benedenloop
laagste deel van een rivier, net voordat zij in de zee stroomt
binnendijks
het gebied dat door winterdijken tegen de rivier wordt beschermd
bovenloop
het begin van een rivier, het bovenste deel dat meestal in de bergen stroomt
buitendijks
het gebied tussen de twee winterdijken waar de rivier stroomt
debiet
de totale hoeveelheid water die een rivier afvoert op een bepaalde plek per tijdseenheid (sec)
doodtij
de situatie waarin het verschil tussen vloed en eb minimaal is.
dwarsprofiel
bestaat uit winterdijken, uiterwaarden en zomerdijken
inflitratie
het wegzakken van water in de bodem
lengteprofiel
de doorsnede van een rivier vanaf de bron tot de monding, bestaande uit boven-, midden- en benedenloop
middenloop
middelste deel van de rivier, tussen boven-, en benedenloop
neerslagregiem
de verdeling van de hoeveelheid neerslag over een bepaalde periode, bijvoorbeeld een jaar
piekafvoer
de maximale afvoer tijdens een hoogwater periode
regiem
de schommelingen in de waterafvoer van een rivier gedurende een jaar
springtij
de situatie van hoge vloed en lage eb
stroomgebied
gebied waarin al het regen- en smeltwater via een hoofdrivier naar zee stroomt
stroomstelsel
een rivier met al haar zijrivieren
uiterwaard
gebied tussen rivier en de winterdijk dat overstroomt wanneer de rivier buiten haar oevers treedt
verhang
het gemiddelde verval per kilometer (eenheid: m/km)
verstening
door toegenomen verstedelijking neemt het oppervlakte van straten en wegen toe, waardoor regenwater sneller afspoelt
vertragingstijd
de hoeveelheid tijd die water nodig heeft om na een regenbui in de rivier te komen
verval
het hoogte verschil tussen twee punten langs een rivier (eenheid: m)
waterscheiding
de grens tussen twee stroomgebieden
winterbed
het gebied tussen de beide winterdijken dat bestaat uit zomerbed en uiterwaard
zomerbed
de bedding rivier’s zomers doorheen stroomt
dijkring
gebied omgeven door waterkringen zoals dammen, dijken en duinen, dat ons tegen het hoog rivier- of zeewater beschermt
hoogwaterbeschermingsprogramma
een samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de 21 waterschappen waarbij alle primaire waterkringen voor 2050 worden versterkt
integraal waterbeheer
hierbij worden overstromingen, wateroverlast, droogte en waterkwaliteit in samenhang bestudeerd waarbij rekening wordt gehouden met de invloed van klimaatverandering, zeespiegelstijging, bodemdaling en menselijk handelen
Interngovernmental Panel on Climate Change (IPPC)
een organisatie van de Verenigde Naties waarin honderden wetenschappers de risico’s van klimaatverandering evalueren en rapporteren
kanaliseren
het nemen van maatregelen gericht op het reguleren van het waterpeil voor de scheepvaart door middel van stuwen, sluizen en het afsnijden van bochten
krib
dam loodrecht op de rivieroever die moet voorkomen dat de oever afkalft en die er ook voor zorgt dat het meeste water in het midden van de rivier blijft stromen
primaire waterkering
duin, dijk of hybride kering die ons land beschermt tegen het buitenwater uit de Noordzee, Waddenzee, de grote rivieren en het IJssel- en Markermeer
retentiebekken
gebied langs de rivier waar het water bij een piekafvoer opgeslagen wordt om de rivierwaterstand stroomafwaarts te verlagen
Rijkwaterstaat
het uitvoerende agentschap van het ministerie van Infrastructuur en Milieu dat zorgt voor onze wegen, vaarwegen en de bescherming tegen overstromingen
Ruimte voor de rivier
programma waarin Rijkswaterstaat samen met waterschappen, gemeenten en provincies onze rivieren op ruim dertig plaatsen meer ruimte geeft, bijvoorbeeld door het verleggen van dijken, graven van nevengeulen en verdiepen van uiterwaarden
sparen
het beperken van het verlies van water
spuien
het lozen van water door middel van spuisluizen op het buitenwater bij voldoende hoogte verschil
stuw
vaste of regelbare dam in de rivier voor het handhaven voor het waterpeil en het regelen van de waterafvoer
verzilting
toename van het zoutgehalte in de bodem en het water
waterschap
een overheidsinstantie die de waterhuishouding regelt in een bepaald gebied; zij zorgt voor veiligheid, voldoende water, schoon water en werkt samen met anderen overheden, zoals gemeente, provincie en het Rijk
aanvoer
de hoeveelheid water die een gebied binnenstroomt
adaptief deltamanagement
de overheid kijkt ver vooruit zodat zij op tijd betaalbare maatregelen kan nemen om zo flexibel in te spelen op nieuwe kansen en nieuwe inzichten
bergen
het tijdelijk opslaan van water in retentiebekkens of gegraven poelen
Delta programma
programma van overheden en andere organisaties met aanbevelingen om Nederland te beschermen tegen hoogwater en te zorgen voor voldoende zoetwater
delta
het gebied aan de monding van een rivier waar sediment wordt aangevoerd en afgezet
duin
een heuvel die bestaat uit opgewaaid zand
eb
laagste waterstand in de getijdenschommeling
estuarium
trechtervormige monding van een rivier, ontstaan door de getijdenstromingen van eb en vloed
getijdenstroom
stroming die ontstaat als gevolg van de getijden: de richting van de vloedstroom en ebstroom zijn tegenovergesteld aan elkaar
harde kust
kust die in Nederland uit dijken, dammen en waterkeringen bestaat
vloed
hoogste waterstand in de getijdenschommeling
wad
een zandplaat die bij eb droogvalt en bij vloed wordt overspoeld
zachte kust
kust die opgebouwd is uit zand
zeedijk
een primaire dijk die direct aan zee grenst
absolute zeespiegelstijging
stijging van de hoogte van de zeespiegel
basiskustlijn
de positie van de kustlijn zoals die op 1 januari 1990 was
bolwerkvorming
bebouwing langs de kust waardoor deze zijn flexibiliteit verliest
dynamische kustbeheer
het beheer van de kustlijn waarbij zee en wind de ruimte krijgen om sediment en zandsuppleties te verplaatsen
overstromingsrisicobewustzijn
vergroten van het bewustzijn en aandacht voor het beperken van de gevolgen van een overstroming
relatieve zeespiegelstijging
de combinatie van bodemdaling en zeespiegelstijging
slufter
gebied waar onder invloed van het getij het zeewater door een geul in de duinen het land kan binnenstromen
Zandmotor
een door zandsuppletie ontstaan schiereiland in het kader van het dynamisch kustbeheer
zandsuppletie
het storten van zand uit de Noordzee voor de kust en op het strand