HOOFDSTUK 1B - TAXONOMIE & FYLOGENIE

verouderde indeling

• animalia; heterotroof

• plantae; autotroof

• later ook; protista = ééncelligen

pro- vs eukaryoot

• prokaryoot

  • geen afgelijnde kern

• eukaryoot

  • afgelijnde kern

5 rijken v. Whittaker; verouderd

• Monera (prokaryote ééncelligen)

• Protista (eukaryote ééncelligen muv gisten)

• Fungi (die ook de gisten omvatten)

• Plantae

• Animalia

3 domeinen

• Bacteria

  • Eubacteria

• Archaea

  • Archaebacteria

• Eukarya

  • Protista, Fungi, Plantae en Animalia

    ‎

• geen officieel aanvaard systematisch niveau; rijken wel

samenvatting — 3 domeinen

• merk op; Archaea hebben histonen = kerneiwitten

systematiek

• studie verscheidenheid v. organismen, verwantschappen tss organismen en reconstructie v/h ontstaan van deze verscheidenheid

• omvat taxonomie en fylogenie

taxonomie

• beschrijven, benoemen en classificeren v. organismen

fylogenie

• bestuderen v. evolutieve verwantschappen tussen organismen

cladistiek

• indelen van organismen in clades

• clade = groep van organismen die afstammen van een gemeenschappelijke voorouder

monofyletische clade

• eenzelfde gemeenschappelijke voorouder

• bevat alle taxa die uit die gemeenschappelijke voorouder zijn ontstaan, met die voorouder inbegrepen

parafyletische clade

• eenzelfde gemeenschappelijke voorouder

• niet alle taxa die uit die voorouder zijn ontstaan maken deel uit v/d clade

polyfyletische clade

• taxa samen zonder dat hun laatste gemeenschappelijke voorouder deel uitmaakt v/d clade

naamgeving

• binominale nomenclatuur

• Genus + soortepitheton

  • genus ≠ geslacht !!

• vb. Asterias rubens Linnaeus, 1758

basioniem

oorspronkelijke soortnaam

clades kunnen we definiëren adhv

• 2 soorten kenmerken

  • plesiomorf

  • apomorf

plesiomorf kenmerk

• kenmerk die niet nieuw is voor een bepaalde soort of een bepaald taxon; voorouderlijk kenmerk

apomorf kenmerk

• kenmerk die nieuw is voor een bepaalde soort of een bepaald taxon

  • autapomorfe = kenmerk komt slechts bij één evolutieve lijn voor

  • synapomorfe = kenmerk komt voor in groep van taxa én hun laatste gemeenschappelijke voorouder; bij monofyletische clade (hoeft niet in elke taxa voor te komen)

homoloog kenmerk

• gelijkaardige structuren uit een gezamenlijke verwantschap voortvloeien

• vb. voorste extremiteiten van vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren

analoog kenmerk

• gelijkaardige kenmerken/structuren niet het gevolg zijn van een gemeenschappelijke oorsprong maar van convergente evolutie

• convergente evolutie = homoplasie

  ‎

• vb. beenderstructuur vleugels van vogels en vleermuizen = homoloog kenmerk; vleugels als structuren die vogels en vleermuizen in staat stellen te vliegen hebben geen gemeenschappelijke oorsprong = analoog kenmerk

fylogenetische boom

• geeft vermoedelijke verwantschappen / evolutieve verbanden tussen taxa weer

• dichotomieën = evolutieve lijn splitst op + geeft aanleiding tot twee afzonderlijk evoluerende lijnen

• zustertaxa = twee evolutieve lijnen die uit eenzelfde voorouder ontstaan

polytomie

• in tegenstelling tot dichotomie; er zijn meerdere afzonderlijke evoluerende lijnen ontstaan

• oorzaak; we kennen precieze volgorde v/h ontstaan v/d evolutieve lijnen niet en dus ook niet v. hun precieze verwantschappen

cladogram

• geeft structuur van de evolutieve verwantschappen weer

fylogram

• geeft structuur van de evolutieve verwantschappen weer + mate waarin taxa van elkaar gedifferentieerd zijn (adhv verschillende taklengtes)