Flashcards uit de notities: Filosofie & Wetenschap

Korte vocabulaire flashcards over hoofdthema's uit de notities: vroege natuurfilosofen, Descartes, Kant, Nietzsche, Darwin, Wittgenstein, en hedendaagse houding ten opzichte van dieren, stoornissen en taal.

Filosofie

Studie naar de fundamenten van kennis, werkelijkheid en waarden; zoekt antwoorden op vragen over bestaan en betekenis.

Thales

Vroege natuurfilosoof: alles bestaat uit water; aarde drijft als vlot op kosmische zeeën.

Anaximander

Oerstof als ongedefinieerde substantie; aarde als ton.

Anaximenes

Lucht is de oorsprong van alles; aarde zweeft op omringende luchtstromen.

Arche/oerstof

De oorspong van alle dingen; centrale notie in vroege filosofie.

Plato

Zintuiglijke wereld is veranderlijk; ware kennis via onveranderlijke ideeën; twee werelden.

Aristoteles

Nadruk op zintuiglijke waarneming als basis voor kennis; empirisme in de oudheid.

Descartes

Kern van de moderne wijsbegeerte: twijfel als methode; 'ik denk, dus ik ben'; mechanistische natuur.

Substantiedualisme

Hersendelen (lichaam) vs. geest/denken als onderscheiden substanties.

Copernicus

Heliocentrisme: zon centraal, niet de aarde.

Kepler

Elliptische banen rond de zon; verbetering van Copernicaanse astronomie.

Galilei

Traagheidswet; bouwde telescoop; mechanisering van het wereldbeeld.

Thomas van Aquino

Scholastieke synthesis: verzoening Aristoteles met christendom.

Hume

Kritisch tegen Descartes; betwijfelt zekerheid; kennis gebaseerd op aannames en ervaring.

Ryle

Tegenhanger van Descartes: kritiek op het cartesiaanse dualisme; 'ghost in the machine' idee.

La Mettrie

Eerste materialist: 'L'homme machine'; geest en hersenen zijn identiek.

Nagel

'Hoe is het om een vleermuis te zijn?': subjectieve ervaring en qualia.

Vaucanson

Mechanische eend; illustratie van mechanisering van het wereldbeeld.

Bentham

Utilitarisme: grootste geluk voor het grootste aantal; nut bepaalt handelen.

Regan

Dieren hebben morele rechten; intrinsieke waarde van dieren.

Darwin

Natuurlijke selectie; variatie; erfelijkheid; evolutie als blind proces.

Dennett

Kritiek op puur adaptationisme; natuurlijke selectie als 'bricoleur' i.p.v. perfecte ingenieur.

Paley

Argument from design: horlogemaker als bewijs voor goddelijke ontwerper.

Freud

Drie beschavingskrenkingen: kosmologische, psychologische en biologische; onbewuste invloed op menselijk gedrag.

Chomsky

Poverty of the stimulus; taalverwerving als aangeboren systeem; taalkundige modulariteit.

Wittgenstein

Doel van filosofie als taaltherapie; betekenis voort uit gebruik; taalspel en context.

Russell

Logisch-atomistisch beeld van taal; betekenis via verwijzing naar feiten; filosofie als omgaan met onzekerheid.

Kant

Deontologie: moraal gebaseerd op de goede wil en de morele wet; categorische imperatief.

Nietzsche

Übermensch; kritiek op moraal; ressentiment; herdefinitie van waarden.

Aristoteles Deugdethiek

Ethiek gaat over wie je bent; deugd als karakter; praktische wijsheid.

Boorse

Naturalistische definitie van stoornis: disfunctie in biologische/psychologische systemen.

Cooper

Normativistische stoornisdefinitie: stoornis als schade; subjectieve en objectieve schade.

Wakefield

Hybride definitie van stoornis: schadelijke disfunctie (functie + schade vereist).

Rosenhan

Experiment over psychiatrische diagnose: bevestiging van vereisten voor 'schizofrenie' door pseudo-patiënten.