III. Gospodarka Polski

geografia podstawowa klasa 3.

czynniki przyrodnicze mające wpływ na rozwój rolnictwa

• klimat (umiarkowany ciepły przejściowy)

• suma opadów atmosferycznych (ok. 600mm)

• długość okresu wegetacyjnego

• ukształtowanie powierzchni

• ekspozycja stoku

• żyzność gleb

klimat w Polsce

umiarkowany ciepły przejściowy

okres wegetacyjny

liczba dni w roku gdy średnia temp. dobowa wynosi ponad 5*C

najdłuższy okres wegetacyjny

tereny wzdłuż Odry, Kotlina Sandomierska, Nizina Śląska - ok. 220 dni

najkrótszy okres wegetacyjny

Suwalszczyzna, Karpaty, Sudety

ekspozycja stoku

nachylenie stoku względem kierunków świata

gleby strefowe korzystne

• czarnoziemy

• gleby brunatne (ok. 50% Polski)

gleby strefowe niekorzystne

gleby bielicowe (ok. 25% Polski)

gleby astrefowe korzystne

• mady rzeczne

• czarne ziemie

• rędziny

gleby astrefowe niekorzystne

• gleby bagienne

• gleby górskie

Nizina Śląska ma najlepsze warunki przyrodnicze dla rozwoju rolnictwa

• żyzne gleby np. czarne ziemie

• bardzo korzystne warunki klimatyczne

• równinna rzeźba terenu

• najdłuższy okres wegetacyjny

prace melioracyjne (poprawiające warunki wodne)

• odwadnianie gleb - Żuławy Wiślane

• nawadnianie gleb - obszar środkowej Polski

Żuławy Wiślane - przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa

Zalety

• bardzo żyzne mady

• równinna rzeźba terenu

Wady

• konieczność melioracji - odwadniania

Wyżyna Lubelska - przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa

Zalety

• żyzne gleby - np. czarnoziemy

• korzystne warunki klimatyczne

Wady

• silna erozja gleb

Pojezierze Suwalskie - przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa

Wady

• piaszczysto-żwirowe, mało żyzne gleby bielicowe

• pagórkowata rzeźba terenu

• krótki okres wegetacyjny

obszary górskie np. Bieszczady - przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa

Wady

• mało żyzne gleby górskie

• zbyt strome stoki

• surowy klimat

• erozja gleb

czynniki pozaprzyrodnicze mające wpływ na rozwój rolnictwa w Polsce

• struktura agrarna

• rozdrobnienie gospodarstw rolnych

• poziom kultury rolnej (chemizacja i mechanizacja)

• odsetek osób pracujących w rolnictwie

• polityka rolna państwa

struktura agrarna

wielkość oraz własność gospodarstw rolnych

średnia wielkość gospodarstwa rolnego w Polsce

ok. 11ha

odsetek ludności pracującej w rolnictwie w Polsce

prawie 10%

przeludnienie agrarne

nadwyżka osób utrzymujących się z rolnictwa, woj. małopolskie i podkarpackie

sprywatyzowanie Państwowych Gospodarstw Rolnych

1989 r.

małe gospodarstwa rolne

południowo-wschodnia część Polski

duże gospodarstwa rolne

woj. warmińsko-mazurskie i zachodniopomorskie (po PGR-ach)

zużycie nawozów sztucznych w Polsce

ok. 142kg/ha

chemizacja

nawożenie i stosowanie środków ochrony roślin

określanie poziomu mechanizacji rolnictwa

wielkość powierzchni ziemi użytkowanej rolniczo przypadającej na jeden ciągnik

wskaźnik mechanizacji rolnictwa w Polsce

9,7 ha/ciągnik

udział i miejsce Polski w produkcji niektórych artykułów rolnych w UE

problemy strukturalne w polskim rolnictwie

• przeludnienie agrarne - zbyt duża liczba os. utrzymujących się z rolnictwa (10% udziału zatrudnionych, 3% PKB)

• wzrastające tempo strarzenia się ludności wiejskiej wynikające z migracji wewnętrznych i zagranicznych młodych ludzi

• znaczne rozdrobnienie gospodarstw rolnych (75% gospodarstw jest mniejsza niż 10ha)

• niewystarczająca produktywność polskiego rolnictwa w stosunku do możliwości (duża liczba małych gospodarstw produkuje na własne potrzeby, a tylko nieliczne zdobywają rynek europejski)

główne cechy rolnictwa ekologicznego

przyczyny rozwoju rolnictwa ekologicznego

• negatywny wpływ intensywnego rolnictwa na środowisko przyrodnicze

• spadek zaufania do jakości produktów spożywczych

• rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa

• duże wsparcie finansowe z UE

ilość certfykowanych gospodarstw ekologicznych

ok. 19 tys, stanowią 3,4% ziemi użytkowanej rolniczo

przyczyny przemian strukturalnych w polskim przemyśle po 1989 r.

