komt.

naschok

Aardbeving die uren, dagen of zelfs weken na een eerdere aardbeving in hetzelfde gebied plaatsvindt.

oceanische plaat

Plaat die bestaat uit een groot zeeoppervlak (oceaan).

opschuivingsbreuk

Breuk waarbij het gesteente in tweeën wordt gebroken en één blok naar boven wordt geduwd.

plaat

Stuk van de aardkorst. Heet ook schol.

plooiingsgebergte

Gebergte dat is ontstaan door plooiing van stukken van de aardkorst.

pyroclastische stroom

Hete gassen vermengd met stenen en as die bij een vulkaanuitbarsting de helling afrazen. Heet ook gloedwolk.

regenschaduw

De lijzijde van een berg, waar de dalende en warme lucht weinig of geen neerslag brengt.

reliëf

Hoogteverschillen in het landschap.

schaal van Richter

Schaal waarmee de kracht van een aardbeving wordt aangegeven.

schildvulkaan

Lage, brede vulkaan met flauwe hellingen.

sedimentgesteente

Gesteente dat is ontstaan uit materiaal dat door wind, water of ijs is neergelegd.

seismisch gat

Een gebied waar al lang geen zware aardbeving is voorgekomen vergeleken met de omringende gebieden.

stollingsgesteente

Gesteente dat is ontstaan door de afkoeling van lava of magma.

stratovulkaan

Vulkaan met steile hellingen die is opgebouwd uit lagen lava en pyroclastisch materiaal.

stuwingsregen

Neerslag die ontstaat door stijgende lucht tegen een gebergte.

subductie

Het wegduiken van een oceanische plaat onder een continentale plaat.

subtropisch maximum

Hogedrukgebied (of: maximum) bij 30° breedte (N.B. en Z.B.).

temperatuurfactor

Factor die invloed heeft op de temperatuur in een gebied.

transforme beweging

Het langs elkaar bewegen van platen.

trog

Diepe kloof onder in de zee, ontstaan door subductie van een oceanische plaat.

tsunami

Hoge vloedgolf op zee die de kust overspoelt en die wordt veroorzaakt door een zeebeving.

waterdamp

Verdampt water (gasvormig) in de lucht.

zeeklimaat

Klimaat met een matigende invloed van de zee op de temperatuur (’s zomers koeler, ’s winters zachter) en het hele jaar neerslag.

zijschuivende breuk

Breuk waarbij gesteente horizontaal langs elkaar schuift.