Klasyfikacja

zbiór jednostek niższego rzędu; jednostka klasyfikacji to…

takson

Na czym polega reguła priorytetu

pierwszeństwo w nazewnictwie ma nazwa, która została opublikowana jako pierwsza

Podaj definicję gatunku

Gatunek to:

• podstawowa jednostka klasyfikacyjna

• zbiór osobników podobnych do siebie, krzyżujących się i wydawających płodne potomstwo

• mają określone wymagania życiowe, więc zajmują podobne siedliska

Na czym polega biologiczna koncepcja gatunku

Polega na:

• zachowaniu odrębności pul genowych

• brak krzyżowania się osobników z 2 populacji

Podaj w hierarchi układ głównych rang jednostek taksonomicznych królestwa roślin

GROMADA

KLASA

RZĄD

RODZINA

RODZAJ

GATUNEK

Podaj w hierarchi układ głównych rang jednostek taksonomicznych królestwa zwierząt

TYP

GROMADA

RZĄD

RODZINA

RODZAJ

GATUNEK

Opisz zasadę nazewnictwa gatunków (nazewnictwo binominalne - dwuimienne). Powiedz do czego odnosi się każdy ze składników nazwy.

W nazewnictwie dwunominalnym nazwa gatunku składa się z kolejno:

• nazwy rodzajowej - pierwsza

• epitetu gatunkowego - druga

Nazwa rodzajowa jest wyrażona rzeczownikiem i odnosi się do rodzaju.

Epitet gatunkowy jest zwykle określony przymiotnikiem i określa istotne właściwości organizmu.

… w zadaniach jesli coś jest to zrobienia to patrzeć na nazwy łacińskie! np. gdy pytają czy należą do jednego rodzaju - patrzę, czy maja tą samą łacińską nazwę rodzajową, jest podawana jako pierwsza

Które królestwa mają w swoich komórkach jądro komórkowe, a które go nie mają?

Jądro komórkowe mają:

• rośliny

• zwierzęta

• grzyby

• protisty

Nie mają jądra komórkowego:

• bakterie

Które królestwa mają budowę tkankową, a które jej nie mają?

Budowę tkankową mają:

• zwierzęta

• rośliny

Budowy tkankowej nie mają:

• protisty

• grzyby

• bakterie

U których królestw występuje ściana komórkowa?

• rośliny - z celulozy

• grzyby - z chityny

• bakterie - z mureiny

• niektóre protisty - z celulozy (też te grzybopodobne)

Wirusy możemy nazywać cząstkami, formami, czynnikami zakaźnymi, ale nie możemy ich nazwac…

organizmami

WIRION to

pojedyncza kompletna cząstka wirusa występująca w środowisku pozakomórkowym i zdolna do atakowania komórek

Wymień współczesne systemy klasyfikacji i krótko opisz czym się charakteryzują

System klasyfikacji:

1. System sztuczny (systematyka fenetyczna) - oparty na podobieństwie organizmów niekoniecznie wynikającym z pokrewieństwa (analogia; narządy analogiczne - podobne morfologicznie ze względu na pełnienie podobnych funkcji)

2. System naturalny (kladystyka; systematyka filogenetyczna - oparty na pokrewieństwie organizmów (homologia; narządy homologiczne - niekoniecznie podobne morfologicznie, ale mają ten sam plan budowy i umiejscowienie)

Wymień ważne choroby wirusowe człowieka oraz podaj drogę zakażenia

1. AIDS:

   • wywołuje ją wirus HIV

   • zarażenie poprzez: kontakt seksualny z zakażonymi osobami, kontakt z zakażoną krwią, zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży

2. Zakażenie HPV - wirusem brodawczaka ludzkiego

   • przez skóre

   • kontakty seksualne z zakażonymi osobami

   • zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży, porodu

3. Grypa

   • droga kropelkowa

4. WZW typu A - wirusowe zapalenie wątropy typu A

   • droga pokarmowa

5. WZW typu B

   • kontakty seksualne z zakażonymi osobami

   • kontakt z zakażoną krwią

   • zabiegi medyczne

   • możliwe jest przeniesienie na dziecko z matki w trakcie porodu

6. WZW typu C:

   • kontakt z zakażoną krwią

   • kontakty seksualne z osobami zakażonymi

7. Odra

8. Świnka

9. Różyczka

10. Ospa wietrzna

11. Polio (choroba Heinego-Medina)

12. Wścieklizna

Profilaktyka chorób wirusowych - wszystkie

TU NALEZY DOBRAĆ W ZALEŻNOŚCI OD DROGI ZAKAŻENIA

• przede wszystkim szczepienia ochronne

• unikanie kontaktów seksualnych z przypadkowymi osobami

• odizolowanie chorych od zdrowych (droga kropelkowa)

• przestrzeganie podstawowych zasad higieny jak mycie rak

• ostrożność przy kontakcie z krwią i wydzielinami osób chorych

Jakie znasz formy wirusów?