• niedostosowanie produkcji do zapotrzebowania rynku

• wytwarzanie niskiej jakości produktów

• niska efektywność produkcji

• dominacja przemysłu tradycyjnego (np. górnictwo, przemysł włokienniczy)

• stosowanie przestarzałych technologii

zmiany w przemyśle po 1989 r.

• prywatyzacja państwowych zakładów

• ograniczenie roli tradycyjnego przemysłu i rozwój produkcji wyrobów wysoko przetworzonych

• konkurencja między przedsiębiorstwami

pozytywne skutki przemian polskiego przemysłu po 1989 r.

• wzrost wydajności pracy

• wzrost udziału produkcji produktów zaawansowanych technologii

• wzrost eksportu

• uniknięcie zapaści gospodarczej miast i terenów, które bazowały na przestarzałych działach przemysłu

• napływ kapitału dzięki zagranicznym inwestycjom

negatywne skutki przemian polskiego przemysłu po 1989 r.

• początkowo masowe zwolnienia

• zmarnowany potencjał zamkniętych zakładów

• początkowo spadek wartości produkcji

• utrzymywanie energetyki opartej na węglu

główne przyczyny zmian w polskim transporcie

A1

z 3miasta do granicy czeskiej

A2

od granicy niemieckiej do białoruskiej

A4

od granicy niemieckiej do ukraińskiej

Warszawa

Warszawa-Okęcie, -Modlin, -Radom

Katowice

Katowice-Pyrowice

Kraków

Kraków-Balice

Poznań

Poznań-Ławica

Wrocław

Wrocław-Strachowice

Gdańsk

Gdańsk-Rębiechowo

Bydgoszcz

Bydgoszcz-Szwederowo

Szczecin

Szczecin-Goleniów

Rzeszów

Rzeszów-Jasionka

Zielona Góra

Zielona Góra-Babimost

Olsztyn

Olsztyn-Mazury

transport wodny

Zalety

• ładowny

• tani

Wady

• wolny

• zależny częściowo od pogody

• nie jest od drzwi do drzwi

sieć linii kolejowych w Polsce

19 200 km, 6,2km/100km²

ilu pasażerów odprawiono na polskich lotniskach

50 mln

rurociąg Przyjaźń

z Rosji do rafinerii w Płocku i do Niemiec

Rurociąg Pomorski

z tankowców do rafinerii w Gdańsku i Płocku

Gazociąg Jamalski

połączenie rosyjskiego półwyspu Jamal z EU Zachodnią, porty w Gdańsku i Świnoujściu

węzeł transportowy

miejsca, gdzie zbiegają się co najmniej 3 szlaki jednego lub kilku rodzajów transportu, powstają tam często punkty przeładunku i magazynowania towarów, hotele, obiekty gastronomiczne i galerie handlowe

terminal tranportowy

miejsca, w których można przeładować towary z jednego środka transportu na drugi

sposób przewozu ładunków

1. samochodowy

2. kolejowy

3. rurociągowy

sposób przewozu pasażerów

1. kolejowy

2. samochodowy

3. lotniczy

ilość aut na 1000 os.

630

drobnicowiec

statek transportujący towar w liczonych sztukach

masowiec

statek trasnportujący sypkie towary wrzucane luzem pod pokład

ilość przeładunków w polskich portach

1. Gdańsk

2. Gdynia

3. Świnoujście

ruch pasażerski w polskich portach

1. Świnoujście

2. Gdynia

3. Gdańsk

wpływ na atrakcyjność turystyczną obszaru

• walory turystyczne (góry, morze, jeziora)

• walory kulturowe (zabytki)

• zagospodarowanie (infrastruktura turystyczna) - ogół przygotowania obszaru na rozwój turystyki

  • baza noclegowa

  • baza gastronomiczna

  • baza komunikacyjna

  • baza towarzysząca turystyki

polskie obiekty na liście UNESCO

• Stare miasto w Krakowie

• Stare miasto w Warszawie

• Stare miasto w Zamościu

• niemiecki obóz Auschwitz-Birkenau

• Puszcza Białowieska

• Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni

• Kalwaria Zebrzydowska

• Zamek krzyżacki w Malborku

• Hala Stulecia we Wrocławiu