W3. Patologia jelita

Co to jest niedorozwój światła jelita?

Niedrożność światła jelita z powodu nieprawidłowego rozwoju

Jakie są konsekwencje niedorozwoju światła jelita?

• Brak możliwości wydalania kału już w momencie przyjścia na świat - odcinkowy brak okrężnicy, brak odbytu. 

• Rozszerzenie jelit i jamy brzusznej.

• Śmierć bez interwencji chirurgicznej.

Co to jest uchyłek Meckela?

Pozostałość przewodu pępkowo-jelitowego (najczęściej w okolicy jelita krętego).

Jakie są konsekwencje uchyłka Meckela?

• Nagromadzenie treści w uchyłku i stan zapalny śluzówki.

• Często bezobjawowy przebieg.

Co to jest okrężnica olbrzymia?

Rozszerzenie jelita z powodu zalegania mas kałowych.

Jaka jest przyczyna okrężnicy olbrzymiej?

• Brak splotów nerwowych w warstwie mięśniowej (Choroba Hirschprunga).

  • Wynik zaburzenia migracji neuroblastów z kresy cewy nerwowej. 

Jakie jest efekt okrężnicy olbrzymiej?

Upośledzona perystaltyka, brak wydalania.

Co to jest niedrożność jelita?

Zablokowanie pasażu jelita.

Jakie wyróżniamy rodzaje niedrożności jelita?

• Zwężenie (stenosis): Zablokowanie pasażu jelitowego w konsekwencji procesu obejmującego ścianę jelita.

• Zatkanie (obturation): Zablokowanie pasażu jelitowego przez twór wewnątrz światła jelita. 

• Ucisk: Zablokowanie światła jelita przez twór zlokalizowany pozajelitowo.

• Niedrożność czynnościowa: Zahamowanie pasażu jelitowego w wyniku zahamowania czynności skurczowej mięśni ściany jelita. 

Czym są kamienie jelitowe i przeładowanie?

Tworzenie enterolitów (kamieni).

• Zazwyczaj utworzone przez struwity - krystalizują dookoła małego jądra krystalizacji (np. ciało obce)

U kogo najczęściej występują kamienie jelitowe i przeładowanie?

U koni.

Jakie są przyczyny kamieni jelitowych i przeładowania?

• Dieta bogata w magnez i fosfor sprzyja krystalizacji struwitów.

• Agregaty resztek pokarmowych lub ciała obce. 

• Duża liczba pasożytów (szczególnie po terapii odrobaczającej).

• Spożycie piasku (nagromadzenie szczególnie w okrężnicy u koni).

Gdzie lokalizują się kamienie jelitowe?

Zgięcie miedniczne okrężnicy poprzecznej.

Co to jest wgłobienie jelita?

Jeden odcinek jelita wciska się do sąsiedniego (zwykle rozszerzonego) odcinka pociągając ze sobą przynależny odcinek krezki 

Jaki jest mechanizm wgłobienia jelita?

• Przemieszczenie krezki wraz z jelitem prowadzi do martwicy.

• Długość wgłobienia jest ograniczona długością krezki. 

• Może obejmować wszystkie odcinki jelita, a także żołądek i dwunastnicę.

Jakie są przyczyny wgłobienia jelita?

Zaburzenia perystaltyki, podrażnienia - motoryka ze zwiększoną relaksacją, podrażnieniem przez różne choroby (np. zapalenie jelita, pasożyty, ciała obce, uogólnione osłabienie, guzy nowotworowe, zabiegi chirurgiczne)

U kogo najczęściej występuje wgłobienie jelita?

Najczęściej u młodych psów

Jak diagnozuje się wgłobienie jelita?

USG – charakterystyczny obraz teleskopowania.

Co to jest przemieszczenie jelit?

Nieprawidłowe ułożenie jelit.

Jakie są skutki przemieszczenia jelit?

• Zmniejszenie przepływu krwi.

• Zablokowanie pasażu treści pokarmowej.

• Uszkodzenie tkanek, martwica i zakażenia.

Jakie wyróżniamy rodzaje przemieszczeń jelit?

• Wytrzewienie

• Przepuklina

  • Wewnętrzna

  • Zewnętrzna

• Wypadnięcie prostnicy

• Przemieszczenie okrężnicy u konia

Co to jest wytrzewienie?

Przemieszczenie części przewodu pokarmowego poza jamę brzuszną.

Co to jest przepuklina?

Przemieszczenie części jelita przez otwór natualny lub patologiczny.

