les 9: Martin Heidegger

NSDAP

lid van de … (partij nazi’s) + ging antisemitische regels implementeren in school

antisemiet

binnen academische wereld = twijfel of hij .. is of niet

• zwarte geschriften en complottheorieën tegen Joden gevonden

existentiële fenomenologie

verder bouwen op fenomenologie Husserl maar extra notie aan toevoegen

existentiële fenomenologie

oproep aan dingen v Nietzsche en Kierkegaard

• = aandacht voor concrete, alledaagse

• alledaagse concrete levenservaringen vd wklh

→ nog verder dan Hussrl

existentie

= oorspronkelijke bestaanservaring

• latijn = er buiten staan

  • allereerste plaats het uitstaan naar dingen

lichaam

1e kenmerk Exist.Fenom:

• meest oorspronkelijke manier

• niemand anders buiten Nietzsche aandacht

soma sema

hoe zag Plato lichaam: verbinding met zintuigelijke, hetgeen dat ons afleidt

machine

hoe zag Descartes lichaam: mensen definiëren zonder, pas buitenwereld als ..

eindigheid

2e kenmerk Exist.Fenom:

• Desc: cogito geen begin/einde

• Heid: fundamenteel voor mensen dat zal sterven

eindigheidsfilosofie

lichaam betekend eindigheid

tip: filosofie

sterfelijkheid omarmen

… is belangrijk bij weten dat doodgaat

→ authentiek leven leiden + keuzes maken

individu worden

dood =/ remming maar motor aanzet tot keuzes en zorgen wij …

mens-zijn, filosoof-zijn

voorgaande filosofen deden alsof … gelijk is aan …

• alsof alle mensen altijd geïnteresseerd zijn hoe kennis mogelijk is

mens-zijn, theoretisch

Heidegger: in 1e instantie… zijn in de wereld, NIET … in wereld zijn

• die interesse komt pas achteraf

dasein

nieuw vocabularium:

• = er zijn, nieuw woord mensen aan te duiden

• er = ergens bent, samen met andere

leegte

mens-zijn in 1e instantie een… = daar zijn waar je niet bent

• altijd op onszelf vooruit

• mens altijd een agenda

vrijheid, verantwoordelijkheid

mens nooit wat hij is, altijd bezig met dingen doen

1) zorgt voor …, keuzes maken

2) zorgt daardoor ook voor …

gebruiksvoorwerpen

mensen in omgang met dingen niet primair wezen dat dingen kent

• zoals cogito, de mind, noësis,….

MAAR dingen zijn in 1e instantie …

intellectualistisch

traditionele beeld van bewustzijn = te ..

• gwn mensen, geen filosofen die dingen kennen

• alles in 1e instantie gebruiken

existentialen

= existentie of dasein op oppervlakte bevinden is er bepaling in diepere structuren

• dieptestructuren die existentie aan oppervlakte mogelijk maken

oordeel-categorie

parallel Kant: onderscheid tussen: …

• (1) is mogelijkheidsvoorwaarde die aan oppervlakte (2) mogelijk maakt

ontische

Dasein = niveau van …

= concrete, feitelijke details, wat werkelijk bestaat

het zijn (oppervlakte)

ontologische

existentialen = niveau van …

het zijn van de zijnde betreffen (diepte)

in-der-Welt-sein

hoofdgroep existentialen:

= onze existentie altijd een existentie in een wereld, niet aan ontsnappen

• Desc: 1e stap dit aspect negeren, enkel gesproken cogito, los van alles

• Heidegger: wereld gaat aan ons vooraf

Sorge

hoofdgroep existentialen:

= zo breed mogelijk, alle woorden/uitdrukking zorg in zit

• nauwlettende, aandachtige betrokkenheid tot iets

• (+/-)

tuigen

Sorge: betrekking op omgang met dingen / …

• niet objecten want wereld/dasein bestaat uit specifieke gebruiksvoorwerpen

ter handen

Sorge: de eerste zorgende omgang met dingen gwn als omgang = …

• niet bewust als ding v soort object

expliciet perspectief

enkel bewust van ‘om tes’ als object wnr … hanteren

bv. objectiveren v zaken

kunnen-zijn, anderen, dingen

samenvatting Sorge

zorgend omgaan met 3 dingen

• handelen = tuigen ipv objecten

• shift ter hand vs. voorhanden

zuhandenes

= ter hand

dingen zien als tuigen, gebruiksvoorwerpen

vorhandenes

= voorhanden

door shift secundair; enkel keuze maken om zo naar dingen te kijken (nl. objectief)

tuigencomplex

alles vormt een … (tip: complex)

