Kaarten: Inleiding tot het recht: 1.4. Introductie tot de rechtsstaat | Quizlet

Wat is het doel van de scheiding der machten?

het voorkomt machtsconcentratie en misbruik

Heeft gewoonterecht een sanctie?

ja, er hangt een sanctie aan vast als dit niet gevolgd wordt

Waar moet je beginnen als je informatie zoekt over een juridisch onderwerp?

best bij de rechtsleer, onderaan

Wat zijn de basisbeginselen van een rechtstaat?

scheiding der machten, bronnen van het recht en hiërarchie der normen

Wat is een rechtstaat?

zij die recht maken zijn ook verbonden aan regels

Wie creëert rechtsregels in een rechtstaat?

de wetgevende en uitvoerende macht

Wie past rechtsregels toe in een rechtstaat?

de rechterlijke macht

Is er een strikte scheiding der machten?

nee, er is eerder een evenwicht/samenwerking der machten waarbij machten elkaar controleren en afzonderlijke taken hebben, wat leidt tot afhankelijkheid van elkaar

Welke zijn de bronnen van het recht?

rechtsregels, rechtspraak, rechtsleer, algemene rechtsbeginselen, gewoonte

Waar komen rechtsregels vandaan?

van een specifiek beleidsniveau, bij de wetgevende of uitvoerende macht

Hoe zijn rechtsregels typisch gestructureerd?

in genummerde artikels, gebundeld in wet, decreet, verdrag, besluit, enz.

Wat kunnen rechtsregels doen?

nieuwe regels maken/wijzigen aan bestaande regels of oude artikels opheffen

Wat is het doel van toelichtingen in overwegingen, memories of verslagen?

uitleggen waarom een regel wordt ingevoerd en hoe je de regel moet interpreteren

Geef voorbeelden van rechtsregels?

Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, Grondwet, Burgerlijk Wetboek, Decreet tot oprichting van een Vlaams Mensenrechteninstituut, Koninklijk Besluit register testamenten en huwelijkscontracten, Ministerieel Besluit parkeerkaart voor personen met een handicap

Wat is rechtspraak?

alle uitspraken van rechters waar rechtsregels worden toegepast

Wat is de functie van rechtspraak?

toepassing van het recht op een concrete situatie OF beoordeling/interpretatie van het recht zelf

Waaruit bestaat rechtspraak?

een oordeel en motivering

Waarover moet een rechter/instelling oordelen in een zaak?

over de gegrondheid en ontvankelijkheid/toelaatbaarheid

Wat betekent "onaantastbaarheid"?

nagaan of een verzoeker recht heeft op een uitspraak over de grond van de zaak

Wat betekent "gegrondheid"?

kijken of het klopt, of je gelijk hebt of niet

Wat gebeurt er als iets niet ontvankelijk is?

dan wordt er ook niet nagegaan of het gegrond is

Geef voorbeelden van rechtspraak?

Grondwettelijk Hof nr. 93/2024, Europees Hof van Justitie Costa/ENEL van 15 juli 1964, gewone hoven en rechtbanken zoals Vrederechter Aalst of Hof van Beroep Gent, en buitengerechtelijke voorbeelden zoals de Raad voor Journalistiek of het Vlaams Mensenrechteninstituut

Wat is rechtsleer?

het geheel van alle geschriften over het recht

Wat is het doel van rechtsleer?

juridische problemen bestuderen en ontleden

Geef voorbeelden van rechtsleer?

noten, artikelen, handboeken door academici of onderzoekers

Wat zijn algemene rechtsbeginselen?

fundamentele principes die een algemeen rechtsgevoel/natuurlijk gevoel van recht uitdrukken

Wat is hun functie?

sturen het recht zonder dat ze uitdrukkelijk en exhaustief in wetten worden uitgedrukt

Geef voorbeelden van algemene rechtsbeginselen?

persoonlijk karakter van een straf, geen rechter en partij in dezelfde zaak, rechtzekerheidsbeginsel

Wat zijn de beginselen van behoorlijk bestuur?

ze staan onder de Grondwet, maar boven uitvoeringsbesluiten van administratieve overheden, zodat laatstgenoemde publiekrechtelijke rechtshandelingen vernietigd kunnen worden wegens strijdigheid met een beginsel van behoorlijk bestuur

Geef voorbeelden van de beginselen van behoorlijk bestuur?

zorgvuldigheidsbeginsel, proportionaliteitsbeginsel

Hoe is gewoonterecht ontstaan?

als gevolg van handelingen die in de praktijk altijd standaard werden toegepast en omgezet in een recht

Geef voorbeelden van gewoonterecht?

de rol van de eerste minister, 'lopende zaken'

Wat is een "gebruik"?

de vereiste van herhaling is voorhanden, maar niet het idee van sanctie/dwang

Is een "gebruik" een formele bron van recht?

nee

Geef een voorbeeld van een "gebruik"?

de manier waarop de koning door zijn informatie- of formatiegesprekken de regeringsvorming bepaalt

Wat is de hiërarchie der rechtsnormen?

het fundamentele principe van elke rechtsstaat

Hoe verhouden rechtsregels zich tot interpretatie?

rechtsregels laten vaak ruimte voor interpretatie, dus rechtsleer moet invullen hoe het geïnterpreteerd moet worden

Nog leren (3)

Je hebt een begin gemaakt met het leren van deze termen. Hou vol!