Co to jest przepuklina wewnętrzna?

• Przemieszczenie jelit w obrębie jamy brzusznej przez prawidłowe lub patologiczne otwory (np. przez otwór sieciowy lub pęknięcie krezki).

• Brak worka przepuklinowego.

Co to jest przepuklina zewnętrzna?

• Przemieszczenie części przewodu pokarmowego lub innych narządów jamy brzusznej poza jamę brzuszną.

• Tworzy się worek przepuklinowy, który zawiera:

  • Pierścień przepuklinowy (otwór).

  • Zawartość przepukliny (jelita, sieć, tłuszcz).

Jakie są przykłady przepuklin zewnętrznych?

• Przeponowa: Przez otwór w przeponie do klatki piersiowej.

• Pępkowa: Przez pępek.

• Mosznowa i pachwinowa.

• Rozworu przełykowego.

Co to jest wypadnięcie prostnicy?

Wysunięcie śluzówki prostnicy przez kanał odbytu

U kogo najczęściej występuje wypadnięcie odbytu?

Świnie, owce, bydło.

Jakie są przyczyny wypadniecia prostnicy?

• Przewlekłe parcie (zapalenie okrężnicy, zatkanie jelita).

• Ciężki poród.

Jakie są objawy wypadnięcia prostnicy?

• Obrzęk, przekrwienie, martwica śluzówki. 

• Możliwe samouszkodzenie.

Jakie są przyczyny przemieszczenia okrężnicy u koni?

• Zaburzenia motoryki jelit.

• Wzdęcia.

Jakie są rodzaje przemieszczeń okrężnicy u koni?

• Prawo-dogrzbietowe.

• Lewo-dogrzbietowe.

• Nieprawidłowe zagięcia.

• Zwęźlenie - skręcenie odcinka jelita dookoła własnej krezki. 

• Skręt - skręcenie odcinka jelita dookoła osi długiej.

Jakie są konsekwencje skręcenia okrężnicy u koni?

• Zaburzenie prawidłowego przepływu krwi żylnej – uszkodzenia na tle niedokrwienia.

• Niedokrwienie prowadzące do martwicy (zawału). posocznicy, wstrząsu i zgonu.

• Krew tętnicza może napływać do skręconego odcinka, ale brak jest odpływu żylnego - silny zastój, obrzęk, wylewy krwi.

Jaki jest obraz patomorfologiczny przemieszczenia okrężnicy u konia?

• Skręcony odcinek:

  • Wypełniony płynem i gazem.

  • Ściana jelita jest intensywnie obrzęknięta, intensywnie sinoczerwona do czarnej, obecne wylewy krwi.

  • Widoczna granica między skręconym a zdrowym odcinkiem.

• Martwica:

  • Przekrwienie śluzówki → Niedokrwienna martwica śluzówki tkanek.

  • Przerost flory bakteryjnej w niedokrwionym odcinku może prowadzić do posocznicy i bakteriemi. 

• Śmierć:

  • Zwykle z powodu pęknięcia jelita, zakażenia ogólnoustrojowego i wstrząsu.

Co jest czynnikiem etiologicznym kolibakteriozy?

E. coli

Jakie są czynniki wirulencji E. coli?

Fimbrie, rzęski (ruch), enterotoksyny, adhezyny.

Jakie są czynniki predysponujące do zakażenia E. coli?

• Genetyczne skłonności.

• Brak pobrania siary.

• Stres środowiskowy (np. zła temperatura, stłoczenie).

• Zakażenia wirusowe i pasożytnicze.

Kogo najczęściej dotyczy kolibakterioza?

Świń i cieląt.

Jakie są objawy kliniczne kolibakteriozy?

• Obfita, wodnista, żółtawo-biała biegunka.

• Odwodnienie.

• Poszerzenie jelita cienkiego o sflaczałej ścianie, wypełnionego wodnistą treścią i gazem.

• Mikroskopowo: brak wyraźnych zmian, ale liczne bakterie na powierzchni błony śluzowej.

Jakie są formy patogeneryczne kolibakteriozy?

• Enterotoksyczna (produkcja enterotoksyn)

• Posocznicowa

• Choroba obrzękowa (produkcja verotoksyny)

Jakie są objawy posocznicowej kolibakteriozy?

• Zapalenie włóknikowe błon surowiczych, stawów, opon mózgowych,

• Obrzęk śledziony i węzłów chłonnych.

U kogo występuje choroba obrzękowa?

Prosiąt 6-14 tygodni.