• pałeczkowata np. wirus mozaikowatości tytoni

• bryłowa np. adenowirusy

• kulista np. wirus HIV

• bryłowo - spiralna np. bakteriofagi

Jakie cykle przeprowadza bakteriofag? Opisz krótko czym charakteryzuje się każdy z nich.

1. Cykl lityczny

   • bakteriofag rozpoznaje za pomocą włókien białkowych ogonka właściwą bakterię i przyczepia się do niej

   • następnie wstrzykuje swój materiał genetyczny DNA za pomocą kurczliwego ogonka do wnętrza bakterii, kapsyd bakteriofaga rozpada się na zewnątrz

   • DNA wirusowe ulega replikacji, podczas gdy DNA bakteryjne degeneruje

   • jednocześnie zachodzi synteza białek wirusowych

   • dzięki dużemu powinowactwo do siebie, części bakterofagów samorzutnie łączą się ze sobą i powstają nowe bakteriofagi

   • dochodzi do lizy komórki gospodarza (bakterii) i uwolnienia licznych bakteriofagów, które mogą infekować kolejne komórki bakterii

2. Cykl lizogeniczny

   • w cyklu lizogenicznym nie dochodzi do replikacji DNA wirusa, zamiast tego dochodzi do integracji DNA wirusa i DNA bakteryjnego

   • DNA wirusa łączac się z DNA bakteryjnym zamienia się w postać jakby uśpioną - nazywaną profagiem

   • zintegrowany profag replikuje razem z bakteryjnym DNA, a bakteria żyje i rozmnaża się przekazując komórkom potomnym również materiał genetyczny wirusa

   • w sprzyjających warunkach może dojść do przejścia z cyklu lizogenicznego do litycznego

Który cykl - lityczny czy lizogeniczny - jest bardziej wydajny dla wirusa?

Bardziej wydajny dla wirusa jest cykl lizogeniczny, gdyż podczas niego powstaje bardzo dużo komórek potomnych zawierających materiał genetyczny wirusa i przy sprzyjających warunkach może dojść do przejścia z cyklu lizogenicznego w cykl lityczny i z tych wszystkich komórek powstaną liczne bakteriofagi.

Z kolei w cyklu litycznym liczba otrzymanych wirusów jest ograniczona do możliwości pojedynczej komórki.

Co to są retrowirusy? Podaj przykłady.

Retrowirusy to wirusy, których materiał genetyczny stanowi RNA; specyficzny dla nich jest enzym: odwrotna transkryptaza, który przepisuje RNA wirusa na DNA, aby to DNA wirusa mogło następnie zostać wbudowane w materiał genetyczny infekowanej komórki.

Przykład: wirus HIV

Wykazują zdolność do przepisywania informacji na obecny w komórkach kwas deoksyrybonukleinowy. Retrowirusy to groźne patogeny, które mogą doprowadzić do rozwinięcia się wielu nowotworów i chorób zakaźnych. Mnożą się w komórce gospodarza w procesie odwrotnej transkrypcji, czyli konwersji jednoniciowego RNA do dwuniciowego DNA.

Opisz cykl życiowy bakteriofaga - lityczny i lizogeniczny.

…

Opisz cykl życiowy wirusa zwierzęcego zachodzący bez lizy komórki (na przykładzie retrowirusa HIV)

1. Adsorpcja - glikoproteiny osłonki wirusa rozpoznają pasujące do nich receptory w błonie komótkowej infekowanej komórki. Osłonka wirusa zlewa się z błoną komórkową.

2. Wnikanie - kapsyd wirusa wraz z materiałem genetycznym przechodzi do cytoplazmy komórki. Po rozpadzie kapsydu następuje uwolnienie materiału genetycznego wirusa.

3. Odwrotna transkrypcja - na podstawie RNA wirusa enzym - odwrotna transkryptaza - syntetyzuje DNA wirusa, który przemieszcza się do jądra komórkowego.

