Konsepto ng Kalluman ng Badjao: Mga Pangunahing Kaisipan

Mga tanong-sagot na flashcards sa Filipino tungkol sa konsepto ng kalluman ng Badjao, kanilang kultura sa pag-aasawa, panganganak, kamatayan at pangunahing paniniwala.

Ano ang kahulugan ng “kalluman” para sa Badjao?

Ito ang konsepto ng survival; pinagsamang salitang “kallu” (buhay) at “man” (mga gawain).

Anong perspektiba ang ginamit ng mananaliksik upang ilarawan ang kultura ng Badjao?

Emik na perspektiba (panloob na pananaw).

Saang barangay isinagawa ang pag-aaral tungkol sa kalluman ng Badjao?

Barangay Maasin, Lungsod Zamboanga.

Ilan lahat ang kultural na katawagan na nakalap at sa anong domeyn nahati?

Kabuuang 107 katawagan: 42 sa pag-aasawa, 20 sa panganganak, 45 sa kamatayan at paglilibing.

Ano ang “aglahi” sa konteksto ng pag-aasawa ng Badjao?

Akto ng pagtatanan ng lalaki at babae dahil kulang ang perang pambayad sa ungsud.

Ano ang “ungsud”?

Handog o bayad ng lalaki sa magulang ng babae na karaniwang nagkakahalaga ng ₱25,000 pataas.

Ano ang “akalummuh” at ano ang ipinagbabawal nito?

Bawal hawakan ng lalaki ang dalaga bago ikasal; paglabag dito ay kahiya-hiya sa tribo.

Ano ang “kawin batin”?

Simpleng seremonya ng kasal ng Badjao.

Ano ang “kawin lami-lami”?

Marangyang handaan sa kasal na may sayawan at tugtugan.

Bakit iniiwasan ng Badjao ang pagdaraos ng kasal sa panahong “lendoman”?

Dahil madilim ang buwan; itinuturing na malas at maaaring magdala ng kamatayan o kapahamakan sa mag-asawa.

Sa seremonya ng kasal, ano ang papel ng “pandala”?

Mga abay na kabataang walang asawa na umaalalay sa ikakasal.

Ano ang “sinalam” na binibigkas ng lalaki bago sumiping sa unang gabi ng kasal?

Isang orasyon/pagpapaalam sa mga bahagi ng katawan ng babae bilang paggalang at proteksiyon.

Ano ang “sinunnat”?

Pagtuli ng lalaking Badjao bilang hudyat ng pagbibinata.

Ano ang “panday” sa domeyn ng panganganak?

Manghihilot/kumadrona na nag-aalaga sa buntis mula paglilihi hanggang ika-44 araw pagkatapos manganak.

Ano ang tawag sa ritwal na ginagawa sa ikatlong buwan ng pagbubuntis bilang pagtanggap sa sanggol?

Sampanglaha.

Ano ang “angiram”?

Paglilihi ng babaeng Badjao.

Ano ang “agsumbaw” at kailan ito isinasagawa?

Simpleng pagdiriwang sa ikatlong araw matapos manganak bilang pasasalamat at paghingi ng proteksiyon.

Ano ang “kunit” na bahagi ng agsumbaw?

Pagpahid ng dilaw na bigas sa pitong pandama ng ina at sanggol bilang pagtawal at proteksiyon.

Bakit nagsusuot ng pulseras na “tingga” ang buntis na Badjao?

Pangontra sa aswang, masasamang espiritu at demonyo.

Ano ang ibig sabihin ng “ukab lawang langit”?

Paniniwalang bukas ang langit para sa buntis hanggang ika-44 araw pagkapanganak; ligtas ang ina kung sakaling masawi.

Ano ang tawag ng Badjao sa lamay at gaano ito katagal?

Agjagah; mula unang gabi hanggang ikatlong gabi ng pagkamatay (patuloy pang dasal hanggang ika-40 araw).

Ano ang “tinulkin” sa konteksto ng kamatayan?

Pagpapaligo at paglilinis sa buong katawan ng bangkay mula ulo hanggang paa.

Ano ang “latalan”?

Pagkaing iniaalay sa yumao gabi-gabi mula paglilibing hanggang ikapitong gabi ng dasal.

Ano ang “jinagahan”?

Pagbabasa ng Koran sa bahay ng yumao gabi-gabi hanggang ika-40 araw bilang bahagi ng pagluluksa.

Ano ang “tahalil”?

Dasal ng Imam pagkatapos paliguan at linisin ang bangkay bago ilibing.

Ano ang “panji” at kanino ibinibigay?

Pera na inilalagay sa dulang bilang insentibo sa Imam at manghihilot sa serbisyong ibinigay sa pamilya ng yumao.

Ano ang “agreh” ayon sa paniniwala ng Badjao?

Pagkuha ng yumao sa isang kamag-anak na sobra ang pagdadalamhati kung hindi ito gagamutin (tinawalan).

Ano ang kahulugan ng “pitu angga-utah” sa paniniwala ng Badjao?

Pitong bahagi ng kasukasuan na itinuturing na may sariling buhay o pandama.

Ano ang “putikaan” at gamit nito?

Sagradong aklat ng karunungan ng Badjao; pinagkukuhanan ng Imam kapag nagti-titik o naghuhula ng tamang petsa.

Ano ang “binusung” na maaaring mangyari sa mag-asawa?

Masamang pangyayari/karma kapag hindi sinunod ang mga tradisyon gaya ng tamang ungsud o paghahati nito.

Magbigay ng tatlong katangian ng Badjao na natuklasan sa pag-aaral.

Konserbatibo; nagtutulungan at malapit ang pamilya; mataas ang paggalang sa magulang at nakatatanda (at iba pa).

Ano ang pitong pangunahing elemento ng konsepto ng kalluman ayon sa pag-aaral?

(1) Pagiging konserbatibo, (2) pagtutulungan ng pamilya, (3) paggalang sa magulang/ninuno, (4) pananalig sa espiritu, (5) pagsunod sa tradisyon, (6) pananalig kay Omboh at pananampalataya kay Allah, (7) paniniwala sa panahon at kalikasan.

Ano ang “maligay” na inihahandog sa pamamanhikan?

Modelong bahay na napapalibutan ng matatamis na pagkaing Badjao at perang nakatusok bilang simbolo ng tahanan at kasaganahan.

Sa paniniwala ng Badjao, ano ang ipinahihiwatig ng magandang panahon sa araw ng libing (“hiyugan sulgah”)?

Indikasyon na mabuting tao ang yumao at handang tanggapin ng lupa.

Ano ang “tinantang lasa”?

Ritwal ng pagtawal sa taong labis ang dalamhati upang hindi siya kunin ng yumao.

Ano ang layunin ng pag-aaral na isinagawa ni Solis (2022)?

Buuin at ilarawan ang konsepto ng kalluman ng Badjao sa pamamagitan ng kanilang kultural na katawagan sa siklo ng buhay.