1) ‘om tes’ die naar elkaar verwijzen

2) dasein = voor wie alles omte zijn

Mit-sein

= in-de-wereld-zijn is zijn-met-anderen

omgang met anderen = ook zorg

das Man

= de anderen en ‘het men’

• niet iemand, maar culturele normen/verwachtingen

• speelt in alles een rol

→ enorme kracht in leven

individu

gevaar alle keuzes laten ingeven door das Man = stoppen als …

authenticiteit

Mit-sein

oplossing voor gevaar das Man = zoeken naar…

entschlossenheid

= openheid, vastberadenheid

• wil en bereidheid om openheid van dasein te realiseren

openheid heeft 3 subexistentialen

Befindlichkeit en Stimmung

subexistentiaal 1: (affectiviteit en stemming)

befindlichkeit

= openheid, manier waarop dasein uitstaat gekenmerkt wordt door zorg

• altijd op bpld manier aangedaan zijn

(subexistentiaal)

stemmung

affectiviteit zal zich uiten in oppervlakte van …

• overkomt je, geen controle

• niet makkelijk veranderen

• niet neutraal, kan er niet buiten zijn

(subexistentiaal)

verstehen

subexistentiaal 2: pre-conceptueel verstaan

verstehen

openheid is er altijd een van pre-conceptueel karakter

= begrijpen maar niet intellectueel niveau

(subexistentiaal)

connaître-savoir

Versehen: dingen werken zonder conceptualiseren

1) kennen

2) iets onder de knie hebben, kunnen

• = Verstehen

(subexistentiaal)

rede

subexistentiaal 3: taligheid

rede

openheid altijd brede ordening, taal in brede zin => taligheid

bv. verlangen taxonomie maken = uiting ordenende omgang wereld

• taal = vorm aan oppervlakte zoals we ervaren

• wiskunde = ook uiting

(subexistentiaal)

tijdelijkheid

enorm belangrijk voor mens-zijn

• kunnen bestaan, maar met bpld duur

• + bevinden in bpld periode

Sorge

tijdelijkheid terugvinden existentialen

• nauwlettende aandacht bpld dingen die aan mij vooraf gaan

• … in heden = bpld door verleden, gericht op toekomst

verleden, toekomst, heden

3 extasen van tijd, 3 cruciale begrippen (Nederlands)

Geworfenheit, Entwurf, Verfallen

3 extasen van tijd, 3 cruciale begrippen (Duits)

verleden

= datgeen dat aan ons vooraf gaat, ligt vast

bv. niemand eigen ouders gekozen

toekomst

Entwurf = ontwerp, project, levensplan

• altijd bezig met design, jezelf binnen X tijd

heden

= moment alle zaken samenkomen en balans tussen ‘het men’ en ‘authenticiteit’

• mens = vrij van inhoud MAAR moet authentieke keuzes maken

authentiek

moeilijkheid bij heden: elke keuze … te maken

→ onmogelijk

• N&W leven = het men

• men = veilige haven even rustig meedrijven en niet nadenken

vervallen

= risico te veel laten meedrijven door ‘het men’

• negatief maar tot op zekere hoogte onvermijdelijk

Zweideugtigkeit

vervallen: als ophouden bestaan als individiu zal Stimmung … worden (doen alsof)

• doen alsof in de stemming bent

Neugier

Vervallen: Verstegen => … nieuwsgierigheid wat te doen

• meedrijven want niet weten wat te doen

• doen wat ‘men’ doet

gerede

vervallen: reden => … inauthentiek spreken

• bv. roddelen, small talk

• je bent niemand dus zeggen wat anderen zeggen

Entschlossenheit

3 risico’s bij vervallen te maken met welke subexistentiaal

• Stimmung - Zweideugtikeit

• Vertehen - Neugier

• Rede - Gerede

durchschnittlichkeit

gevaar als te veel vervallen = ….

• proberen te ontsnappen, authentieke keuzes maken!

• keuze voor ‘het men’ is jouw verantwoordelijkheid

angst

= vrees voor concreet object, gericht op alles, alle fobieën

grundbefindlichkeit

= angst voor het niets

drijfveer, verantwoordelijkheid

angst is een .. maar zorgt ook voor …

• je moet een ontwerp zijn + je moet authentieke keuzes maken

dood

= pas omdat het weet, omarmen dat sterfelijkheid zijn dat keuzes gewicht krijgen

• gewicht keuze = twijfel

Sein zum Tode

= niet elk bestaan is authentiek bestaan

authentiek bestaan

= beseffen doodgaan en omarmen

• ervaren als motor

praktische onsterfelijkheid

als kiest voor ‘men’ = …

MAAR prijs = geen individu meer