Jakie są objawy choroby obrzękowej?

• Objawy neurologiczne: zaburzenia koordynacji, drżenia, drgawki.

• Uszkodzenia śródbłonka naczyń → obrzęki w różnych częściach ciała (powieki, głowa, żołądek).

Jakie są czynniki predysponujące do zakażenia Salmonellą?

• Stłoczenie, złe warunki utrzymania, transport, zmiany w karmieniu

• Ciąża, poród, zabiegi chirurgiczne.

• Antybiotykoterapia.

Jakie wyróżniamy formy kliniczne salmonellozy?

• Posocznica nadostra

• Ostra salmonelloza jelitowa

• Przewlekła salmonelloza jelitowa

U kogo występuje posocznica nadostra salmonellozy?

Młode zwierzęta - źrebięta, cielęta, prosięta.

Jakie są objawy posocznicy nadostrej salmonellozy?

• Drobne wybroczyny i sinica obejmujące kończyny oraz brzuch, 

• DIC.

• Włóknikowe zapalenie błon surowiczych.

• Zmiany makroskopowe nieobecne lub minialne: martwica włóknikowata ściany naczyń.

U kogo występuje ostra salmonelloza jelitowa?

Bydło, świnie, konie.

Jakie są objawy ostrej salmonellozy jelitowej?

• Rozlane zapalenie nieżytowe jelit i włóknikowo-martwicowe ileotyphlocolitis

• Mnogie ogniska martwicy w wątrobie z rozrostem komórek Browicza-Kupffera. 

• Powiększenie węzłów chłonnych.

• Włóknikowe zapalenie pęcherzyka żółciowego. 

U kogo występuje przewlekła salmonelloza jelitowa?

Bydło, świnie, konie

Jakie są objawy przewlekłej salmonellozy jelitowej?

• Tworzenie tzw. „butonów” (martwicze obszary śluzówki) → blizny ściągające, które prowadzą do zwężenia światła jelita i zaburzeń pasażu kału. 

  • Zlokalizowane głównie w jelicie ślepym i okrężnicy u świń. 

Jakie bakterie powodują zakażenie beztlenowcami?

Clostridium perfringens

Jakie są cechy enterotoksemii wywołanej przez C. perfringens?

• Nadmierny wzrost beztlenowców → produkcja licznych toksyn.

• Nagła śmierć, czasem poprzedzona krwawą biegunką (zwykle brak objawów).

Jakie jest obraz morfologiczny zakażenia C. perfringens?

• Zwykle choroba dotyczy jelita cienkiego.

• Pod błoną surowiczą wylewy krwi, wybroczyny. 

• Jelita rozciągnięte przez gaz i treść.

• Krwotoczno-martwicowe zapalenie błony śluzowej.

• Znaczny zastój krwi w śledzionie. 

Jaki jest obraz histopatologiczny zakażenia C. perfringens?

• Zwyrodnienie i złuszczanie enterocytów.

• Odsłonięcie błony podstawnej.

• Leukocytarny naciek.

Co wywołuje krwotoczne zapalenie jelit u psów?

C. perfringens typ E

Jakie są predyspozycje do wystąpienia krwotocznego zapalenia jelit u psów?

Głównie rasy miniaturowe, młode psy <2 lat

Jakie są objawy krwotocznego zapalenia jelit u psów?

Nagła śmierć bez objawów lub krwotoczna biegunka ze śladami krwi dookoła odbytu.

Jaki jest obraz morfologiczny krwotocznego zapalenia jelit u psów?

Martwica obejmująca wszystkie odcinki jelita.

Jaki jest obraz histopatologiczny krwotocznego zapalenia jelit u psów?

• Zwyrodnienie i martwica enterocytów kosmków jelitowych. 

• Różnicowanie z parwowirozą – brak zmian w kryptach.

• Liczne laseczki Clostridium w świetle jelita, które nie przylegają do nabłonka.

U kogo najczęściej występuje poantybiotykowe zapalenie jelit?

Konie i króliki.

Jaka jest patogeneza poantybiotykowego zapalenia jelit?

Antybiotyki zaburzają florę bakteryjną → wzrost Clostridium perfringens typ A

Jaki jest czynnik etiologiczny dyzenterii świń?

Brachyspira hyodysenteriae

Jaki jest czynnik wirulencji Brachyspira hyodysenteriae?

Produkcja cytotoksyny hemolizującej (uszkodzenie enterocytów.

Jakie są objawy kliniczne dyzneterii świń?

Krwotoczna biegunka u prosiąt (8–14 tyg.).

