Wos - Sprawdzian "Podstawy prawa"

Co to jest norma społeczna?

Zasada postępowania obowiązująca w danej społeczności, określająca, co jest dobre lub złe.

Jakie są rodzaje norm społecznych?

Normy moralne, normy religijne, normy obyczajowe i normy prawne.

Na czym polegają normy moralne?

Określają, co jest dobre, a co złe; dotyczą sumienia i zasad etycznych.

Na czym polegają normy religijne?

Oparte są na wierze i nakazach danej religii; regulują relacje człowieka z Bogiem i ludźmi.

Na czym polegają normy obyczajowe?

Wynikają z tradycji i zwyczajów społeczeństwa, np. sposób ubierania się lub zachowania.

Na czym polegają normy prawne?

Są ustanowione przez państwo i egzekwowane za pomocą sankcji.

Jakie są cechy norm prawnych?

Są powszechne, abstrakcyjne, generalne, dwustronnie wiążące i zagwarantowane przez państwo.

Co oznacza, że norma prawna jest powszechna?

Obowiązuje wszystkich ludzi na danym terytorium.

Co oznacza, że norma prawna jest abstrakcyjna?

Odnosi się do powtarzalnych, typowych sytuacji, a nie do jednorazowych przypadków.

Co oznacza, że norma prawna jest generalna?

Określa ogólną kategorię adresatów, np. „każdy obywatel”.

Co oznacza, że norma prawna jest dwustronnie wiążąca?

Państwo może wymusić jej przestrzeganie i zastosować sankcje wobec naruszających.

Z jakich elementów składa się norma prawna?

Z hipotezy, dyspozycji i sankcji.

Co to jest hipoteza normy prawnej?

Określa sytuację lub warunki, w których norma ma zastosowanie.

Co to jest dyspozycja normy prawnej?

Wskazuje, jak należy się zachować w danej sytuacji.

Co to jest sankcja normy prawnej?

Określa konsekwencje za złamanie normy.

Jakie są jednostki redakcyjne aktu normatywnego?

Artykuł, paragraf, ustęp, punkt, litera.

Co to jest artykuł w akcie normatywnym?

Podstawowa jednostka redakcyjna ustawy, oznaczana skrótem „art.”.

Co to jest paragraf w akcie normatywnym?

Jednostka redakcyjna niższa od artykułu, używana np. w rozporządzeniach.

Co to jest ustęp w akcie normatywnym?

Część artykułu, oznaczana znakiem „ust.”.

Co to jest punkt w akcie normatywnym?

Wyróżniony fragment ustępu, który doprecyzowuje jego treść.

Co to jest prawo?

Zbiór norm postępowania ustanowionych przez państwo i zagwarantowanych jego przymusem.

Jakie funkcje pełni prawo?

Porządkującą, wychowawczą, kontrolną, ochronną i organizacyjną.

Co oznacza funkcja porządkująca prawa?

Ustanawia zasady obowiązujące w społeczeństwie.

Co oznacza funkcja wychowawcza prawa?

Kształtuje zachowania obywateli zgodne z wartościami społecznymi.

Co oznacza funkcja kontrolna prawa?

Umożliwia sprawdzanie, czy obywatele i instytucje przestrzegają przepisów.

Co oznacza funkcja ochronna prawa?

Chroni dobra osobiste i majątkowe ludzi.

Co oznacza funkcja organizacyjna prawa?

Reguluje funkcjonowanie instytucji państwowych i życia publicznego.

Jakie są źródła prawa?

To akty, z których pochodzą obowiązujące przepisy prawne.

Jak dzielimy źródła prawa polskiego ze względu na zakres obowiązywania?

Na powszechnie obowiązujące i wewnętrznie obowiązujące.

Jakie są źródła prawa powszechnie obowiązującego?

Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.

Jakie są źródła prawa wewnętrznie obowiązującego?

Uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów.

Jakie są główne dzienniki urzędowe w Polsce?

Dziennik Ustaw RP i Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”.

Co publikuje Dziennik Ustaw RP?

Akty prawne powszechnie obowiązujące, np. konstytucje, ustawy, rozporządzenia.

Co publikuje Monitor Polski?

Akty prawa wewnętrznego i inne akty niewymagające ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Kiedy akt prawny wchodzi w życie?

Po upływie vacatio legis, czyli czasu między ogłoszeniem a wejściem w życie przepisu.

Jaka jest hierarchia źródeł prawa w Polsce (od najwyższego)?

Konstytucja → ratyfikowane umowy międzynarodowe → ustawy → rozporządzenia → akty prawa miejscowego.

Który akt prawny ma najwyższą moc prawną?

Konstytucja RP.

Co to są akty prawa miejscowego?

Przepisy obowiązujące tylko na obszarze działania danego organu (np. gminy, powiatu).

Co to jest pomoc prawna?

Udzielanie wsparcia w sprawach prawnych, np. poprzez porady, reprezentację w sądzie lub sporządzanie pism.

Jakie są formy pomocy prawnej?

Porady prawne, reprezentacja przed sądem, sporządzanie dokumentów prawnych.

Co to jest nieodpłatna pomoc prawna?

Bezpłatna pomoc oferowana osobom spełniającym określone warunki przez adwokatów lub radców prawnych.

Jakie są główne zawody prawnicze w Polsce?

Sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, notariusz, komornik.

Kim jest sędzia?

Osoba rozstrzygająca spory i wydająca wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

Kim jest prokurator?

Reprezentuje interes publiczny i oskarża w sprawach karnych.

Kim jest adwokat?

Udziela porad prawnych, broni oskarżonych i reprezentuje klientów w sądzie.

Kim jest radca prawny?

Udziela pomocy prawnej głównie podmiotom gospodarczym i instytucjom, ale też osobom prywatnym.

Kim jest notariusz?

Sporządza akty notarialne i potwierdza ważność dokumentów.

Kim jest komornik?

Wykonuje orzeczenia sądowe dotyczące egzekucji należności.

Co to jest informacja publiczna?

Każda informacja o sprawach publicznych, np. o działaniu władz, instytucji czy wydatkowaniu środków publicznych.

Kto ma prawo do informacji publicznej?

Każdy obywatel ma prawo ją uzyskać bez konieczności wykazywania interesu prawnego.

W jaki sposób można uzyskać informację publiczną?

Poprzez Biuletyn Informacji Publicznej (BIP), wniosek lub ogłoszenia publiczne.

Co to jest Biuletyn Informacji Publicznej (BIP)?

Oficjalny portal, na którym instytucje udostępniają informacje publiczne.

Jakie informacje nie mogą być ujawnione publicznie?

Dane objęte tajemnicą państwową, służbową, skarbową lub prywatnością osób fizycznych.

Na jakie sposoby możemy rozróżniać prawo?

W znaczeniu podmiotowym oraz przedmiotowym.

Czym jest znaczenie podmiotowe prawa?

Prawo należy do człowieka. (np. prawo do życia)

Czym jest znaczenie przedmiotowe prawa?

Prawo jest zbiorem uregulowań na danym obszarze.