4. Integracja - DNA jest dobudowywany do DNA komórki gospodarza. Wirus w stanie utajonym trwa w komórkach odpornościowych nie wywołując objawów AIDS.

5. Replikacja - zablokowanie replikacji materiału genetycznego komórki gospodarza. W efekcie następuje tworzenie RNA wirusa oraz elementów składowych kapsydu i osłonki.

6. Składanie - z elementów składowych powstają kopie wirusa

7. Uwolnienie - wirus opuszcza zainfekowaną komórkę otoczony osłonką powstałą z błony komórkowej gospodareza, zawierającą jednak glikoproteiny wirusa. Komórka gospodarza nie ulega lizie, ale wytwarza nowe wiriony, które mogą atakować kolejne komórki.

Klasyfikacja biologiczna ma strukturę hierarchiczną, ponieważ …

każdy takson jest zbiorem jednostek niższego rzędu

Priony to

czynniki zakaźne zbudowane tylko z białek

Wiroidy to

czynniki zakaźne zbudowane tylko z RNA (kwasu rybonukleinowego)

Dlaczego wirusy nie są organizmami?

• nie mają budowy komórkowej

• nie przeprowadzają samodzielnej aktywności metabolicznej

Cechy świadczące o tym, że wirusy należą do materii ożywionej

• są zbudowane ze związków organicznych (kwasy nukleinowe, białka, lipidy)

• są zdolne do namnażania się w organizmie gospodarza

Cechy świadczące o tym, że wirusy należą do materii nieożywionej

• nie mają budowy komórkowej

• nie wykazują funkcji życiowych:

  • nie przeprowadzają własnego metabolizmu

  • nie mają własnego aparatu translacyjnego (brak własnych rybosomów)

  • poza ciałem gospodarza nie mogą przeprowadzać namnażania

Jakie części otoczki białkowo-lipidowej należą do wirusa, a jakie są od gospodarza?

• lipidowa - część błony komórkowej gospodarza, sprawia, że wirus jest niewidoczny dla układu odpornościowego

• glikoproteiny - są wirusowe, umożliwiają rozpoznawanie i przyłączanie się do komórki, która ma zostać zakażona

Kapsyd wirusa ma za zadanie

ochraniać materiał genetyczny wirusa

Retrowirusy to

wirusy, które posiadają materiał genetyczny w formie RNA i przeprowadzają proces odwrotnej transkryptazy (na podstawie RNA jest tworzone DNA aby mogło ulec integracji z DNA komórki gospodarza)

*nie każdy wirus RNA jest retrowirusem, musi przeprowadzać proces odwrotnej transkryptazy

Bakteriofagi to

wirusy atakujące jedynie komórki bakteryjne, zazwyczaj wysoce swoiste wobec jednego gatunku, a nawet szczepu! Nie wnikają do komórki, a jedynie wstrzykują do niej swój materiał genetyczny

Proces rozpoznania receptorów znajdujących się na zainfekowanej komórce i wiązania się z nimi to

adsorpcja

Wymień choroby wirusowe

AIDS, grypa, WZW typu A,B,C,

Genom to

materiał genetyczny wirusa

Kiedy cykl lizogeniczny może przejść w cykl lityczny?

W niesprzyjających warunkach zewnętrznych dla zainfekowanej komórki:

• stres

• obniżona odporność

Bakteriofagi łagodne przeprowadzają cykl…, a złośliwe …

łagodne - cykl lizogeniczny

złośliwe - cykl lityczny

Co się dzieje z DNA zainfekowanej komórki w cyklu litycznym?

Ulega degradacji, DNA wirusa przejmuje kontrolę nad metabolizmem komórki → replikacja DNA wirusa i jego białek

Droga zakażenia - WZW A, WZW B, WZW C

WZW A - droga pokarmowa

WZW B:

• kontakty seksualne z osobami zakażonymi

• kontakt z zakażoną krwią

• przeniesienie z matki na dziecko podczas porodu

WZW C:

• kontakt z zakażoną krwią

• rzadziej kontakty seksualne

Wścieklizna - droga zakażenia

• ugryzienie przez chore zwierzę

• kontakt z wydzielinami chorego zwierzecia

AIDS - droga zakażenia

• kontakty seksualne

• kontakt z zakażoną krwią

• zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży, porodu lub karmienia piersią