Jaki jest obraz patomorfologiczny dyzenterii świń?

• Ograniczone do jelita grubego.

• Zapalenie nieżytowo-krwotoczne.

• Pseudobłony utworzone przez materiał włóknikowo-martwicowy.

• Krwisty, śluzowy kał.

Jaki jest czynnik etiologiczny gruźlicy jelitowej?

• Mycobacterium tuberculosis

• Mycobacterium bovis

U kogo występuje gruźlica jelitowa?

Najczęściej bydło dorosłe, cielęta ssące zakażone mleko.

Jakie są objawy kliniczne gruźlicy jelitowej?

• Przewlekła biegunka, wyniszczenie.

• Przerostowe zmiany w jelitach wyczuwalne per rectum.

Jaki jest obraz patomorfologiczny gruźlicy jelitowej?

• Zgrubienia ściany jelit ze zmianami rozrostowymi śluzówki - uwydatnienie fałdów.  

• Ziarniniaki z wapnieniem w węzłach chłonnych. 

• Liczne makrofagi, komórki nabłonkowate i komórki olbrzymie w lamina propria i błonie podśluzowej - cytoplazmie fagocytów możliwe wykazanie prątków kwasoopornych. 

Jaki jest czynnik etiologiczny paratuberkulozy?

Mycobacterium paratuberculosis

U kogo występuje paratuberkuloza?

Młode osobniki różnych gatunków przeżuwaczy

Jakie są objawy kliniczne paratuberkulozy?

• Przewlekła biegunka (u owiec i kóz brak)

• Wyniszczenie, hypoalbuminemia - enteropatia białkogubna, zespół złego wchłaniania.

Jaki jest obraz patomorfologiczny paratuberkulozy?

• Zgrubienie błony śluzowej z akcentacją fałdów (powierzchnia mózgu) - jelito kręte, ślepe i okrężnica bliższa. 

• Mnogie ogniskowe owrzodzenia śluzówki. 

• Powiększone węzły chłonne krezkowe.

Jaki jest obraz histopatologiczny paratuberkulozy?

• Nagromadzenie makrofagów, komórek nabłonkowatych i olbrzymich - zapalenie typu rozlanego. 

• Bardzo liczne prątki kwasooporne w fagocytach.

• Ogniska martwicy z dystroficznym wapnieniem.

• Zmiany serowaciejące w węzłach chłonnych krezkowych.

Jaki jest czynnik etiologiczny wirusowej biegunki bydła?

Wirus wirusowej biegunki bydła (Pestivirus)

U kogo występuje wirusowa biegunka bydła

Bydło (najczęściej 8–24 mies.) oraz dzikie przeżuwacze (bizony)

Jakie są objawy kliniczne wirusowej biegunki bydła?

• Brak apetytu, osłabienie, wodnista biegunka, zabrudzenia kałem w okolicy krocza i ogona.

• Bezmleczność, gorączka, atonia żwacza, ślinotok, łzawienie.

• Śluzowo-ropny wypływ z nosa.

Jaki jest obraz patomorfologiczny wirusowej biegunki bydła?

• Nadżerki i wrzody na błonach śluzowych (język, dziąsła, podniebienie, przełyk, żwacz, trawieniec).

• Martwica nabłonka powyżej grudek chłonnych jelita.

• Wrzody na koronce racic.

• U cieląt zakażonych in utero:

  • Niedorozwój móżdżku, zaćma, małoocze, dysplazja nerek.

  • Ronienia, martwe płody, mumifikacja płodów.

Jaki jest obraz histopatologiczny wirusowej biegunki bydła?

• Martwica nabłonka przełyku i żwacza.

• Martwica enterocytów kosmków jelitowych i krypt.

• Zmiany lityczne w GALT (tkanka limfatyczna jelit).

• Włóknikowo-martwicowe błony rzekome nad skupiskami GALT.

Jaki jest czynnik etiologiczny zakaźnego zapalenia żołądka i jelit u prosiąt?

Coronavirus świński.

Jakie są predyspozycje do wystąpienia zakaźnego zapalenia żołądka i jelit u prosiąt?

Prosięta <10 dni.

Jakie są objawy kliniczne zakaźnego zapalenia żołądka i jelit u prosiąt?

• Ostra biegunka, wymioty, utrata masy ciała, odwodnienie.

• Śmierć w 48 godz. – 5 dni od wystąpienia objawów.

Jaki jest obraz patomorfologiczny zakaźnego zapalenia żołądka i jelit u prosiąt?

• Odwodnienie, żółtawy, wodnisty kał.

• Jelita rozdęte gazami, ściana jelit papierowa.

• Martwica i złuszczenie enterocytów kosmków jelitowych → zanik kosmków.

Jakie są objawy kliniczne parwowirusowego zapalenia jelit u psów i kotów?

• Wymioty, biegunka, odwodnienie, utrata masy ciała.

• Nagła śmierć (w 24 godz.) u młodych zwierząt.

Jaki jest obraz patomorfologiczny parwowirusowego zapalenia jelit u psów i kotów?

• Jelito cienkie rozdęte gazami i treścią wodnistą, krwotoczną lub włóknikowo-krwotoczną.

• Zapalenie otrzewnej, wybroczyny, powiększenie węzłów chłonnych krezkowych.

Jaki jest obraz histopatologiczny parwowirusowego zapalenia jelit u psów i kotów?

• Zanik kosmków jelitowych – uszkodzenie w strefach proliferacyjnych krypt jelitowych.

• Spłaszczenie enterocytów (zwyrodnienia – wodniczkowe/balonowate).

• Zasadochłonne ciałka wtrętowe w enterocytach i limfocytach.

U kogo występuje koronawiroza?

Cielęta, młode koty, rzadziej psy

Jakie są objawy kliniczne koronawirozy?

• Wodnista, żółtawa, nasilona biegunka.

• Odwodnienie, osłabienie.

Jaki jest obraz patomorfologiczny koronawirozy?

• Złuszczenie enterocytów kosmków jelitowych (szczytowe części kosmków).

• Odsłonięcie błony podstawnej.

• Wtórne zakażenia bakteryjne (E. coli) i pasożytnicze (kokcydia).

• Zmiany bardziej nasilone w jelicie cienkim niż w okrężnicy.

• Komórki młodociane zastępują złuszczone enterocyty (płaskie).

• Kruszywo komórkowe w kryptach jelitowych, odczynowy rozrost.

• Naciek leukocytów w błonie śluzowej właściwej i odczyn tkanki limfatycznej.

Jaka jest przyczyna wrzodziejącego zapalenia okrężnicy?

Prawdopodobny związek z E. coli

U kogo występuje wrzodziejące zapalenie okrężnicy?

• Psy, głównie rasy predysponowane:

  • Boksery.

  • Buldogi francuskie.

• Najczęściej u psów <2 lat.

Jakie są objawy kliniczne wrzodziejącego zapalenia okrężnicy?

• Rozluźniony stolec (biegunka rzadko).

• Utrata masy ciała.

• Krew i/lub śluz w kale.

Jaki jest obraz patomorfologiczny wrzodziejącego zapalenia okrężnicy?

Guzkowate owrzodzenia w okrężnicy.

Jaki jest obraz histopatologiczny wrzodziejącego zapalenia okrężnicy?

• Naciek piankowatych makrofagów w błonie śluzowej i podśluzowej.

• Mniej liczne limfocyty i plazmocyty.

• Martwica enterocytów z odsłonięciem błony podstawnej.

• Limfadenomegalia (powiększenie węzłów chłonnych) - nacieki makrofagów.

Jaka jest przyczyna zapalnej choroby jelit?

• Nadmierna odpowiedź immunologiczna na antygeny (pokarmowe, bakteryjne).

• U kotów potwierdzono rolę antygenów pokarmowych.

U kogo występuje zapalna choroba jelit?

• Koty i psy (owczarki niemieckie, basenji – predysponowane).

• Konie.

Jakie są objawy kliniczne zapalnej choroby jelit?

• Objawy zespołu złego wchłaniania (utrata masy ciała, biegunka).

• Hipoproteinemia (utrata białka przez śluzówkę).

• Przewlekła lub nawracająca biegunka, wymioty.

Jaki jest obraz histopatologiczny zapalnej choroby jelit?

• Nacieki zapalne (łagodne do obfitych):

  • Dominują plazmocyty i limfocyty.

  • Rzadziej: makrofagi, eozynofile i neutrofile.

• Zmiany głównie w błonie śluzowej właściwej:

  • Między kryptami i w obrębie kosmków.

  • Rzadziej w błonie podśluzowej.

• Kosmki jelitowe:

  • Prawidłowe, skrócone lub zlane ze sobą.

• Rozszerzenie krypt jelitowych z zaleganiem śluzu i kruszywa komórkowego.

• Rozszerzenie zatok chłonnych kosmków jelitowych.